جایگاه و ابعاد مشورت در سیرة عملی امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد

2 کارشناس ارشد جامعه شناسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد

چکیده

مقالة حاضر به بررسی جایگاه و ابعاد مشورت در سیرة عملی امام خمینی(ره) می پردازد. مشورت در دین اسلام و سیرة ائمة معصومین(ع) و همچنین اندیشه و سیرة امام خمینی(ره) از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. این مقاله بر اساس روش تحلیل اسنادی انجام شده و به منابع مرتبط با موضوع مراجعه شده است. یافته ها نشان می دهد که مشورت علاوه بر اندیشة سیاسی امام خمینی(ره)، جایگاه خاصی در سیرة عملی ایشان نیز دارد. در پاسخ به سؤالات مقاله سعی شده است شواهدی از مشورت در سیره عملی امام خمینی(ره) در دوران مختلف رهبری ایشان در امورسیاسی، نظامی، اجتماعی و... ذکر شود. در این باره، به مواردی از قبیل مشورت در عزل و نصب مسئوولان، امور داخلی و خارجی مملکتی، انتخاب فرماندهان و عملیات نظامی و سایر امور اشاره شده است. 

کلیدواژه‌ها


قرآن. ترجمه الهی قمشه ای، تهران: انتشارات اسوه، بی تا. 
نهج البلاغه. (1379). ترجمه سید جعفر شهیدی. تهران. انتشارات علمی و فرهنگی.
اخوان کاظمی، بهرام. (1386). «شخصیت و شیوه رهبری امام خمینی(ره) و کرامت انسانی». فصلنامه حضور. (62).
آشوری لنگرودی، حسن. (زمستان 1378). «امام خمینی(ره) و حفظ مصالح نظام». حوزه (4).
اهوازی، عبدالرزاق. (1385). امام خمینی(ره) به روایت آیت الله هاشمی رفسنجانی. تهران: عروج.
ایزد پناه، عباس. (1375). «اصول و شیوه های تحقیق در آثار و اندیشه­های امام خمینی(ره)». فصلنامه حضور. (12).
جمشیدی، محمد حسین. (1379). «ویژگی­های حکومت مطلوب از منظر امام خمینی(ره)». پژوهشنامه متین. (9)
جهان بزرگی، احمد. (1381). اندیشه سیاسی امام خمینی(ره). مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر. 
حجت زاده، عبدالحسین. (1383). «دموکراسی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)». پژوهشنامه متین. (23 و 24)
حسنی، محمد حسن. (1375). «نوسازی جامعه از دیدگاه امام خمینی(ره)». فصلنامه حضور. (12)
حسینی بهشتی، سید محمد. (1390). حزب جمهوری اسلامی (گفتارها، گفت گوها، نوشتارها). تهران: روزنه (در دست انتشار).
خادم شیرازی، انسیه. (1372). «نگاهی به زندگی سیاسی امام خمینی(ره)» در مجموعه مقالات سومین سمینار بررسی سیره عملی و نظری امام خمینی(ره). تهران: انتشارات جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران.
خسروپناه، عبدالحسین. (1378). «جایگاه مصلحت در حکومت ولایی». در کنگره امام خمینی(ره) و اندیشه حکومت اسلامی. مجموعه آثار 7. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خلیلی، محسن. (1378). «بهره وری از اختیارات مطلقه ولی فقیه و سیره عملی امام خمینی(ره) در تغییرات فرا دستوری قانون اساسی». حوزه (4).
خمینی، روح الله. صحیفه نور. جلدهای 1،2، 4، 5، 6، 9، 12، 13، 14، 18، 19، 20، 21. تهران: عروج.
درویشی سه تلانی، فرهاد. (1385). سیره عملی امام خمینی(ره) در اداره امور کشور(1368-1357). تهران: عروج.
ذاکری، علی اکبر. (1387). اخلاق مسئولان امام خمینی(ره) و مفاهیم اخلاقی. تهران: عروج.
رجبی، محمد حسن. (1378). زندگینامه سیاسی امام خمینی(ره) از آغاز تا تبعید. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
رحمانی، قدرت الله. (1382). بی پرده با هاشمی رفسنجانی (کارنامه ربع قرن عملکرد جمهوری اسلامی در گفت و گو با کیهان). تهران: کیهان.
روحانی، سید حمید. (1358). بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی(ره) در ایران. ج1. بی جا: دارالفکر.
سامانی، سید محمود. (1387). مشورت و مشاوران در سنت و سیره پیشوایان. قم. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
سبحانی، جعفر. (بی تا). فروغ ابدیت. ج2. بی جا: دفتر تبلیغات اسلامی.
ستوده، امیر رضا. (1386). پا به پای آفتاب گفته ها و ناگفته هایی از زندگی امام خمینی(ره). ج4. تهران: پنجره.
ـــــــــــــ . (1386). پا به پای آفتاب گفته ها و ناگفته هایی از زندگی امام خمینی(ره). ج5. تهران: پنجره.
 شعرباف، رضا. (1366). سرگذشت های ویژه از زندگی حضرت امام خمینی(ره) به روایت: جمعی از فضلاء. ج5. بی جا: پیام آزادی. 
طباطبایی، محمد حسین. بی تا. تفسیر المیزان. ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی. ج4،18 و 17 . قم. دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، صادق. (1388).خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطبایی. ج1. تهران: عروج.
طباطبایی، فاطمه. (1390). اقلیم خاطرات. تهران: پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.
