کارکرد مفهوم مصلحت در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی رشته علوم سیاسی دانشگاه اصفهان.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

یکی از نظریاتی که در تاریخ علم، ظهور کرده و مورد استفاده قرار گرفته است، برنامه‌ی پژوهشی ایمره لاکاتوش است. لاکاتوش معتقد است هر نظریه یک برنامه پژوهشی است که از دو قسمت هسته سخت و کمربند محافظ تشکیل می‌شود. هسته سخت، اساس هر اندیشه و نظریه است. برای حفاظت از هسته‌ی سخت و مصون نگه داشتن آن از تغییر و تحول، کمربندهای محافظی وجود دارد که به نوعی تکمیل کننده‌ی هسته‌ی اصلی نظریه می‌باشد.لاکاتوش میزان پیشرو یا پسرو بودن یک برنامه‌ی پژوهشی را به میزان توانمندی و قابل قبول بودن فرضیه‌های کمکی می‌داند. مقاله حاضر اندیشه جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک برنامه پژوهشی در نظر گرفته است و سعی دارد به این سوال پاسخ گوید که، متناسب با اندیشه ایمره لاکاتوش، هسته سخت و کمربند محافظ در اندیشه جمهوری اسلامی چیست؟ این پژوهش با در نظر گرفتن دین اسلام به عنوان هسته‌ی سخت، در تلاش است با برداشتی نزدیک به کمربند محافظ از مفهوم مصلحت، به تبیین کارکرد آن در جمهوری اسلامی بپردازد و بر این نکته تأکید کند که، مفهوم مصلحت در جمهوری اسلامی همان کارکردی را داراست که از آن تحت عنوان کمربند محافظ در دیدگاه لاکاتوش یاد می‌شود. لذا بکارگیری مفهوم مصلحت از سوی حامیان هسته سخت، تلاشی است تا ضمن جلوگیری از رد و ابطال هسته سخت، امکان تحول و توسعه و تحول آن‌را فراهم کند. این مهم با استفاده از روش کتابخانه‌ای از طریق رجوع به اندیشه بنیانگذار انقلاب و رهبر کنونی جمهوری اسلامی، پی گرفته شده است.

کلیدواژه‌ها


-   ادیانی، سید­علی­رضا (1390)، کاربست مصلحت در جمهوری اسلامی(3)، حصون، شماره33، (ب).
-   ادیانی، سید­علی­رضا (1390)، کاربست مصلحت در جمهوری اسلامی(1)، حصون، شماره31، (الف).
-   الشرطوطی، سعیدالخوری (1403ﻫ)، اقرب­الموارد، قم: کتابخانه آیت­الله مرعشی.
-   تقوی، سیدمحمدناصر (1378)، حکومت و مصلحت، تهران: امیرکبیر.
-   چالمرز، آلن اف (1378)، چیستی علم، درآمدی بر مکاتب علم شناسی فلسفی، ترجمه سعید زیبا کلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
-   چرنوف، فرد (1388)، نظریه و زبر نظریه در روابط بین­الملل، علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
-   حقیقت، سیدصادق (1389)، فقه سیاسی و نقش دوگانه مصلحت، فصلنامه علمی پژوهشی شیعه شناسی، سال هشتم، شماره32.
-   موسوی خمینی، سید روح­الله (1361)، صحیفه امام(ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   موسوی خمینی، سید روح­الله (1368)، الرسائل، چاپ سوم، قم: اسماعیلیان.
-   موسوی خمینی، سید روح­الله (1379)، البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   موسوی خمینی، سید روح­الله (1388)، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   رمضان­البوطی، محمدسعید (1992)، ضوابط­المصلحه فی شریعة الاسلامیة، بیروت: مؤسسه­ الرسالیه.
-   ساورسفلی، محمدابراهیم (1379)، حکم حکومتی در سیره نظری و عملی امام خمینی(ره)، تهران: دانشگاه الزهرا.
-   صرامی، سیف­الله (1380)، احکام حکومتی و مصلحت، تهران: نشرعبید.
-   طباطبایی، سیدمحمدحسین (1342)، بحثی پیرامون مرجعیت و روحانیت، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-   غزالی، محمد (1302ﻫ)، المستصفی من علم­الاصول، جلد2، قم: دارالذخائر.
-   لاکاتوش، ایمره (1375)، علم و شبه علم، شاپور اعتماد، تهران: مرکز.
-   مسعودی، جهانگیر (1386)، هرمنوتیک و نو اندیشی دینی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-   محمدرضایی، محمد و مهدی بیابانکی (1389)، تعامل علم و دین بر مبنای روش‌شناسی برنامه پژوهشی لاکاتوش، فلسفه دین، شماره7.
-   نراقی، ملا احمد (1375)، عوایدالایام فی بیان قواعدالاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
-   Lakatos, L. (1978). The methodology of Scientific Research Programmes. In J. Worral & Currie (Eds.) London: Cambridge University Press.