تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول از نظرتوجه به هویت انقلابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد یار دانشگاه پیام نور

چکیده


هدف این پژوهش، بررسی میزان توجه به مؤلفه های هویت انقلابی در کتاب های درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول(پایه های اول تا نهم) می باشد. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است.جامعه آماری پژوهش، کلیه کتاب های درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول می باشد که در سال1396 چاپ شده است.چهار عنوان کتاب« مطالعات اجتماعی» ،«هدیه های آسمان»، «فارسی» و «آموزش قران» با 33 جلد کتاب به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. عمده ترین نتایج پژوهش بیانگر آن است که در مجموع در مقطع ابتدایی 538 پاراگراف به مؤلفه های هویت انقلابی اشاره داشته است.بیشترین توجه به مؤلفه های «ایثار و شهادت» ،«اعتقاد به امام خمینی» ،«نفی سلطه واستکبار ستیزی» ، «آگاهی به وقایع و تاریخ انقلاب» می باشد و به سایر مؤلفه ها توجه کافی نشده است.در مقطع متوسطه اول نیز در مجموع 686 مرتبه به مؤلفه های هویت انقلابی اشاره شده است. بیشترین توجه به مؤلفه های«ایثار و شهادت» ،«آگاهی به وقایع و تاریخ انقلاب»،«اعتقاد به امام خمینی»،«نفی سلطه و استکبار ستیزی» و آگاهی نسبت به قانون اساسی» بوده است و به سایر مؤلفه ها توجه کافی نشده است.پیشنهاد می شود برنامه درسی پایه اول تا نهم بر مبنای توجه به مؤلفه های هویت انقلابی بازنگری شود.

کلیدواژه‌ها


-   احدی، حسن؛ جمهری، فرهاد (1386)، روانشناسیرشدنوجوانیو بزرگسالی (جوانی، میانسالی، پیری)، تهران: پردیس.
-   بختیاری، حسن؛ قاسم آقا، علیرضا (1393)، «الگوی ارزش‌های اسلامی- انقلابی برای نسل‌های آینده»، پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 10.
-   بیابانگرد، اسماعیل (1384)، روش‌های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران: دوران
-   پروانه، فرهاد و همکاران (1395)، «بررسی میزان توجه به مؤلفه‌های هویت انقلابی در کتاب‌های درسی تاریخ دوره تحصیلی متوسطه (رشته‌های علوم پایه) از سال1357 تا1388»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال13، شماره44.
-   تاجیک، محمدرضا (1384)، روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران: فرهنگ گفتمان.
-   جعفری هرندی، رضا (1391)، «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی به لحاظ توجه به مباحث مهدویت»، فصلنامه مشرق موعود، سال ششم، شماره 24.
-   جنکیز، ریچارد (1381)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یار احمدی، تهران: انتشارات شیرازه.
-   خمینی، سید روح الله (1389)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-   ذوعلم، علی (1384)، «راههای تداوم  ارزش‌های نسل انقلاب اسلامی از نگاه امام خمینی»، مجله حضور، شماره 54.
-   رشادی، منوچهر؛ حیدرخانی، هابیل (1393)، «مطالعه میزان گرایش جوانان به مبانی هویت فرهنگی انقلاب اسلامی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره10.
-   سفیری، خدیجه؛ غفوری، معصومه (1388)، بررسی هویت دینی و ملّی جوانان شهر تهران با تأکید بر تأثیر خانواده، فصلنامهپژوهشجوانان،فرهنگوجامعه، شماره 2.
-   سیمبر، رضا؛ ستوده، علی اصغر (1393)، «چالش‌های هویتی فراروی هویت دین محور انقلاب اسلامی ایران»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 36.
-   شجاعی مهر، رضا (1389)، «بازخوانی هویت انقلاب اسلامی با تأکید بر آموزه‌های مهدویت در تفکر شیعی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه باقرالعلوم.
-   شمشیری، بابک (1387)، درآمدی بر هویت ملی، شیراز: نشر نوید.
-   صافی، احمد (1388)، سازمان و اداره امور مدارس، تهران: انتشارات رشد.
-   الطایی، علی (1378)، بحران هویت قومی در ایران، تهران: شادگان.
-   علاقه بند، علی (1390)، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: نشر روان.
-   قربان زاده، قربانعلی (1392)، «جنگ نرم غرب و مشروعیت سیاسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 32.
-   کلبعلی، ایران دخت (1384)، «محتوای کتاب‌های تعلیمات دینی، اجتماعی و ادبیات فارسی در رابطه با آشناسازی دانش آموزان با ارزش‌های اسلامی و ایرانی»، گزارش شورای عالی انقلاب فرهنگی.
-   -کوشکی، محمدصادق (1387)، بازشناسی هویت انقلاب اسلامی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال چهارم، شماره 14.
-   گل محمدی، احمد (1386)، جهانی شدن، فرهنگ و هویت، تهران: نشر نی.
-   متقی، زهره و همکاران (1394)، «تحلیل محتوای کتب درسی دینی دوره متوسطه با تأکید بر رویکرد تربیتی محبت اهل بیت»، فصلنامه مشرق موعود، سال نهم، شماره 36.
-   محمدی، محسن؛ توکلی، یعقوب (1394)، «تأثیر انقلاب بر ارزش‌های اجتماعی؛ از فردگرایی تا جمع‌گرایی»، پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، سال 5، شماره11.
-   مصباح یزدی، محمد تقی (1392)، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
-   ملکی، حسن (1382)، مبانیبرنامه‌ریزیدرسیآموزشمتوسطه، تهران: سمت.
-   میرحیدری، مریم و همکاران (1393)، «ارزیابی مؤلفه‌های ایرانی- اسلامی و انقلابی در وب سایت‌های دانشگاه‌های دولتی تهران»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، دفتر(11)، شماره 2.
-   میرزابیگی، علی (1380)، برنامه‌ریزی درسی و طرح درسی در آموزش رسمی تربیت نیروی انسانی، تهران: یسطرون.
-   نیکلس، ادری و‌‌هاوارد (1381)، راهنمای عملی برنامه‌ریزی درسی، ترجمه داریوش دهقان، تهران: انتشارات قدیانی.
-   وزارت آموزش و پرورش (1396)، کتاب‌های درسی دوره‌‌های ابتدایی و  متوسطه اول در سال تحصیلی ۱۳97 ۱۳96.
-   یار محمدیان، محمد حسین (1390)، اصول برنامه ریزی درسی، تهران: انتشارات یادواره کتاب.
-Altabach, P. C )1991(, Textbook in American society: Politics, and Pedagogy. Albany, NY: state university of New York Press.
- Unesco )2005(, A Comprehensive Strategy for Textbooks and learning Materials, UNESCO, Paris.