پیشرفت متعالی در جمهوری اسلامی بر مبنای حکمت و سیاست متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 استاد دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

محور مباحث مقاله حاضر را این پرسش تشکیل می دهد که: پیشرفت مطلوب برای جمهوری اسلامی ایران بر اساس حکمت متعالیه چیست؟ برای پاسخ پرسش مذکور از الگوی علل اربعه و نیز روش استنادی، استنباطی، بر اساس آنچه که در دانش اصول فقه آمده است، بهره می‏بریم. بر اساس این الگو، پیشرفت امر حادثی است و هر امر حادثی نیازمند چهار علت است. علت مادی یا منابع و امکانات؛ علت صوری یا شکل و ساختار؛ علت فاعلی به عنوان کننده کار و علت غایی. مدعا این است که بطور کلی و با توجه به جنس علل از دو نوع پیشرفت می توانیم صحبت کنیم؛ اول، پیشرفت متعالی که بقای ابدی انسان در کانون توجه آن است و در قرب الهی تحقق پیدا میکند و تک تک انسانها در تعیین سرنوشت دنیوی و اخروی خود مشارکت جدی و عادلانه دارند. و دوم، پیشرفت متدانی، که بقا و لذت دنیوی انسان در کانون توجه آن قرار دارد. پیشرفت متعالی به عنوان الگوی پیشرفت در جمهوری اسلامی پیشنهاد می شود.

