تبیین مدل جهان‌شمول نظام ولایی؛ براساس گفتمان حکومت جهانی اسلام امام خمینی‌ (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده‌ی معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

بر اساس گفتمان «حکومت جهانی اسلام» که توسط امام خمینی‌(ره) مطرح‌شده است، منازعه‌ی اساسی نه میان دولت‌ها با منافع و اهداف متفاوت، بلکه میان مستکبرین ازیک‌طرف و مستضعفین جهان از طرف دیگر است. این گفتمان مرزهای سنتی اندیشه‌ی تقابل «اسلام و کفر» را توسعه داده و به‌جای آن اندیشه‌ی «اسلام ناب محمدی(ص) و اسلام آمریکایی» را طرح می‌کند. در این گفتمان، جبهه‌ی جهانی مستضعفین عالم -که اعم از امت مسلمان است- با برقراری وحدت در میان خود، در برابر جبهه‌ی جهانی مستکبرین ـ که آن‌هم اعم از دنیای کفر بوده و حتی برخی از سران مرتجع کشورهای اسلامی را هم دربر می‌گیرد ـ مطرح می‌شود.
    این مقاله درصدد است تا چگونگی تبیین جهان‌شمول نظام ولایی («اصل ولایت») برای تمامی جوامع اعم از مسلمان و غیرمسلمان را ارائه کند. بدین منظور تلاش شده است تا گفتمان «حکومت جهانی اسلام» و ویژگی‌های آن، از فرمایشات حضرت امام خمینی‌(ره) استخراج شود. بر اساس مدل به‌دست‌آمده «اصل ولایت» در سطوح مختلف قابل تحقق است: ولایت امام معصوم(ع) علیه‌السلام، ولایت‌فقیه و ولایت حاکم عادل؛ هرچند شکل کامل آن فقط در جامعه‌ای که مبتنی ‌بر اصول جهان‌بینی اسلامی است محقق خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


-     قرآن کریم
-     آقا بخشی، علی و افشاری‌راد، مینو (1374)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
-     امام خمینی، سید روح‌الله (1378)، ولایت‌فقیه، تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی‌(ره).
-     امام خمینی، سید روح‌الله (1379)، صحیفه‌ی امام (جلدهای 1-21)، تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی‌(ره).
-     براتعلی‌پور، مهدی (1381)، لیبرالیسم، قم: انجمن معارف اسلامی ایران.
-     برونوفسکی، جیکوب. و مازلیش، برونو (1379)، سنت روشنفکری در غرب، ترجمه‌ی لیلا سازگار، تهران: انتشارات آگاه.
-     بیات، عبدالرسول و دیگران (1381)، فرهنگ واژه‌ها، قم: مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی.
-     جوادی آملی، عبدالله (1381)، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت. قم: مرکز نشر اِسراء.
-     دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
-     صفار، محمدبن‌حسن (1404)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، تصحیح محسن کوچه‌باغی، قم: مکتبه آیت‌الله‌العظمی المرعشی النجفی.
-     طباطبایی، سید محمدحسین (1387)، معنویت تشیع به‌ضمیمه‌ی چند مقاله‌ی دیگر، قم: تشیع.
-     طباطبایی، سید محمدحسین (1388)، بررسی‌های اسلامی (جلد 1). ترجمه‌ی هادی خسروشاهی، قم: مؤسسه‌ی  بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
-     فوکویاما، فرانسیس (1386)، آمریکا بر سر تقاطع، ترجمه: مجتبی امیری وحید، تهران: نشر نی.
-     گری، جان (1381)، لیبرالیسم، ترجمه: محمد ساوجی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول.
-     مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار (جلد 25)، تحقیق محمدباقر محمودی و عبدالزهرا علوی، بیروت: مؤسسه الوفاء.
-     مصباح یزدی، محمدتقی (1379)، پرسش‌ها و پاسخ‌ها (جلد 2)، قم: مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌(ره).
-     مطهری، مرتضی (1377)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری (جلد 3)، قم: صدرا.
-     موسکا، گائتانا و بوتو، گاستون (1370)، تاریخ عقاید و مکتبهای سیاسی: از عهد باستان تا امروز، ترجمه: حسین شهیدزاده. تهران: مروارید، چاپ دوم.
-     http://farsi.Khamenei.ir