مبانی هستی شناسی اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

اندیشه سیاسی مجموعه‌ای از آرا و عقاید است که به شیوه‌ای عقلانی، منطقی و مستدل، فراتر از آرا و ترجیهات شخصی، درباره چگونگی سازمان دادن به زندگی سیاسی مطرح می‌گردد. امام خمینی (ره) به حوزه‌های گوناگون علمی نظیر فلسفه، عرفان، اصول، فقه و ... اشراف داشت، به گونه‌ای که این ویژگی از ایشان شخصیتی جامع‌الاطراف ساخته و اندیشه‌هایشان را از عمق، غنا و ماندگاری شگرفی برخوردار کرده است. با بررسی آثار علمی و سیره نظری و عملی ایشان می‌توان به نوعی نظام اندیشه‌ای منسجم، جامع و منطقی دست یافت که اجزای گوناگون آن با هم دارای ارتباط وثیقی هستند. مبانی فلسفی اندیشه سیاسی امام خمینی متأثر از « معرفت شناسی»، « هستی شناسی» و « انسان شناسی» خاص ایشان است. این مبانی چارچوب، محدوده و غایت‌های اندیشه سیاسی ایشان را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. هرچند بین معرفت شناسی، هستی شناسی و انسان شناسی ایشان هم ارتباط و پیوستگی وجود دارد . ولی در این مقاله مبانی هستی شناسی اندیشه سیاسی امام خمینی مورد بررسی قرار گرفته و به این سؤال پاسخ داده می شود : مبانی هستی شناسی فلسفی امام خمینی چیست ؟ این مبانی چه تأثیری در شکل گیری اندیشه سیاسی ایشان داشته است؟ در نگاه امام هستی دارای مراتب گوناگونی است و اندیشه سیاسی ایشان بر اساس جهان بینی الهی، توحید مدار است.
واژگان کلیدی: اندیشه سیاسی- مبانی- فلسفه- امام خمینی (ره)- هستی شناسی- توحید

کلیدواژه‌ها


- قرآن کریم.
- ابن سینا (1377)، رساله الحدود، تهران: انتشارات سروش.
- اردبیلی، عبدالغنی (1381)، تقریرات فلسفه (دروس فلسفه امام خمینی(ره))، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‌(ره).
- اشتراوس، لئو (1381)، فلسفه سیاسی چیست؟، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- التهانوی، محمدعلی (1967)، کشاف اصطلاحات الفنون، تهران: خیام و شرکاء.
- آشتیانی، سیدجلال الدین (1378)، نقدی بر تهافت الفلاسفۀ غزالی، قم: بوستان کتاب.
- آشتیانی، سیدجلال الدین (1385)، در حکمت و معرفت، به کوشش حسن جمشیدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- بشیریه، حسین (1376)، تاریخ اندیشه سیاسی در قرن بیستم، تهران: نشر نی.
- جمشیدی، محمدحسین (1388)، اندیشه سیاسی امام خمینی، تهران: پژوهشکده امام خمینی‌(ره) و انقلاب اسلامی.
- جوادی آملی، عبدالله (1375)، بنیان مرصوص، قم: مرکز نشر اسراء.
- جوادی آملی، عبدالله (1387)، رازهای نماز، قم: مرکز نشر اسراء.
- حائری یزدی، مهدی (1384)، جستارهای فلسفی (مجموعه مقالات)، به کوشش عبدالله نصری، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
 - حسن زاده آملی، حسن (1372)، هزار و یک کلمه، قم: بوستان کتاب.
- حسن زاده آملی، حسن (1378)، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- خمینی، سید روح الله[امام] (1369)، سر الصلوة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی، سید روح الله[امام] (1370)، آداب الصلوة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
 - خمینی، سید روح الله[امام] (1371)، چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی، سید روح الله[امام] (1372)، مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی، سید روح الله[امام] (1374)، شرح دعاء السحر، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی، سید روح الله[امام] (1375)، تفسیر سورۀ حمد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی، سید روح الله[امام] (1376)، شرح دعای سحر، ترجمه سیداحمد فهری، تهران: انتشارات فیض کاشانی.
- خمینی، سید روح الله[امام] (1377)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
- خمینی، سید روح الله[امام] (بی تا)، کشف اسرار، قم: انتشارات مصطفوی.
- خوارزمی، تاج الدین حسین بن حسن (1382)، شرح فصوص الحکم، تهران: انتشارات مولی.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1381 ق)، المفردات فی غریب القرآن، مصر: قاهره.
- شرقاوی، حسن (1987)، معجم الفاظ الصوفیه، مصر: قاهره.
- صدرالدین شیرازی، محمد (1340)، المظاهر الالهیه، مشهد: دانشگاه فردوسی.
- صدرالدین شیرازی، محمد (1354)، المبدأ و المعاد، به کوشش جلال الدین آشتیانی، تهران: انجمن فلسفه ایران.
- صدرالدین شیرازی، محمد (1360)، الشواهد الربوبیه، به کوشش جلال‌الدین آشتیانی، تهران: نشر دانشگاهی.
- صدرالدین شیرازی، محمد (1381ق)، الاسفارالعقلیه الاربعه، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
- طباطبایی، سید محمدحسین (1375)، رسایل توحیدی، ترجمه علی شیروانی، تهران: انتشارات الزهراء.
- طریحی، فخرالدین (1367)، مجمع البحرین، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- فنایی اشکوری، محمد (1389)، مقدمه‌ای بر فلسفه اسلامی معاصر، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- کاشانی، عبدالرزق (1370)، شرح فصوص الحکم، قم: انتشارات بیدار.
- مجلسی، محمدباقر (1403)، بحار الانوار، بیروت: دارالحیاء التراث العرب.
- مطهری، مرتضی (1371)، مجموعه آثار، مجلد6، تهران: انتشارات صدرا.
- مقیمی، غلامحسین (1378)، مبادی و مبانی اندیشه سیاسی امام خمینی قدس سره، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، ماهنامه معرفت، شماره 138، خرداد، سال 18، صص 75 -87.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی‌(ره) (1378)، صحیفه امام(مجموعه) 23 جلدی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).