شناسایی عوامل محیطی حوزه سیاسی و فرهنگی فضای مجازی برای جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد

2 استادیار مدیریت دانشگاه شاهد

3 کارشناس ارشد جامعه شناسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد

چکیده

پژوهش حاضر با هدف «شناسایی و ارزیابی عوامل محیطی (داخلی و خارجی) حوزه سیاسی و فرهنگی فضای مجازی برای جمهوری اسلامی ایران با استفاده از الگوی SWOT» انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و گردآوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه و مبتنی بر تکنیک دلفی صورت گرفته است. پس از مطالعه و شناسایی عوامل و دسته‌بندی آنها در قالب (قوت­ها، ضعف­ها، فرصت­ها، و تهدیدها) پرسشنامه مرحله اول و دوم مبتنی بر طیف چهار گزینه‌ای تهیه و در اختیار کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه قرار گرفت. روایی محتوایی ابزار بر اساس نظرات صاحب‌نظران مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن نیز بر اساس الفای کرونباخ 0.747 به دست آمد. پس از جمع آوری داده‌های موردنیاز از طریق پرسشنامه، داده‌های تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSSو با بهره‌گیری از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از آزمون T تک متغیره، میانگین مؤلفه‌های مربوط به هر یک از متغیرهای چهارگانه تحقیق آزمون شدند. همچنین با بهره‌گیری از آزمون فریدمن کلیه متغیرهای تحقیق رتبه‌بندی شدند. با استفاده از الگوی تحلیل فرد آر.دیوید، 5 مؤلفه از هر یک از متغیرهای چهارگانه (نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها) ارزیابی شد. در نهایت عدد به‌دست آمده از جمع جبری متغیرهای نقاط قوت و ضعف، برای محیط داخل مثبت است (2/1). همچنین جمع جبری متغیر‌های فرصت‌ها و تهدیدها، برای محیط خارجی مثبت(3) است. با توجه به حصول دو میانگین در حد متوسط، وضعیت فضای مجازیجمهوری اسلامی ایران در منطقه متوسط(خانه 5 از ماتریس 9 خآن‌های فرد آر.دیوید) قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در مجموع، وضعیت فضای مجازی برای جمهوری اسلامی ایران، در منطقه یکم دستگاه مختصات یا ربع اول مختصات مدل SWOTفرد آر.دیوید قرار گرفت. این ناحیه در تحلیل استراتژیک موسوم به ناحیه اتخاذاستراتژی‌های تهاجمی و یا منطقه SO (منطقه وجود قوت‌ها و فرصت‌ها)است.

کلیدواژه‌ها


-    اختر محققی، مهدی (1386)، جهانی شدن، تهران: انتشار الکترونیک توسط مؤلف.
-    بیگی نیا، عبدالرضا (1389)، شناسایی و سنجش عوامل محیط سازمانی دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد با استفاده از الگوی SWOT، طرح پژوهشی دانشگاه شاهد.
-    توسلی، غلامعباس و موسوی، مرضیه (1384)، مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه‌های سرمایه اجتماعی، پژوهش نامه علوم اجتماعی، شماره 26، صص. 22-21.
-    حافظ نیا، محمدرضا (1390)، «ژئوپولیتیک اینترنت و فضای مجازی»، فصلنامه ژئوپولیتیک، سال هفتم، شماره اول،  1-11.
-    حمیدی، همایون (1390)، جهانی شدن و مدیریت منابع انسانی، فصلنامه مطلعات راهبردی جهانی شدن، شماره 2،  بهار. صص. 15-11.
-   رسولی، محمدرضا و مرادی، مریم (1391)، عوامل مؤثر بر تولید محتوی در شبکه‌های اجتماعی، ماهنامه تخصصی اطلاع رسانی، نقد و بررسی کتاب، شماره 56، صص. 57-66.
-    دیوید ، فرد، آر. (1381 )، مدیریت استراتژیک، چاپ سوم ، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی. تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-    شولت، یان آرت (1382)، نگاهی موشکافانه بر پدیده جهانی شدن، ترجمه مسعود کرباسیان. تهران: شرکت انتشارات علمی  فرهنگی.
-    شیرودی، مرتضی (1388)، آسیب شناسی اینترنت در ایران و جهان اسلام، مربیان. سال هشتم، شماره 28، صص. 184-185.
-    غفاری هشجین، زاهد و نصرت آبادی، سید محسن (1391)، جایگاه و نقش شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی در دفاع ملی، مجموعه مقالات همایش دفاع ملی، جلد چهارم. صص. 259-267.
-    موسوی، میرطاهر (1385)، مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23، صص. 67-92.
-    مظاهری، محمد مهدی و کاوسی، اسماعیل (1390)،حفظ هویت ایرانی- اسلامی در فرایند جهانی شدن، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال 2، پیش شماره 3. صص. 38-40.
-    هلد، دیوید و مک گرو، آنتونی (1388)، نظریه‌های جهانی شدن، ترجمه مسعود کرباسیان. تهران: نشر چشمه.
-     Golafshani, N. (2003), Understanding Reliability and Validity in Qualitative Research. The Qualitative Report 8(4), 597-607. Available at: March 6, 2012 from http://www.nova.edu/ssss/QR/QR8-4/golafshani.pd.
-    محقق منتظری، مائده (1391)، جهانی شدن و فضای مجازی، مجله الکترونیکی ویستا، انتشار 5 آبان.
-    حکم تشکیل شورای عالی فضای مجازی (1390)، مقام معظم رهبری.