کلانتری, ابراهیم, وکیلی, الهه. (1394). مدل تحلیلی «مرجعیت محور» برای مقایسه نقش کارکردی روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی(علمی-پژوهشی), 5(14), 109-132.
ابراهیم کلانتری; الهه وکیلی. "مدل تحلیلی «مرجعیت محور» برای مقایسه نقش کارکردی روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی". پژوهشنامه انقلاب اسلامی(علمی-پژوهشی), 5, 14, 1394, 109-132.
کلانتری, ابراهیم, وکیلی, الهه. (1394). 'مدل تحلیلی «مرجعیت محور» برای مقایسه نقش کارکردی روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی', پژوهشنامه انقلاب اسلامی(علمی-پژوهشی), 5(14), pp. 109-132.
کلانتری, ابراهیم, وکیلی, الهه. مدل تحلیلی «مرجعیت محور» برای مقایسه نقش کارکردی روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی(علمی-پژوهشی), 1394; 5(14): 109-132.
مدل تحلیلی «مرجعیت محور» برای مقایسه نقش کارکردی روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی
2دانشجوی دکتری و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد دماوند
چکیده
نقش کارکردی روحانیت به معنای چگونگی عمل بر وظیفه‌ای است که روحانیت در جامعه ایفا می‌کند. بر این اساس سؤال اساسی که در این پژوهش مطرح می‌شود این است که مقایسه نقش کارکردی روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی با کدامیک از مدل‌های انقلاب‌های اجتماعی مطابقت دارد؟ در هر دو جریان، قرار گرفتن قدرت به صورت یک حرکت انقلابی رهبری شده توسط روحانیت امری تعجب‌آور بود و شاید عمده‌ترین دلیل این شگفت زدگی در عدم توانایی نظریه پردازان انقلاب در پیش‌بینی وقوع انقلاب اسلامی در ایران بود. در همین راستا نوشتار حاضر بر آن است تا با تأکید بر چهار محور، مدلی تحلیلی را در این رابطه تبیین نماید. روش این تحقیق تاریخی-تطبیقی و تحلیلی است که از طریق مقایسه وضعیت متناظر در داخل ایران به تحلیل و تبیین نقش روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی می‌پردازد که این امر از طریق بررسی وجوه اشتراک و همچنین موارد اختلاف نقش روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی و سپس تبیین این وفاق و خلاف صورت می‌گیرد. برای مقایسه نقش کارکردی روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی توانایی‌ها و کنش جمعی روحانیت به چهار شاخصه ی اصلی در قالب رهبری روحانیت به عنوان گروهِ مرجع، اندیشه فقهی سیاسی مرجعیت، انسجام تشکیلاتی روحانیت و روحانیت و قدرت بسیج مردم، تجزیه شده است؛ و فرضیه اصلی رسیدن به این مطلب است که نقش کارکردی روحانیت در انقلاب اسلامی در این زمینه‌ها نسبت به نهضت مشروطیت موفق‌تر بوده است که در نهایت با رهبری بلامنازع امام خمینی، جمهوری اسلامی در ایران مستقر گردید.
‘Marja pivotal’ analytic model to compare the role of the clergy in the Constitutional Movement and the Islamic Revolution
نویسندگان [English]
ebrahim kalantari1؛ elahe vakili2
چکیده [English]
The meaning of functional role of the clergy is how the clergy act their responsibility in the society. On this basis, the main question that arises in this research is that the role of the clergy in the Constitutional Movement and the Islamic Revolution correspond with which models of social revolution. In both occasions, control of revolution by the clergy was very strange and perhaps most important reason for the astonishment was the inability of theorists to predict the Islamic Revolution in Iran. Therefore, this article aiming to focus on four areas and to explain an analytical model to this relationship. Historical-comparative and analytical research method is used and the role of the clergy in Iran's Constitutional Revolution and the Islamic Revolution are analyzed in a corresponding way by examining similarities and differences in the role of the clergy in the Constitutional Movement and the Islamic Revolution and then explain them down. To compare the role of the clergy in the Constitutional Movement and the Islamic Revolution, their capabilities and collective action divided into four main factors: the clerical leadership as a reference group, political jurisprudential thought of Marja’it, clerical organizational cohesion and the ability to mobilize people. The underlying assumption is that the role of the clergy in the Islamic Revolution in these areas has been more successful than their role in the Constitutional Movement and finally led to the establishment of the Islamic Republic of Iran under undisputed leadership of Imam Khomeini.
کلیدواژه‌ها [English]
Constitutional Movement, the Islamic revolution, the functional role of the clergy
مراجع
- ادیبی، حسین (1358)، طبقه متوسط جدید در ایران، تهران: جامعه.
- اسلامی، احمد (1391)، مقایسهی سیستم روحانیت بعد از مشروطه با بعد از انقلاب اسلامی ایران، فرهنگ پژوهش، شماره 11.
- جعفریان، رسول (1380)، جریان‌ها و جنبش‌های مذهبی سیاسی ایران سالهای 1320-1357، تهران: فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- حبل المتین (1326)، کلکته، سال شانزده، شماره 9.
- حبیبی، محمدحسن، پیشینهی سازمان روحانیت، سایت قدیم سازمان تبلیغات اسلامی www.old.ido.ir
- حسینی زاده، محمدعلی (1389)، آسیب شناسی اجتماعی روحانیت، مندرج در: حوزه و روحانیت، مسائل، آسیب‌ها، کارکردها، به کوشش علی باقری‌فر، تهران، موسسه فرهنگی دین پژوهی بشری.
- خراسانی، سلطان العلماء، شیخ احمد (1363)، روزنامه روحالقدس، به کوشش محمد گلبن، تهران: چشمه.
- خمینی، روح الله (1378)، حکومت اسلامی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام.
- دایره المعارف بزرگ اسلامی (1374)، تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی.
- زرگرینژاد، غلامحسین (1390)، رسائل مشروطیت، مشروطه به روایت موافقان و مخالفان، تهران: موسسه تحقیقات و علوم انسانی.
- سیف، توفیق (1379)، استبداد ستیزی، محمد نوری و دیگران، اصفهان: کانون پژوهش.
- شمیم، علیاصغر (1389)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: انتشارات علمی.
- صدیق سروستانی، رحمت الله و سیدضیاء هاشمی (1381)، گروه‌های مرجع در جامعهشناسی و روانشناسی اجتماعی، تهران، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 20.
- عبداللهی، محسن (1384)، بررسی تطبیقی مولفه های اثرگذار بر توانایی‌های استخراجی نهضت مشروطیت بر انقلاب اسلامی ایران، فصل نامه تخصصی مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 2.
- عنایت، حمید (1372)، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، چ سوم، تهران: خوارزمی.
- فراتی، عبدالوهاب (1390)، روحانیت و سیاست، مسائل و پیامدها، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- فیرحی، داود (1388)، نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- کدی، آر. نیکی (1366)، ریشه‌های انقلاب ایران، عبدالرحیم گواهی، تهران: قلم.
ابتدای صفحه