2024-03-29T17:21:13Z
https://rjir.basu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=204
پژوهشنامه انقلاب اسلامی
2251-8681
2251-8681
1394
5
16
انقلاب اسلامی و گفتمان نوجهانسومگرایی در سیاست خارجی ایران
فریبرز
ارغوانی پیرسلامی
هدف این مقاله بررسی تأثیر انقلاب اسلامی بر ماهیت گفتمان نوجهانسومگرایی در سیاست خارجی ایران است. توجه فزاینده قدرتهای نوظهور در دو دهه اخیر به توسعه روابط با کشورهای جهانسوم بر مدارهای عمدتاً اقتصادی این سؤال را ایجاد کرده است که شکلگیری و بسط گفتمان نوجهانسومگرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با محوریت توسعه روابط با برخی کشورهای افریقایی و امریکای لاتین تحت تأثیر چه عاملی بوده است؟ از دید این مقاله، تکوین و اشاعه این گفتمان در سیاست خارجی ایران در دوران بعد از انقلاب اسلامی چندان متأثر از مؤلفههای مادی و اقتصادی ذکر شده نیست، بلکه جایگیری گفتمان نوجهانسومگرایی در سیاست خارجی ایران غالباً تحت تأثیر ویژگیهای ماهوی و نهادی انقلاب اسلامی بوده و از این جهت غالباً بعد معنایی، ارزشی و سیاسی داشته است. در حالیکه اتخاذ این رویکرد از جانب دیگر قدرتها همزمان متأثر از سطوح داخلی و بینالمللی بوده در مورد ایران سطح داخلی به مراتب تأثیرگذارتر بوده است. بررسی ریشههای جهتگیری سیاست خارجی کشورها با اتکا به رویکردی نظری، واکاوی مفهوم و مصادیق عملی گفتمان نوجهانسومگرایی در نظام بینالملل با هدف ایجاد رویکردی مقایسهای و در نهایت تمرکز بر انقلاب اسلامی و تأثیر آن بر شکلگیری این گفتمان در سیاست خارجی ایران مهمترین محورهای مقاله برای ارزیابی فرضیه است.
ایران
سیاست خارجی
انقلاب اسلامی
نوجهانسومگرایی
چین
2015
09
23
1
21
https://rjir.basu.ac.ir/article_1242_1abfec95fe89d8682daa0cf23cec05f0.pdf
پژوهشنامه انقلاب اسلامی
2251-8681
2251-8681
1394
5
16
تحلیل رهبری امام خمینی(ره) در جریان انقلاب اسلامی از منظر جامعهشناسی احساسات
علی
کریمی
این مقاله که در حوزه نوظهور جامعهشناسی احساسات قرار دارد، بر این پرسش اساسی متمرکز است که امام خمینی(ره) بهعنوان رهبر انقلاب اسلامی، احساسات تودههای مردم را در جریان انقلاب اسلامی ایران چگونه راهبری نمود؟ نوشته حاضر که از آرا و دیدگاههای فلام و کینگ، گودوین، پولتا و یاس پرس الهام میگیرد، لازمه شکلگیری کنش فعالانه انقلابی بر ضد وضع موجود را تبدیل احساسات ضد بسیج مثل ترس و شرم به احساسات بسیجگر مانند خشم و غضب و تمهید انرژی احساسی و آزادسازی احساسی میداند. برای پاسخ به پرسش اصلی، نوشته با تکیهبر رویکرد توصیفی، روش تحلیل محتوای کیفی سخنان و نوشتههای امام خمینی(ره) که در کتاب صحیفه امام جمعآوری شده است را به کار گرفته و بر این فرضیه استوار شده است که امام(ره) با مدیریت احساسات مردم از رهگذر اعتماد زدایی از رژیم پهلوی، برانگیختن احساسات ضد حکومتی، مبارزه با احساسات ضد بسیج از یکسو و تزریق احساسات بسیجگر مثل حس عاملیت و کارگزاری و همذات پنداری با مردم از سوی دیگر، توانست با آزادسازی شناختی و متراکمسازی انرژی احساسی تودهها، آنان را به کنش آشکار اعتراضی برضد رژیم و در نهایت تغییر حکومت و دستیابی به پیروزی رهنمون شود.