طریحی، فخرالدین. (1367). مجمع البحرین. ج2. (بی جا). دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
عظیمی زاده، احمد. (1382). «بررسی مقایسه ای مدیریت مشارکتی از منظر فرهنگ اسلامی و فرهنگ غرب». پایان نامه کارشناسی ارشد. مؤسسه عالی آموزش و پژوهش سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
عمید زنجانی، عباسعلی. (1385). «امام (ره) هیچ وقت بدون مشورت کاری نکردند». [مصاحبه با آیت الله عمید زنجانی درباره مدیریت سیاسی امام خمینی (ره) در جنگ]. فرهنگ پایداری. (7). صص 27- 12. 
فخار طوسی، جواد. (1378). «جایگاه مصلحت در اندیشه امام خمینی(ره)». فصلنامه حضور. (30)، زمستان. صص 286-244. 
فضل الله، سید محمدحسین. (1378). «تأملاتی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)». ترجمه مجید مرادی. در کنگره امام خمینی(ره) و اندیشه حکومت اسلامی. مجموعه آثار 5. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
قربانزاده، قربانعلی. (1381). مبانی مصلحت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره). تهران: پژوهشکده امام خمینی(ره).
کتاب های مجله حوزه. (1378).حکومت اسلامی در کوثر زلال اندیشه امام خمینی (ره). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
مؤسسه فرهنگی قدر ولایت. شعاعی از خورشید: خاطرات حاج عیسی از حضرت امام خمینی (ره). تهران: 1388.
مبلغی، احمد. (1378). «نقش مشورت و مشارکت در فرایند تصمیم سازی با نگاهی تاریخی و تطبیقی». در کنگره امام خمینی(ره) و اندیشه حکومت اسلامی. مجموعه آثار 7: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحارالانوار. بی جا: مؤسسه التاریخ العربی.
مروی، ابوالفضل. (1386). «اصلاحات از دیدگاه امام خمینی (ره)». فصلنامه حضور. (63)،
مصطفوی،زهرا. (1372). «ضرورت شناخت اصول دیدگاه­های حضرت امام خمینی(ره)». سخنرانی در سومین سمینار بررسی سیره نظری و عملی امام خمینی(ره). خرداد 1371.
مفید، محمدبن نعمان. (بی تا). الارشاد: جلاءالعیون. ج2. تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
مهریزی، مهدی. (1385). اندیشه اجتماعی امام خمینی(ره). تهران: عروج.
موسوی الخمینی، روح الله. (1375). ولایت فقیه. تهران: امیرکبیر. 
مومیوند، بیژن. (1390). «مروری بر روند شکل گیری و تعطیلی حزب جمهوری اسلامی: حزب دوران گذار». ماهنامه مهرنامه. (13)، تیرماه. صص128-126.
هدایتی، ابوالفضل. (1381). «وفاق در نگاه رهبر فقید انقلاب». فصلنامه حضور. (42)، پاییز. صص 66-38.  
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره). (1375)، دلیل آفتاب: خاطرات یادگار امام خمینی(ره). تهران.
هاشمی رفسنجانی، اکبر. (1383). انقلاب و پیروزی: کارنامه و خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی
سال­های1357 و 1358. به اهتمام عباس بشیری. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
(بی نا)، (1384). انقلاب در بحران: کارنامه و خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی سال­های1359. به اهتمام عباس بشیری. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
(بی نا)، (1378). عبور از بحران: کارنامه و خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی سال 1360. به اهتمام یاسر هاشمی. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
(بی نا)، (1380). پس از بحران: کارنامه و خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی سال 1361. به اهتمام فاطمه هاشمی. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
(بی نا)، (1381).آرامش و چالش: کارنامه و خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی سال 1362. به اهتمام مهدی هاشمی. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
(بی نا)، (1386). به سوی سرنوشت: کارنامه و خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی سال 1363. به اهتمام محسن هاشمی. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
(بی نا)، (1388). اوج دفاع: کارنامه و خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی سال 1365. به اهتمام عماد هاشمی. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
(بی نا)، (1389). دفاع و سیاست: کارنامه و خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی سال 1366. به اهتمام علیرضا هاشمی. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
(بی نا)، (1390). پایان دفاع آغاز سازندگی: کارنامه و خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی سال 1367. به اهتمام علیرضا هاشمی. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.