ولایت مطلقه فقیه در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 دانشجوی اندیشه سیاسی دانشگاه شاهد

چکیده

ولایت فقیه از جمله مباحث و مفاهیم مهم فقه سیاسی شیعه است؛ که پس از پیروزى انقلاب اسلامى در ایران به‌عنوان یکی از پایه‌های اصلی نظام اسلامی مطرح شده است. در حقیقت، بحث درباره‌ی اختیارات فقیهی است که ولایت امر را به عهده گرفته است. این مفهوم و ساختار سیاسی متکی بر آن، دشمنان سرسختى دارد؛ به گونه ای که با ایجاد شبهه در بحث حدود اختیارات ولایت فقیه چهره‏اى غیر منطقى و مستبدانه از آن ارائه می دهند. همچنین از آن جا که آیت الله خامنه ای به عنوان ولی فقیه در جایگاه رهبری نظام جمهوری اسلامی قرار دارند؛ شناخت و آشنایی نظرات ایشان در رابطه با حدود و اختیارات ولی فقیه از اهمیت به سزایی برخوردار است. بر اساس اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای ولایت، ادامه بحث نبوت است؛ و معانی چون به هم پیوستگی، وحدت فکری و عملی، ارتباط معنوی، محبت افرادی که یک عقیده را پذیرفته اند.ایشان ولایت را تنها از آن خداوند می دانند و ولایت غیر خدا را طاغوت می نامند. ایشان با اشاره به یک نظم ولایی، ولایت را از آن خدا و کسانی که از سوی خداوند منصوب شده اند؛ می دانند. بر این اساس بین ولایت الهی و حکومت های مادی تمایز وجود دارد. لذا این مقاله بر آن است تا به این سؤال اصلی پاسخ دهد که جایگاه ولایت مطلقه فقیه در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای چیست؟ برای پاسخ به سؤال مذکور از روش تحلیل اسنادی که از جمله روش های کیفی است استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


- ابن منظور، محمد بن مکرم (1418 ه.ق)، لسان العرب، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
- ارسطا، محمدجواد (1377)، «مفهوم اطلاق در ولایت مطلقه فقیه»، فصلنامه­ی علوم سیاسی، ش 2. سال اول. 90-72.
- آذری قمی، احمد (1371)، ولایت فقیه از دیدگاه‌های فقهای اسلام، قم: مؤسسه مطبوعاتی دارالعلم.
- بحرالعلوم، محمدبن محمد (1362)، بلغه الفقیه، ج3. تهران: منشورات مکتبه الصادق.
- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری (1394)، مجموعه سخنرانی‌ها و بیانات.
- پیروزمند، علی رضا (1378)، نظام معقول تحلیل مبنایی نظام ولایت فقیه با نگاهی به نظرات منتقدین، تهران.
- جوادی آملی، عبدالله (1391)، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، قم: اسراء.
- حسینی خامنه ای، سید علی (1392)، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن. تهران: صهبا.
- حسینی خامنه‌ای، سید علی (1387)، هدیه الهی؛ مشخصه‌های حکومت اسلامی و ولایت فقیه، تهران: مؤسسه فرهنگی قدر ولایت.
- حسینی خامنه‌ای، سید علی (1391)، ولایت و حکومت، تهران: صهبا.
- حقیقت، سیدصادق (1388)، «بررسی و نقد نظریه­های دولت در فقه شیعه»، فصلنامه­ی علوم سیاسی، ش 48، زمستان، 194ـ191.
- راغب اصفهانی [MP2D1] (1404 ه.ق)، مفردات الفاظ القرآن، تهران: دفتر نشر کتاب.
- سعیدی، مهدی (1392)، مردم سالاری دینی از منظر آیت الله خامنه‌ای، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- شیخ مفید [MP2D2] (1410ه.ق)، المقنعه، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.
- علم الهدی، جمیله (1391)، نظریه اسلامی تعلیم وتربیت، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
- کدیور، محسن (1380)، نظریه­های دولت در فقه شیعه، تهران:  نی.
- کعبی، عباس (1380)، بررسی تطبیقی مفهوم ولایت مطلقه فقیه، قم: ظفر.
- کواکبیان، مصطفی (1370)، دموکراسی در نظام ولایت فقیه، ج1، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
- مزینانی، محمدصادق (1377)، «ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینی(ره) و قرائت‌های گوناگون». حوزه. بهار، شماره 85 و 86، 62-15.
- معرفت، محمدهادی (1375)، «ولایت فقیه از دیدگاه شیخ انصاری و آیت­الله خویی»، اندیشه­ی حوزه، ش 17، تابستان.
- موسوی الخمینی، روح الله (1365)، شؤون و اختیارات ولی فقیه، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- موسوی الخمینی، روح الله (1378)، صحیفه امام(ره): مجموعه آثار امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، جلدهای،10، 18و 20.
- موسوی الخمینی، روح الله (1390)، ولایت فقیه، تهران: عروج.
- مؤسسه اطلاعات... قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: اطلاعات.