ارزیابی و امکان سنجی نظام نظارتی فرادولتی امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده
نظارت در اسلام به عنوان یک مسؤولیت دینی و در ذیل فریضۀ امر به معروف و نهی ازمنکر نیز تعریف می گردد. اما با گذشت بیش از سی وسه سال از پیروزی انقلاب اسلامی، دو فریضۀ امر به معروف و نهی از منکر به درستی اجرا نگشته، بلکه منویات اصل هشتم قانون اساسی هم محقق نشده است. همان طور که نظر امام خمینی(ره) نیز در تأسیس ادارۀ مستقل و فرا دولتی امر به معروف و نهی از منکر هم جنبۀ اجرایی نیافته است. بدین خاطر، غایت و مسألة اصلی این پژوهش، آن است که با استمداد از اندیشه­های امام خمینی(ره) و پیشنهاد ایشان بررسی شود که، آیا می­توان امر نظارت در نظام اسلامی را نهادینه­تر، اصلاح و بازسازی نمود و نهادی فرا دولتی را در این زمینه طراحی کرد و چالش­ها و موانع در این زمینه را برطرف نمود؟ نگارنده با استنادات لازم، بر این باور است که نظر قطعی ایشان تأسیس وزارتخانه و یا نهادی دولتی برای ایفای این وظیفه نبوده است و کاملاً و بسیار هوشمندانه بر تأسیس «دایره» و سازمانی فرادولتی، سراسری و تحت زعامت و اشراف روحانیت در این زمینه تأکید داشته­اند.

کلیدواژه‌ها


اخوان کاظمی، بهرام،(زیر چاپ،1391)، نظارت در نظام اسلامی(با تاکید بر آراء امام خمینی«ره»)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
افروغ، عماد،(1382)، حدود دخالت دولت در اموردینی، فصلنامه شورای فرهنگ عمومی، ش 34.
امام خمینی (ره)، روح الله ،(بی تا) ، ولایت فقیه، قم، انتشارات آزادی.
ـــــــــــــــــــــــ ، صحیفه نور، ج6.
آملی لاریجانی، صادق، )1389)، روزنامه خبرجنوب ، شماره 8578، 21 آذر 1389.
پایگاه خبری، تحلیلی فردا( ۱۳۸۹)«طرح تذکر لسانی آغاز شد» کدخبر: ۱۲۲۳۳۱،۱۴ مهر. (http://ww.fardanews.com)،
پایگاه خبری- تحلیلی تابناک (1389)، «تاکید یک مرجع بر تشکیل وزارت امر به معروف»،  کد خبر: ۱۳۹۷۲۶، تاریخ :11دی ۱۳۸۹.
پایگاه خبری باشگاه خبرنگاران(1390) « لغو تشکیل وزارت خانه امر به معروف و نهی از منکر»، مندرج در، (مورخ1390/01/17. www.yjc.ir)
پورمحمدی، حسین، (1389)، «رییس سازمان بازرسی: نتایج امر به معروف در جامعه رضایت بخش نیست»، خبر جنوب، شماره 8400، مورخ 18/2/89.
پورمولا، سید محمد هاشم(1383)، ضرورت تشکیلات برای دو فریضه امر به معروف و نهی از منکر(با تکیه بر فقه شیعه)‏، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق (ع).
تیلا، پروانه )بهار 1384(، « بسط امر به معروف و نهی از منکر برای مشارکت و همبستگی ملی: نقش و ابتکار بسیج»، مجله مطالعات بسیج، بهار 1384، شماره 26.
دوست محمدی، هادی، (1376)، «امر به معروف و نهی از منکر یا نظارت همگانی»، مجله درسهایی از مکتب اسلام، دی، شماره 442.
دوست محمدی، هادی، (1385)، «سخن ماه، وزارت امر به معروف و نهی از منکر»، مجله درسهایی از مکتب اسلام، سال نوزدهم، شماره3.
رضایی راد، عبدالحسین، قبولی درافشان، سید محمد تقی، (1384)، « آسیب شناسی امر به معروف و نهی از منکر با نظر به تجارب تاریخی»، مجله دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مشهد، پاییز، شماره 69.
روزنامه خبرجنوب( 1389)« طرح تشکیل سازمان امر به معروف و نهی از منکر به زودی در صحن علنی مجلس»، شماره 8611، مورخ 2 بهمن .
صنایع، محمد، اسکندری، مرتضی، (1384)« ناظر اول: دولت یا مردم ضمیمه خردنامه همشهری» بیست و نهم تیر، شماره 58 .
علی اکبری، حسن (1376)« امر به معروف و نهی از منکر، ضرورت یک تشکل، فصلنامه مطالعات بسیج، شماره 15.
فاتحی، ابوالقاسم / ابوالقاسمی، محمدجواد(1388) «درآمدی بر وظایف دولت دینی در برابر دین و اعتقادات مردم»، معرفت سیاسی، شماره 2 .
الکلینی الرازی، محمد بن یعقوب، (1407 ق) فروع کافی، قم، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع)، ج5.
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (1388)، امر به معروف و نهی از منکر، از دید گاه امام خمینی(س)، تبیان، آثار موضوعی(دفتر بیست و یکم)، تهران ،چ7.
مجتهد شبستری، محسن( ۱۳۸۹)، «وزارت امربه معروف ونهی ازمنکرتاسیس شود»، پایگاه خبری، تحلیلی تابناک، کدخبر: ۱۲۰۱۸۹، تاریخ: ۲۵ شهریور. (http://www.tabnak.ir)
مطهری، مرتضی(1367)پیرامون جمهوری اسلامی ، تهران، انتشارات صدرا چاپ چهارم زمستان.
مکارم شیرازی، ناصر(۱۳۸۹)«وزارت امر به معروف و نهی از منکر تشکیل شود»، پایگاه خبری، تحلیلی تابناک، کدخبر: ۹۶۹۰۰، تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت. (http://www.tabnak.ir)
نقدی، محمدرضا (1389)« مخالفت با وزارت امر به معروف و نهی از منکر»، روز نامه مردم سالاری، نسخه شماره 2950، مورخ17اسفند، (http://www.mardomsalari.com/ )
نقدی، محمدرضا( ۱۳۸۹)« وزارت امر به معروف و نهی از منکر تشکیل نشود»، سایت خبری تحلیلی بولتن(http://www.bultannews.com/)، کد خبر: ۳۹۱۰۵، تاریخ انتشار: ۱۰ بهمن.
هاشمی شاهرودی، سید محمد(1385)، سخنرانی  ریاست وقت قوه قضائیه در  افتتاحیه اجلاس پژوهشی امر به معروف و نهی از منکر، در  25مهر 1385 پایگاه اینترنتی ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر استان خراسان رضوی، http://kh-setadehya.ir/ ).
هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم (1357)، مناظره دکتر وپیر،[بی جا] مؤسسه انتشاراتی