امام خمینی(ره)
انقلاب اسلامی
جامعهشناسی احساسات
انرژی احساسی
آزادسازی احساسی
ایران
2015
09
23
23
46
https://rjir.basu.ac.ir/article_1243_45839e58ee020e5a61684d93b2730577.pdf
پژوهشنامه انقلاب اسلامی
2251-8681
2251-8681
1394
5
16
بررسی ماهیت، زمینه ها و اهداف تروریسم مدرن دراندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای
یوسف
فتحی
چکیده تروریسم یک نگرش سیاسی و مذهبی است که با پیچیده تر شدن جوامع از حیث شیوه ها، ابزارها و زمینه ها متنوع تر و پیچیده گشته است. یکی از پیچیدگی های آن ابهام مفهومی آن است که فهم مصادیق را دشوار تر کرده است. این مقاله دو سئوال اساسی را مطرح و بررسی کرده است: اهداف و زمینه های تولید و گسترش تروریسم چیستند؟ آیا تروریسم دارای ذات معین است یا حالت ایدئولوژیک دارد؟. این مقاله با استناد به آثار، بیانات و اندیشه های سیاسی مقام معظم رهبری و بعضی از آثار صاحب نظران در زمینه تروریسم به تبیین ماهیت، زمینه ها و اهداف آن پرداخته است. این مقاله تروریسم را در قالب جاهلیت مدرن به عنوان چاچوب نظری در اندیشه معظم له تحلیل می کند. یافته های تحقیق با توجه آثار رهبری نشان می دهند: تروریسم، یک کنش و پدیده ضد اخلاقی- انسانی و کنش مجرمانه است. تروریسم در جامعه قدیم و جدید، از ماهیت جاهلی جامعه بر می خیزد که نگاه جاهلی، منشاء برتری جویی و عملکرد گزینشی است. تروریسم تابع زمینه ها و دلائل مختلف سیاسی، مذهبی، اجتماعی، قومی و تاریخی است. تروریسم با نگاه جاهلیت، یک پدیده نسبی گرایانه و با نگاه حق محورانه، یک کنش ذاتگرایانه است. در نسبی گرایی، به جای حقایق، منافع ملاک هستند. از نگاه آیت الله خامنه ای، غرب در مفهوم - مصداق(تئوری – عمل) تروریسم، گزینشی عمل می کند که یک نگاه جاهلیتی است.
واژه های کلیدی: آیت الله خامنه ای
جاهلیت
تروریسم ذاتگرا
تروریسم ایدئولوژیک و شاخصه های تروریسم
2015
09
23
47
64
https://rjir.basu.ac.ir/article_1244_486d0aa3cc8425919deb21c18af2fcbf.pdf
پژوهشنامه انقلاب اسلامی
2251-8681
2251-8681
1394
5
16
مشروطیت و جمهوری اسلامی: نظریه سیاسی شیعه در گذار از تقابل سنت و تجدد
فرامرز
تقی لو
رویارویی جامعه ایرانی با جهان جدید، واکنشهای فکری و سیاسی مختلفی را در سده اخیر تاریخ ایران برانگیخته و زمینهساز دو انقلاب بزرگ مشروطیت و انقلاب اسلامی بوده است. این واکنشها را به مثابه یک زمینه کلی به سه دسته واکنشهای حکومت، روشنفکران غیردینی و علمای دینی میتوان تقسیمبندی کرد که نظریه سیاسی جدید علمای شیعه در انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی در تقابل یا تعامل با آنها شکل میگیرد. بر این اساس، سؤال این است که رابطه میان بستر یا زمینه واقعیت اجتماعی– سیاسی با تحول نظریه سیاسی علمای شیعه همچون آیت الله نائینی و امام خمینی(ره) در عصر قاجار و پهلوی چگونه بوده است؟ در این مقاله با بهرهگیری از روش تفسیری و الگوی نظری جامعه شناسی معرفت ماکس شلر، ضمن تمرکز بر روی واکنشهای فکری- سیاسی طیفهای مختلف روشنفکران و علمای دینی نسبت به مسائل جامعه ایرانی در جهان جدید، به دنبال تأیید این فرضیه هستیم که نظریه سیاسی علمای شیعه بهویژه در اندیشه آیت الله نائینی و امام خمینی(ره) در واکنش به زمینهها و شرایط خاص جامعه شیعی ایران در عصر قاجاری و پهلوی، هر کدام برای رویارویی با مسائل و فائق آمدن بر بحرانهای فکری- سیاسی جامعه شیعی ایران معاصر، در صدد فرارفتن از تقابل ظاهرگرایانه میان سنتگرایی دینی و تجددگرایی غربی بودهاند. بدین ترتیب با ارائه تحلیلی از سیر تحول نظریه سیاسی شیعی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، استدلال میشود که علمایی همچون آیت الله نائینی و امام خمینی(ره) با نظر به شرایط زمینهای، نوع و شدت بحرانهای فکری و سیاسی عصر قاجاری و پهلوی، به صورتبندی نظریه سیاسی شیعه و تحول آن متناسب با مقتضیات شرایط زمانی پرداختهاند. نظریه سیاسی شیعه بدین ترتیب در صدد فراروی از تقابل میان ظاهرگرایی سنتگرایانه و تجددگرایانه به سوی پیوند میان دین و مردمسالاری بوده است.
نظریه سیاسی
مشروطیت
انقلاب اسلامی
سنت
تجدد
آیت الله نائینی
امام خمینی
2015
09
23
65
84
https://rjir.basu.ac.ir/article_1245_0669fe06ae2d0bb5ccd224ec4e71c6c5.pdf
پژوهشنامه انقلاب اسلامی
2251-8681
2251-8681
1394
5
16
مؤلفههای الهام بخشی و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام:مطالعه سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه
سیدمحمدجواد
قربی
کشورها در پرتو شناسایی و عملیاتی ساختن مؤلفههای قدرت در سطوح ملی و بینالمللی، سعی در کسب منزلت و پرستیژ بینالمللی دارند و از آنجایی که تحول گفتمانی قدرت و رویکرد نوین کشورها در عرصه سیاست خارجی به ابزار قدرت، اهمیت قدرت نرم را دو چندان ساخته است، جمهوری اسلامی ایران نیاز دارد مؤلفههای تولیدکننده قدرت نرم خویش را مورد بررسی قرار دهد و با سیاستگذاریهای مناسب، نفوذ و اقتدار بینالمللی خویش را بیفزاید. یکی از مؤلفههای تأثیرگذار بر قدرت نرم ایران در سطح ملی و بینالمللی، الهام بخشی میباشد که بعد از انقلاب اسلامی مورد توجه دولتمردان ایرانی بوده است و در اسناد فرادستی جمهوری اسلامی ایران مورد تأکید قرار گرفته است. بنابراین مقاله حاضر سعی دارد به بررسی مؤلفههای الهام بخش جمهوری اسلامی بپردازد و تأثیر آن را بر ارتقاء قدرت نرم ارزیابی نماید و بهصورت موردی، سیاست های کلی برنامه ششم توسعه را بررسی نماید. در همین راستا، با بهرهگیری از روش تحلیل محتوای کیفی سعی میگردد به این سوال پاسخ داده شود که، مؤلفههای الهام بخشی جمهوری اسلامی ایران در سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه که در حفظ و ارتقاء قدرت نرم جامعه ایرانی موثر هستند، کدامند و چگونه بر توانمندی نرمافزاری ایران میافزایند؟ یافتههای مقاله نشان میدهند که الهام بخشی انقلاب اسلامی و به تبع آن جمهوری اسلامی ایران اشاره به گزینش سیاستهای مسالمتآمیز و نرمافزاری دارد که مترصد ترویج و اشاعه ارزشها، مبانی و اهداف انقلاب اسلامی و جامعه ایرانی در کشورهای منطقه و جهان اسلام میباشد و در عین حال، ارتباط معناداری بین مؤلفههای الهام بخشی ایران در جهان اسلام با قدرت نرم وجود دارد و مؤلفههای الهام بخشی در سیاست های کلی این برنامه شامل: توسعه دانایی محور، ارزشها و مبانی انقلاب اسلامی، ارائه سبک زندگی اسلامی- ایرانی، فرهنگ و معارف دینی، توسعه هویت اسلامی- ایرانی، علم و فناوری میشود که توانمندی و ظرفیت قدرت نرم جامعه ایرانی را در جهان اسلام ارتقاء میدهند.
