تحلیل رهبری امام خمینی(ره) در جریان انقلاب اسلامی از منظر جامعه‌شناسی احساسات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران

چکیده

این مقاله که در حوزه نوظهور جامعه‌شناسی احساسات قرار دارد، بر این پرسش اساسی متمرکز است که امام خمینی(ره) به‌عنوان رهبر انقلاب اسلامی، احساسات توده‌های مردم را در جریان انقلاب اسلامی ایران چگونه راهبری نمود؟ نوشته حاضر که از آرا و دیدگاه‌های فلام و کینگ، گودوین، پولتا و یاس پرس الهام می‌گیرد، لازمه شکل‌گیری کنش فعالانه انقلابی بر ضد وضع موجود را تبدیل احساسات ضد بسیج مثل ترس و شرم به احساسات بسیج­گر مانند خشم و غضب و تمهید انرژی احساسی و آزادسازی احساسی می‌داند. برای پاسخ به پرسش اصلی، نوشته با تکیه‌بر رویکرد توصیفی، روش تحلیل محتوای کیفی سخنان و نوشته‌های امام خمینی(ره) که در کتاب صحیفه امام جمع‌آوری ‌شده است را به کار گرفته و بر این فرضیه استوار شده است که امام(ره) با مدیریت احساسات مردم از رهگذر اعتماد زدایی از رژیم پهلوی، برانگیختن احساسات ضد حکومتی، مبارزه با احساسات ضد بسیج از یک‌سو و تزریق احساسات بسیج­گر مثل حس عاملیت و کارگزاری و همذات پنداری با مردم از سوی دیگر، توانست با آزادسازی شناختی و متراکم­سازی انرژی احساسی توده‌ها، آنان را به کنش آشکار اعتراضی برضد رژیم و در نهایت تغییر حکومت و دست­یابی به پیروزی رهنمون شود.

کلیدواژه‌ها


-   بنفورد، اسنو و دیگران (1387)، میدان‌های هویت: فرایندهای طراحی و ساخت اجتماعی هویت جنبش‌ها، در جنبش‌های نوین اجتماعی، ویراسته لارنا، انریک و دیگران، ترجمه سروریان، سید محمد کمال و صبحدل، علی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، 213-236.
-   ربانی، خوراسگانی و کیانپور، مسعود (1388)، جامعه‌شناسی احساسات، جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 20، شماره 2، مسلسل 34، 35-64.
-   کاستلز، مانوئل (1393)، شبکه‌های خشم و امید؛ جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت، ترجمه قلی پور، مجتبی، تهران: نشر مرکز.
-   کریمی، علی (1390)، درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی تنوع قومی، مسائل و نظریه‌ها، تهران: سمت.
-   مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (1378)، صحیفه امام؛ مجموعه آثار امام خمینی(ره)، جلد اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (1378)، صحیفه امام؛ مجموعه آثار امام خمینی(ره)،جلد دوم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (1378)، صحیفه امام؛ مجموعه آثار امام خمینی(ره)، جلد سوم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (1378)، صحیفه امام؛ مجموعه آثار امام خمینی(ره)، جلد چهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (1378)، صحیفه امام؛ مجموعه آثار امام خمینی(ره)، جلد پنجم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-  Berezin, Mabel. (2001), “Emotions and Political Identity: Mobilizing Affection for the Polity.” pp. 83–98 in Passionate Politics: Emotions and Social Movements, edited by J. Goodwin, J. M. Jasper, and F. Polletta. Chicago: Universityof Chicago Press.
-   Britt, L. and Heise, D. (2000), ‘From shame to pride in identity politics’, in S. Stryker, T.J. Owens and R. White (eds) Self, Identity, and Social Movements, Minneapolis: University of Minnesota Press.
-   Gamson, William A, (1992), Talking Politics, Cambridge: Cambridge University Press.
-   Goodwin, Jeff & Jasper, James M, (2006), Emotions and Social Movements in Stets, Jan E and Turner, Jonathan(Ed), Handbook of Sociology of Emotions, U.S.A, Springer.
-   Goodwin, Jeff, Jasper, James M, and Polletta, Francesca, Passionate Politics: Emotions and Social Movements, (2001), USA, University of Chicago Press.
-   Flam, Helena & King, Debra, (2005),Emotions and Social Movements, London, Routledge.
-   Hercus, C. (1999), ‘Identity, emotion, and feminist collective action’, Gender & Society, Vol, 13, No 1, pp. 34–55.
-   Hochschild, A, (1983), the Managed Heart: the Commercialization of Human Feeling, Berkeley, University of California Press.
-   Scheff, Thomas, (1994),Bloody Revenge. Boulder, CO: Westview.
-   Sigel, David, (2009), Social Networks & collective action, American Journal of Political Science, Vol 53, No 1, pp.122-138.
-   Snow, David & Benford, Robert D, (1992), "Master Frames and Cycles of Protest." pp. 133-155 in Frontiers in Social Movement Theory, edited by A. D. Morris and C. M. Mueller. New Haven, CT: Yale University Press.
-   Stets, Jan E & Turner, Jonathan H, (2006), Handbook of the Sociology of Emotions, USA, Springer.
-   Turner, Jonathan H, (2009), The Sociology of Emotions: Basic Theoretical Arguments, Emotion Review, Vol. 1, No. 4, pp. 340–354.
-  Walters, William, (2002), Social Capital & Political Sociology, Sociology, Vol 36, No 2, pp.377-397.