واکاوی صدور انقلاب اسلامی ایران؛ در پرتو نظریه انتقادی روابط بین الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یزد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای (گرایش خاورمیانه) دانشگاه یزد

چکیده

از بدو تکوین انقلاب اسلامی، ضرورت صدور آموزه های برخاسته از متن نظری و عملی انقلاب به خارج از مرزهای جغرافیایی، با هدف تداوم حیات انقلاب اسلامی در داخل کشور و بسط آن در دستور کار فکری و عملی اندیشمندان و دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی قرار گرفت. با این ملاحظات، هدف اساسی از ارائه این پژوهش، واکاوی مقوله صدور انقلاب اسلامی، مبتنی بر نظریه انتقادی روابط بین الملل بوده است. لذا، ابتدا، به تبیین مکتب فرانکفورت و نظریه انتقادی روابط بین الملل پرداخته شده است و مآلاً در راستای تعیین دال های مشترک مبانی فکری صدور انقلاب اسلامی ایران و نظریه انتقادی روابط بین الملل، نتیجه گیری می شود که مشخّصتاً می توان این وجوه اشتراکی را شامل رهایی بخشی به نوع بشری؛ دگردیسی در سازوکار حاکم بر نظام جهانی؛ عدالت گستری در نظام جهانی و نفی هژمونی بین المللی در نظر گرفت که اجمالاً بررسی گردیده اند. این نوشتار، مبتنی بر روش انطباق نظریه با مورد، از نظر محتوا توصیفی- تحلیلی؛ با رهیافت اسنادی- تاریخی؛ از لحاظ متغیّر مورد بررسی کیفی؛ از نظر هدف و نتیجه کار بنیادین است. جمع آوری داده ها به صورت اسنادی-کتابخانه ای صورت گرفته است. این نوشتار، مبتنی بر روش انطباق نظریه با مورد، از نظر محتوا توصیفی- تحلیلی؛ با رهیافت اسنادی- تاریخی؛ از لحاظ متغیّر مورد بررسی کیفی؛ از نظر هدف و نتیجه کار بنیادین است. جمع آوری داده ها به صورت اسنادی-کتابخانه ای صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها


- اطهری، حسین؛ سمیّه زمانی (1392)، «تحلیل انتقادی گفتمان صدور انقلاب امام خمینی(ره)» (1357-1360)، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره سی و چهارم، صص 200-181.
- اسکندری فاروجی، ابوالفضل؛ علیرضا آقاحسینی (1394)، «کاربست دیپلماسی عمومی در صدور انقلاب»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شماره چهل و سوّم، صص 26-7.
- برچیل و دیگران (1391)، نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمه حمیرا منشیرزاده و روح اللّه طالبی آرانی، چاپ اوّل، تهران: نشر میزان.
- بزرگی، وحید (1394)، دیدگاه‌های جدید در روابط بین‌الملل، چاپ سوّم، تهران: نشر نی.
- بوزان، باری؛ اُلی ویور (1388)، مناطق و قدرت‌ها، ترجمه رحمان قهرمان پور، چاپ اوّل، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- پارسای، رضا؛ مهدی مطهّرنیا (1393)، «اثرگذاری محور ایران، سوریه و حزب اللّه بر منافع آمریکا در خاورمیانه»، مجلّه سیاست دفاعی، سال بیست و دوّم، شماره هشتاد و ششم، صص 137-107.
- جوادی ارجمند، محمّد جعفر؛ جواد حق گو (1390)، «عدالت جهانی در اندیشه امام خمینی(ره) و نظریه انتقادی روابط بین الملل»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال هشتم، شماره 26، صص 118-93.
- چرنوف، فرد (1393)، نظریه و زبر نظریه در روابط بین‌الملل، ترجمه علیرضا طیّب، تهران: نشر نی.
- دهشیری، محمّدرضا (1388)، بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی در روابط بین‌الملل، چاپ نخست، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
- دهقانی فیروز آبادی، جلال (1388)، «گفتمان عدالت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، معرفت سیاسی، سال اوّل، شماره اوّل، صص 193-157.
 -  دهقانی فیروز آبادی، جلال (1389)، «تأثیر انقلاب اسلامی بر نظریه‌های روابط بین‌الملل»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، صص 40-11.
- دیوتیاک، ریچارد؛ جیمز دردریان (1380)، نظریه انتقادی، پست مدرن، نظریه مجازی در روابط بین‌الملل، ترجمه حسین سلیمی، چاپ اوّل، تهران: گام نو.
- رییسی دهکردی، اردشیر (1390)، مواضع کشورهای اروپای غربی در قبال انقلاب اسلامی ایران، چاپ اوّل، تهران: انتشارات آزادمهر.
- ستوده، محمّد (1386)، تحوّلات نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوّم، قم: نشر بوستان کتاب.
- علوی، احسان و دیگران (1395)، «بررسی تطبیقی عدالت اقتصادی- اجتماعی در اندیشه سیاسی اسلام و غرب»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال  هشتم، شماره 31، صص 218-195.
- فرزندی اردکانی، عبّاسعلی (1386)، «مبانی نظری صدور انقلاب از منظر امام خمینی(ره)»، پژوهشنامه متین، سال نهم، شماره سی و ششم، صص 117-97.
- قجری، حسینعلی (1393)، جامعه شناسی انقلاب، چاپ اوّل، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- قوام، عبدالعلی (1392)، روابط بین الملل: نظریه‌ها و رویکردها، تهران: چاپ هفتم، انتشارات سمت.
- گریفیتس، مارتین؛ ترس اوکلاگان (1388)، مفاهیم کلیدی روابط بین‌الملل، ترجمه محمّد امجد، چاپ اوّل، تهران: نشر میزان.
- لعل علیزاده، محمّد (1394)، جامعه شناسی سیاسی، چاپ سوّم، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- متّقی، ابراهیم و دیگران، (1395)، «گذار از موازنه‌گرایی منطقه‌ای به تنش‌زدایی در سیاست خارجی ترکیه»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، سال نهم، شماره سی و سوّم، صص 136-105.
- مجرّد، محسن (1386)، تأثیر انقلاب اسلامی بر سیاست بین‌الملل، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- محمّدی، منوچهر(1387)، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه­ اسلامی.
- مشیرزاده، حمیرا (1386)، تحوّل در نظریه‌های روابط بین‌الملل، چاپ سوّم، تهران: انتشارات سمت.
- ناظمی اردکانی، مهدی (1393)، «آرمان جهانی اسلام در اندیشه فرهنگی انقلاب اسلامی»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال سوّم، شماره نهم، صص 26-9.
- نصری، محسن (1390)، ایران: دیروز، امروز، فردا، تحلیلی بر انقلاب اسلامی، چاپ هفتم: تهران: نهاد نمایندگی مقام معظّم رهبری در دانشگاه ها.
- هینبوش، ریمون الویشس؛ انوشیروان احتشامی (1382)، سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، ترجمه علی گل محمّدی، چاپ اوّل، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- یزدان فام، محمود (1393)، دیپلماسی عمومی سیاست خارجی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- یزدانی، عنایت اللّه و دیگران (1391)، «بررسی ابزارها و شیوه‌های صدور ارزش‌های انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، سال اوّل، شماره اوّل، صص 278-247.
-Brown, C (1992), International Relations Theory: New Normative Approaches, New York: Columbia University Press.
- Devetak, R (1996), "Critical Theory" in Burchill, S & Others, Theories of International Relations, London: Macmillan.
- Femia, J (2005), Gramsci, Machiavelli and International Relation, The Political Quarterly 42, P.P. 341-349.
- Linklater, Andrew (1996 b), Citizenship and Sovereignty in The Post- Westphalia State, European Journal of International Relations, P.P 77-103.
- Rupert, M (1993), Producing  Hegemony: The  Politics  Of  Mass  Production  And  American  Global  Power, Cambridge  University  Press.
- Smith, Steve (2002) "The United States and the Discipline of International Relations: Hegemonic Country, Hegemonic Discipline?", International Studies Review 4 (2).
- Steans, J & Pettiford, L (2001), International Relations: Perspectives and Themes, Longman   Publishing Group.
- Thirkell- White, B & Rengger, N (2007), Critical International Relations Theory after 25 Years, New York: Cambridge University Press.