مبانی نظری گذار از امنیت سخت به امنیت نرم در دهه چهارم انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

انقلاب در فناوری اطلاعات و ارتباطات، مفهوم قدرت و امنیت را تحت تأثیر قرار داده است. عمده تحلیل‌های صورت گرفته که رابطه علی- معلولی میان انقلاب اطلاعات و مفاهیم قدرت یا امنیت برقرار می‌نمایند معتقدند که مفاهیم و  تئوری‌های مدرن امنیت (در چارچوب رویکرد امنیتی دولت‌محور یا امنیت سخت) دیگر نمی‌توانند به پرسش‌های مهم مرتبط با  مرجع امنیت، موضوع امنیت، سرشت تهدیدات و جغرافیای تهدیدات پاسخ دهند. مقاله فعلی می‌کوشد نشان دهد ظهور و توسعه ICT و مظاهر اصلی آن شامل رسانه‌های دیجیتالی فرامرزی به‌ویژه اینترنت چگونه در ایجاد تحولات جدید امنیتی در عصر پسامدرن (امنیت نرم) در سه حوزه موضوع امنیت، مرجع امنیت و سرشت و ماهیت تهدیدات تأثیرگذار بوده است. پرسش اساسی این است که انقلاب ICT چه تأثیری بر تطور مفهوم امنیت (گذار از امنیت سخت‌افزاری به امنیت نرم) و ظهور موج چهارم مطالعات امنیتی داشته است و این مسأله چگونه می‌تواند از حیث نظری در دهه چهارم انقلاب اسلامی خود را بروز و ظهور دهد؟ فرضیه اصلی آن است که انقلاب ICT سه مقوله مرجع امنیت، موضوع امنیت و جغرافیای تهدید را به نفع شهروندان در ارتباط با حاکمیت ملی تغییر بنیادین داده که بالقوه می‌تواند تهدیدی علیه جمهوری اسلامی ایران به شمار آید. نتیجه حاصل این نوشتار آن است که پدیده‌هایی مانند مهارت در مدیریت کنش‌ جمعی، فزاینده شده مطالبات ذهنی و اجتماعی در جامعه، گذار از مرجعیت حاکمیت ملی به مرجعیت فراملی و فرو ملی از مصادیق بارز و برجسته ظهور مسائل امنیت نرم و تأثیرگذار بر امنیت جمهوری اسلامی در دهه چهارم انقلاب اسلامی است.

کلیدواژه‌ها


-     افتخاری، اصغر و نصیری، قدیر (1383)، روش و نظریه در امنیت پژوهی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-     بشیریه، حسین (1374)، دولت عقل، تهران: انتشارات علوم نوین.
-     بی‌نام (1994)، گزارش «توسعه انسانی» برنامه توسعه سازمان ملل متحد، فصل دهم.
-     بی‌نام (1381)، وضعیت نگرش و مسائل جوانان ایران، تهران: مرکز ملی جوانان،نشر روناس.
-     پورتا، دوناتلا دلا (1383)، ماریو دیانی، مقدمه‌ای بر جنبش‌های اجتماعی، محمدتقی دلفروز، ‏تهران: کویر.
-     تریف، تری (1383)، مطالعات امنیتی نوین ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-     توسلی،حسین،(1388)، "بررسی انتقادی مبانی سیاست در اندیشه جان لاک"، فصلنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره چهل و هشتم.
-     جمعی از نویسندگان (1384)، انقلاب اسلامی ایران، تهران: انتشارات نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها، مرکز برنامه­ریزی و تدوین متون درسی؛ قم: دفتر نشر معارف.
-     داودی، علیرضا (1386)، در میانه دو انقلاب: از انقلاب اسلامی تا انقلاب سایبر، چاپ دوم، انتشارات پلیکان.
-     روزنا، جیمز (1382)، جهان آشوب‌زده، علیرضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-     طیب، علیرضا(1380)، ارزیابی‌های انتقادی درزمینهٔ امنیت بین‌الملل، علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
-     عبدالله خانی،علی(1383)، نظریه‌های امنیت: مقدمه‌ای به طرح‌ریزی دکترین امنیت ملی، جلد اول، چاپ اول، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی برابر معاصر تهران.
-     عنایت ،حمید (1364)،‌ بنیاد فلسفه سیاسی در غرب، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-     کلینتون، دیوید دبلیو (1379)، دو رویه منفعت ملی، ترجمه اصغر افتخاری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-     گر،تدرابرت (1379)، چرا انسان‌ها شورش می‌کنند؟، علی مرشدزاد، چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-     ماندل،رابرت (1379)، چهره متغیر امنیت ملی، ناشر، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-     نش،کیت (1389)، جامعه‌شناسی معاصر: جهانی‌شدن، سیاست، و قدرت، محمدتقی دل‌فروز، چاپ هشتم، تهران: کویر.
-     هورل،اندرو (1380)، ناامنی جهان: بررسی چهره دوم جهانی‌شدن، اصغر افتخاری تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-     Allison, Juliann Emmons (2002), World Politics in Technology, Development and Democracy: International Conflict and Cooperation in the Information Age, SUNY Press.
-     Aydinli, Easel & Rosenau, James N. (2005), Globalization, Security and the Nation-State: Paradigms in Transition, State University of New York Press.
-     Ayoob, Mohammed (1995), the Third World Security Predicament: State Making, Regional Conflict and the International System, Boulder, Colo.
-     Barent, Richard (1979), “Changing the myth of national Security”, New York Times Magazine, April1.
-     Booth, K (1991), “Security and Emancipation”, Review of International Security, vol.17, No.4, pp: 319-321.
-     Booth, K (1991), “Security in Anarchy: Utopian Realism in Theory and Practice”,International Affairs, Vol.67, No.3 p.539.
-     Buzan, Barry (1991), People, states and Fear: An Agenda for International Security in the Post-Cold Era, second Edition, Boulder CO: Lynne Rienner.
-     Cox, R.W (1981), “Social Forces, states and world Orders: Beyond International Relations Theory”, Millennium, vol.10, No.2, p.128.
-     Held, David (1983), states and societies, Oxford: Oxford University Press.
-     Nye, Joseph S. and Lynn-Jones Sean M (1988), “International Security studies: A Report of a Conference on the state of field, International security, Vol.12, p.24.
-     Sverre, Lodgard, & Birnharm, K (1987), Overcoming Threats to Europe: A New Deal for Confidence & Security, Oxford: Oxford University Press.
-     Walt, Stephen M (1991), “The Renaissance of Security studies”, International Studies Quarterly, Vol.35, pp: 215-224.
-     Wynn Jones, Richard (1999), Security, Strategy and Critical Theory, London, Lynne Rienner Press, p.160.