عدالت اجتماعی در دوره دفاع مقدس و سازندگی : تحلیل محتوای خطبه های نماز جمعه تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه شاهد

2 دانش آموخته جامعه شناسی انقلاب دانشگاه شاهد

چکیده

پژوهش حاضر درصدد مطالعه عدالت اجتماعی در خطبه‌های نماز جمعه تهران در دوران دفاع مقدس و سازندگی  است. ازآنجاکه از میان خطبای نماز جمعه تهران، تنها حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله رفسنجانی به‌طور نظام‌مند مباحثی را به عدالت اجتماعی اختصاص داده‌اند، لذا فقط خطبه‌های این دو خطیب بررسی می‌شود. برای چارچوب نظری از نظریات متفکران مسلمان ازجمله امام خمینی(ره)، شهید مطهری، دکتر شریعتی، سید قطب، شهید صدر و السباعی بهره گرفته‌شده است. داده‌ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا تحلیل‌شده و عدالت اجتماعی به چهار مقوله اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی تقسیم‌شده است. ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر پرسش‌نامه معکوس است به‌این‌ترتیب که ابتدا اطلاعات با پرسشنامه معکوس جمع‌آوری شد و در مرحله بعد برای تحلیل، داده‌ها وارد نرم‌افزارspss  گردید. یافته‌ها بیانگر آن است که عدالت اقتصادی در این دوره مهم‌ترین مقوله عدالت در نظر خطبای نماز جمعه است و مسؤولان مشکلات کشور را در حوزه عدالت اقتصادی می‌دانستند.

کلیدواژه‌ها


-       السباعی، مصطفی (1357)، جامعه توحیدی اسلام و عدالت اجتماعی، ترجمه سید علی‌محمد حیدری، تهران: حکمت.
-      باقری، فردین (1386)، عدالت اجتماعی در گستره جهانی، تهران، چاپ دوم. نشر جهاد دانشگاهی شعبه واحد تهران.
-       ببی، ارل (1388)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (نظری-عملی)، ترجمه رضا فاضل، تهران: نشر سمت.
-       جمشیدی، محمدحسین (1380)، نظریه عدالت از دیدگاه ابونصر فارابی، امام خمینی(ره) و شهید صدر، تهران: نشر پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی.
-      رفیع پور، فرامرز ( 1382)، تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-      ساروخانی، باقر (1386)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، جلد دوم، نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-      سید قطب (1358)، عدالت اجتماعی در اسلام، سید هادی خسروشاهی، محمدعلی گرامی، قم: وزارت فرهنگ قم.
-      شریعتی، علی (1371)، اسلام‌شناسی، جلد سوم، تهران: نشر چاپخش.
-      شریعتی، علی (1376)،  تاریخ و شناخت ادیان، جلد دوم، تهران: سهامی انتشار.
-      صدر، محمدباقر (1348)، اقتصاد ما یا بررسی‌هایی درباره‌ی مکتب اقتصادی اسلام، جلد دوم، ترجمه ع اسپهبدی، تهران: بی‌نا.
-      عباسیان، عزت­الله (1387)، "کارکردهای نظام تأمین اجتماعی ایران در بهبود عدالت اقتصادی"، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک تشخیص مصلحت نظام. شماره 26. 
-      فیروزان. ت (1362)، روش تحلیل محتوا، تهران: نشر آگاه.
-      کرایگ، گری (1387)، "عدالت اجتماعی در جامعه چند فرهنگی: تجربه‌ای از انگلستان"، زهرا رضایی پژوهشکده تحقیقات استراتژیک تشخیص مصلحت نظام.
 
-      کریپندورف، کلوس (1383)، تحلیل محتوا مبانی روش­شناسی، هوشنگ نایبی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
-      محمدی­مهر، غلامرضا (1389)، روش تحلیل محتوا (راهنمای عملی تحقیق)، تهران: نشر دانش نگار.
-      مطهری، مرتضی ( 1374)، بیست گفتار، تهران: نشر صدرا
-      مطهری، مرتضی (1377)، عدل الهی، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات صدار.
-      معروفی، یحیی و دیگران (1388)، تحلیل محتوا در علوم انسانی، همدان: نشر سپهر دانش.