الگوی پرورش و گزینش نخبگان سیاسی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

2 استاد/ عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

توجه به مقوله پرورش نخبگان و قرار گرفتن انسانهای شایسته و توانمند در فرایندهای کلان تصمیم گیری و مناصب سیاسی و اجرایی یکی از موضوعات بسیار مهم و راهبردی در نظام های سیاسی معاصر است که توسعه، پیشرفت و کارآمدی را در دستور کار خود قرار داده اند. هر نظام سیاسی تلاش می کند کارگزاران و نخبگان سیاسی خود را بر مبنای مطلوبیت های عینی و نظری خود شناسایی و پرورش دهد. پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی که بر مبنای آموزه های دینی و اندیشه سیاسی اسلام پایه ریزی شد، این مساله وجود داشته که نخبگان سیاسی در تراز این نظام چه کسانی هستند؟ چه ویژگیها و مولفه هایی دارند و چگونه شناسایی، پرورش و به کار گرفته می شوند؟ این مقاله در تلاش است تا نشان دهد با وجود اقدامات مقطعی و دغدغه های رجال و نخبگان سیاسی، در باب چنین موضوع مهمی الگوی مدون، بسامان و پایداری وجود نداشته است. درنهایت این نوشتار می کوشد تا الگویی بومی برای پرورش و گزینش نخبگان سیاسی در جمهوری اسلامی طراحی کند و افراد با تقوی، شایسته و کارآمد که در یک کلام واجد "اهلیت" به معنای جامع آن هستند در مناصب و مقامات سیاسی حکومتی بکار گرفته شوند. در الگوی ارائه شده برای نخبه پروری سیاسی، چهار مرحله شناسایی، پرورش، گزینش و پایش وجود دارد. این الگو با مطالعه وضعیت موجود در سه دهه گذشته و احصاء نقاط قوت و ضعف فرایندهای موجود، در پی تئوریزه کردن و ارائه الگوی مطلوب خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


-     آیور، مک (1364)، جامعه و حکومت، ترجمه ابراهیم علی کنی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-     اخوان کاظمی  بهرام (1383)، درآمدی بر کارآمدی در نظام سیاسی، تهران: نشر دانش و اندیشه معاصر.
-     ازغندی، علیرضا (1385)، درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی در ایران، تهران: انتشارات قومس.
-     ازغندی، علیرضا (1385)، نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران: قومس.
-     انصاری، محمدمهدی (1386)، نخبه‌پروری سیاسی، تهران: انتشارات دادگستر.
-     ایونز، مارک (1383)، نخبه‌گرایی، ترجمه محمود شهابی، فرهنگ اندیشه، سال سوم، شماره‌ی 10.
-     باتامور، تی. بی (1381)، نخبگان و جامعه، ترجمه علیرضا طیب، تهران: شیرازه.   
-     برزگر، ابراهیم (1393)، اندیشه‌ی سیاسی امام خمینی؛ سیاست به مثابه صراط، تهران: سمت.
-     برزگر، ابراهیم (1389)، ساختار فهم اندیشه سیاسی اسلام، فصلنامه دانش سیاسی، شماره‌ی 2.
-     برزگر، ابراهیم (1388)، روان‌شناسی سیاسی، تهران: انتشارات سمت.
-     برنارد، لوئیس (1382)، زبان سیاسی اسلام، مترجم غلامرضا بهروز لک، تهران: نشر نی.
-     ترابی، یوسف (1388)، اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه در جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق.
-     جعفری، محمدتقی (1389)، حکمت‌اصول سیاسی اسلام، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
-     جلالی، یاسر و صدیق سروستانی، رحمت‌الله (1390)، نخبگان قدرت در شهر تهران؛ نقش تصمیم‌گیران در مسائل اجتماعی، دوفصلنامه‌ی پژوهش سیاست نظری، شماره‌ی 10.
-     حقیقت، سیدصادق (1392)، مبانی اندیشه‌ی سیاسی در اسلام، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
-     خرمشاد، محمدباقر (1382)، فساد سیاسی در ایران معاصر، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 19.
-     خرمشاد، محمدباقر (1385)، نقش اجتماعی خواص از دیدگاه جامعه‌شناسی پارتو، فصلنامه مصباح، شماره‌ی 23.
-     دال، رابرت (1364)، تجزیه و تحلیل جدید سیاست، ترجمه حسین ظفریان، تهران: نشر خرمی.
-     دلشاد تهرانی، مصطفی (1377)، حکومت حکمت، تهران: خانه اندیشه جوان.
-     دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-     دیلم صالحی، بهروز (1382)، درآمدی بر نخبه‌گرایی، فصلنامه راهبرد، شماره 31.
-     دیلینگر، ویلیام و فی، ماریان (1379)، از حکومت متمرکز تا حکومت غیرمتمرکز، مترجم پرویز راد، مدیریت دولتی شماره‌ی 37.
-     ذوعلم، علی (1385)، تجربه کارآمدی حکومت ولایی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.  
-     ردادی، محسن (1390)، نظریه اعتماد سیاسی با تأکید بر گفتمان اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
-     روشه، گی (1385)، تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران: نشر نی.   
-     زونیس، ماروین (1387)، روان‌شناسی نخبگان سیاسی ایران، مترجمان پرویز صالحی، سلیمان امین‌زاده، زهرا لبادی، تهران: انتشارات چاپخش.
-     سیف‌زاده، حسین (1379)، مدرنیته و نظریه‌های جدید علم سیاست، تهران: دادگستر.
-     شجیعی، زهرا (1372)، نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران: نشر سخن.
-     عظیمی دولت‌آبادی، امیر (1387)، منازعات نخبگان سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-     فتحی آشتیانی، علی (1377)، مقدمه‌ای بر روان‌شناسی سیاسی، تهران: انتشارات بعثت.
-     مارش، دیوید و استوکز جری (1384)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-     مشعلی، بهزاد (1392)، مقدمه‌ای بر ساختار حکومت در ایران، تهران: انتشارات رصدعلم.
-     Agassi, Joseph and Swartz, Ronald, Educatng Elites in Democratic Societies: a dialogue, policy futures in Education, Vol 5, 2007.
-     Black, Antony, the state of the house of Osman, 2001.
-     Brezis, Elise S., The Effects of Elite Recruitment on social cohesion and Economic Development, December 2010.
-     Campbell, Tom, justice, Humanities press international, Inc., 1990.
-     Hunter, Floyd, Community power structure: A study of Decision Makers, New York: Holmes and Meier, 1953.
-     Keskin, tugrul and R.Halpern, Patrick, Behind Closed Door; Elite Politics, Think tanks, and U.S. Foreign Policy, Insight Turkey, Vol 7, 2005.
-     Lewis, Bernard, Istanbul and the civilization of the ottoman Empire, 2002.
-     Michelson, Melissa, The corrosive effect of acculturation: How Mexican Americans lose politicals trust, Social science quarterly,84,4,2003.
-     Putnam, R.D., The Compartive study of political Elites, New Jersey: prentice Hall, 1976.
-     Quataert, Donald, History of the ottoman Empire and Modern Turkey, Cambridge university press, 2010.
-     Shils, Edward, the Intellectualls and the powers and other Essays, London University Press, 1972.
-     Young, Michael the rise of the Meritocracy, penguin, transaction publishers, 1994.