قدرت نرم
سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه
جهان اسلام
الهام بخشی
سبک زندگی
هویت اسلامی- ایرانی
علم و فناوری
توسعه دانایی محور
2015
09
23
85
116
https://rjir.basu.ac.ir/article_1246_75edba2ef0ba620c11e658d06c51c50b.pdf
پژوهشنامه انقلاب اسلامی
2251-8681
2251-8681
1394
5
16
شناسایی عوامل محیطی حوزه سیاسی و فرهنگی فضای مجازی برای جمهوری اسلامی ایران
زاهد
غفاری هشجین
عبدالرضا
بیگی نیا
سید محسن
نصرت آبادی
پژوهش حاضر با هدف «شناسایی و ارزیابی عوامل محیطی (داخلی و خارجی) حوزه سیاسی و فرهنگی فضای مجازی برای جمهوری اسلامی ایران با استفاده از الگوی SWOT» انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و گردآوری دادهها با استفاده از پرسشنامه و مبتنی بر تکنیک دلفی صورت گرفته است. پس از مطالعه و شناسایی عوامل و دستهبندی آنها در قالب (قوتها، ضعفها، فرصتها، و تهدیدها) پرسشنامه مرحله اول و دوم مبتنی بر طیف چهار گزینهای تهیه و در اختیار کارشناسان و صاحبنظران این حوزه قرار گرفت. روایی محتوایی ابزار بر اساس نظرات صاحبنظران مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن نیز بر اساس الفای کرونباخ 0.747 به دست آمد. پس از جمع آوری دادههای موردنیاز از طریق پرسشنامه، دادههای تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSSو با بهرهگیری از روشهای آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از آزمون T تک متغیره، میانگین مؤلفههای مربوط به هر یک از متغیرهای چهارگانه تحقیق آزمون شدند. همچنین با بهرهگیری از آزمون فریدمن کلیه متغیرهای تحقیق رتبهبندی شدند. با استفاده از الگوی تحلیل فرد آر.دیوید، 5 مؤلفه از هر یک از متغیرهای چهارگانه (نقاط قوت و ضعف، فرصتها و تهدیدها) ارزیابی شد. در نهایت عدد بهدست آمده از جمع جبری متغیرهای نقاط قوت و ضعف، برای محیط داخل مثبت است (2/1). همچنین جمع جبری متغیرهای فرصتها و تهدیدها، برای محیط خارجی مثبت(3) است. با توجه به حصول دو میانگین در حد متوسط، وضعیت فضای مجازیجمهوری اسلامی ایران در منطقه متوسط(خانه 5 از ماتریس 9 خآنهای فرد آر.دیوید) قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان میدهد که در مجموع، وضعیت فضای مجازی برای جمهوری اسلامی ایران، در منطقه یکم دستگاه مختصات یا ربع اول مختصات مدل SWOTفرد آر.دیوید قرار گرفت. این ناحیه در تحلیل استراتژیک موسوم به ناحیه اتخاذاستراتژیهای تهاجمی و یا منطقه SO (منطقه وجود قوتها و فرصتها)است.
فضای مجازی
SWOT
تحلیل استراتژیک
سیاسی
فرهنگی
عوامل محیطی
جمهوری اسلامی ایران
2015
09
23
117
136
https://rjir.basu.ac.ir/article_1247_0e8e7d6dc57cd595189b5ea809a3b581.pdf
پژوهشنامه انقلاب اسلامی
2251-8681
2251-8681
1394
5
16
دولت مردان یازدهم و مسئله آمریکا
رضا
سیمبر
سامره
فصیحی مقدم لاکانی
با در نظر گرفتن بیش از سه دهه تنش آشکار بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا، هدف از این نوشتار، بررسی پیامد سیاست خارجی اعتدال گرا بر روابط دو کشور می باشد. نگارندگان درصددند با استفاده از نظریه واقع گرایی نو کلاسیک، به این پرسش پاسخ دهند که؛ سیاست خارجی اعتدال گرا چه تاثیری بر روابط دو کشور جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا بر جای خواهد گذاشت؟ روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری نیز به سبک کتابخانه ای است. به نظر می رسد؛ سیاست های اعتدال گرایانه دولت مردان یازدهم، اگرچه منجر به گسترش نفوذ منطقه ای ایران خواهد شد، اما بر روابط جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا تاثیر چندانی نخواهد گذاشت. با اینحال در صورت وقوع توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5، کاهش موقت سطح تنش میان دو کشور محتمل خواهد بود اما به دلایلی چون هویت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که منافع و امنیت ملی ایالات متحده را به چالش می کشد، وجود بازیگران بین المللی و منطقه ای که منافع شان در گرو تداوم تنش بین ایران و آمریکا می باشد و نهایتاً تحت تاثیر عوامل داخلی ایالات متحده، احتمالاً جمهوری اسلامی ایران در دوره اعتدال گرایان نیز از سوی این کشور تحت فشار قرار خواهد گرفت که این امر افزایش تنش میان دو کشور را در آینده نزدیک در پی خواهد داشت.
واقع گرایی نو کلاسیک
سیاست خارجی اعتدال گرا
جمهوری اسلامی ایران
ایالات متحده آمریکا
2015
09
23
137
153
https://rjir.basu.ac.ir/article_1248_4da288dc5205c2d4ad61263ec18e16c7.pdf
پژوهشنامه انقلاب اسلامی
2251-8681
2251-8681
1394
5
16
مطالعه تطبیقی مناسبات دین و سیاست از دیدگاه امام خمینی(ره) و علی عبدالرازق
سید مرتضی
هزاویی
میثم
برزگر
اندیشمندان مسلمان در مورد چگونگی برقراری رابطه بین دین و سیاست، خصوصاً در قرن اخیر، نظریههایی مطرح کردهاند که در بعضی موارد مخالف یکدیگر هستند. در این نوشتار سعی شده است که با مقایسه دو نظریه مشهور در این رابطه، علل اختلاف دیدگاه این اندیشمندان تبیین گردد. برای نیل به این هدف به بررسی موردی دیدگاه دو نظریهپرداز بهنام دنیای اسلام یعنی امام خمینی(ره) بهعنوان مدافع رابطه همه جانبه دین و سیاست در قالب ولایت فقیه، و علی عبدالرازق بهعنوان نماینده طرفداران سکولاریسم، در چارچوب نظریه بحران اسپریگنز پرداخته شده است. بر اساس این چارچوب، هر نظریه سیاسی طی چهار مرحله: مشاهده بحران، تشخیص علل، بازسازی ذهنی جامعه و ارائه راه درمان، در ذهن نظریهپرداز شکل میگیرد. فرضیه پژوهش حاضر از این قرار است که امام خمینی(ره) و عبدالرازق نیز طی این چهار مرحله و تحت تأثیر شرایط و بحران ویژهای دیدگاه خود را مطرح کردهاند، سپس برای اثبات نظریهشان هر کدام به آیات خاصی از قرآن کریم استناد میکنند. این نکته به وضوح اثبات کننده این مطلب است که شرایط و بحرانی که هر اندیشمندی با آن مواجه است، سهم بهسزایی در شکلگیری نظریههای سیاسی دارد و در نتیجه موجب اختلاف در نظریهها میگردد.
دین
سیاست
امام خمینی(ره)
علی عبدالرازق
اسپریگنز
2015
09
23
155
174
https://rjir.basu.ac.ir/article_1249_21e724160ddac9ee8d82e44a721d1eba.pdf