کلیدواژه‌ها


-    قرآن کریم.
-    نهج‌البلاغه.
-    موسوی خمینی، روح الله (1361)، جهاد اکبر، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
-    موسوی خمینی، روح الله (1378)، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی، ج10 (بیانات، پیام­ها، مصاحبه‌ها، احکام)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-    موسوی خمینی، روح الله (بی­تا) ، چهل حدیث.
-    موسوی خمینی، روح الله (1388)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی.
-    احسانی، محمد (1393)، مبانی تربیت عقلانی از منظر قرآن کریم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-    اخترشهر، علی (1386)، اسلام و توسعه، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-    اخوان کاظمی، بهرام (1388)، تعاملات عدالت و پیشرفت در آموزه­های قرآنی، مجله حکومت اسلامی، ش 51.
-    اردبیلی، عبدالغنی (1381)، تقریرات فلسفه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-    برزگر، ابراهیم (1389)، ساختار فهم اندیشه سیاسی اسلام، فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانش سیاسی پاییز و زمستان، شماره 2.
-    پیغان، نعمت (1394)، آثار شهید روحانی تاسوکی؛ مباحث عرفانی، فلسفی و کلامی، قم: طلبعه سبز.
-    توکلی، محمد جواد (1393)، بازخوانی سه اصل محوری تولید زیاد، مصرف معتدل و انفاق در سبک زندگی اقتصادی اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، ویژه‌نامه اولین همایش علمی ـ پژوهشی سبک زندگی اهل‌بیت(ع)، شماره سوم، شهریور.
-    جوادی آملی، عبدالله (1387)، حکمت متعالیه سیاست متعالیه دارد، در سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه، دفتر اول نشست‌ها و گفتگوها، به اهتمام شریف لک‌زایی،قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-    جوادی آملی، عبدالله (1370)، شناخت شناسی در قرآن، قم: اسراء.
-    خامنه‏ای، (آیت الله) سیدعلی (1386)، طرح اندیشه‌ی کلی اسلامی در قرآن، چاپ بیست و یکم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-    دکارت، رنه (1371)، اصول فلسفه، ترجمه، صانعی دره­بیدی، منوچهر، ت‍ه‍ران‌: مؤوس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل‍ی‌ ال‍ه‍دی‌.
-    دلیر، بهرام (1391)، الگوی نظام سیاسی مطلوب در حکمت متعالیه، رساله جهت اخذ درجه دکتری علوم سیاسی، قم: دانشگاه باقرالعلوم علیه­السلام.
-    رسطو [MP2D1] (1385)، متافیریک[MP2D2] ، شرف الدین خراسانی، تهران: نشر گفتار، چاپ چهارم.
-    رضوی ‏طوسی، سیدمجتبی (1390)، ایمان در قرآن کریم، مفهوم و گونه‏ها، تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.
-    روسو ، ژان ژاک (1368)، قراردادهای اجتماعى، ترجمه غلامحسین زیرک زاده، تهران: ادیب.
-    زارعی، راضیه (1393)، ظرفیت اندیشه سیاسی اسلام در تولید سرمایه اجتماعی در ایران، رساله دکتری، دانشگاه باقرالعلوم.
-    سبزواری، ملاهادی (1379)، شرح المنظومه، تهران: ناب.
-    سو، آلوین (1378)، تغییر اجتماعی و توسعه، توجمه محمود حبیبی مظاهری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-    شایان‌مهر، علیرضا (1384)، دائرة‌المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، تهران: انتشارات کیهان، ج1.
-    شبان‌نیا، قاسم (1389)، رابطه عدالت و پیشرفت در دولت دینی از منظر علامه محمد تقی مصباح یزدی، مجله معرفت سیاسی، شماره 3 بهار و تابستان.
-    شـیرازى ‌(ملاصدرا)، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1410)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة؛ ج2-7، الطبعة الرابعة، بیروت: داراحیاء التراث العربى.
-    شیرازی، صدرالدین محمد (ملاصدرا) (1387)، شواهد الربوبیه، ترجمه علی بابایی، تهران: مولی.
-    شیرازی، صدرالدین محمد (1362)، مبدأ و معاد، ترجمه احمد بن محمد الحسینی اردکانی، به کوشش عبدالله نورانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-    شیرازی، صدرالدین محمد (1370)، شرح الاصول الکافی، ج 1، ت‍ه‍ران‌: م‍ؤس‍س‍ه‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ و ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌.
-    شیرازی، صدرالمتالهین (1360)، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، مشهد: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم.
-    صدرا، علی­رضا (1389)، مفهوم­شناسی حکمت متعالی سیاسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-    صدرا، علی­رضا (1393)، سیاست متعالی و تعالی سیاسی، برترین گزینه جایگزین سیاست سکولاریسم، سیاست متعالیه، سال دوم، شماره چهارم. بهار
-    شیرازی، صدرالدین (1981)، الحکمة المتعالیة فی اسفار الأربعة العقلیة، ج2 و3، بیروت: داراحیاء التراث.
-    شیرازی، صدرالدین (1981)، الحکمة المتعالیة فی اسفار الأربعة العقلیة، ج2 و3، بیروت: داراحیاء التراث.
-    ذوعلم، علی (1394)، نگاهی به نظریه اسلامی پیشرفت، مجموعه مقالات پیشرفت عدالت محور، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-    علیخانی، علی اکبر (1386)، در آمدی بر نظریه سیاسی عدالت در اسلام، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی اجتماعی.
-    قوام، عبدالعلی (1372)، نقد نظریه‏های نوسازی و توسعه سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-    الکلینی، محمد بن یعقوب (1387)، الکافی، به اهتمام: محمد حسین الدرایتی، قم: دارالحدیث.
-    کیاشمشکی، ابوالفضل (1393)، رو به کدامین سو؟ سرنوشت انسان‌ها در سیاست متعارفه و سیاست متعالیه، فصلنامه تخصصی علوم انسانی اسلامی، شماره 9، بهار.
-    گلدمن، لوسین (1375)، فلسفه روشنگری، ترجمه، کاویانی، شیوا (منصوره)، تهران: انتشارات فکر روز.
-    لک زایی، نجف (1389)، فلسفه امنیت از دیدگاه امام خمینی، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 49.
-    ماکیاولی، نیکولو (1366)، شهریار، ترجمه داریوش آشورى، تهران: پرواز.
-    مطهری، مرتضی (1373)، توحید، تهران: انتشارات صدرا.
-    مظفر، محمدرضا (1378)، اصول‌ الفقه‌، قم: دارالعلم‌.
-    ملکی تبریزی، جواد (1365)، رساله لقاء الله، ته‍ران: ف‍ی‍ض‌‌کاشانی‏‫.
-    موسوی اعظم، سید مصطفی؛ ابراهیمی حسن؛ کشفی، عبدالرسول (1392)، تأملّی در اقسام علل ناقصه، پژوهش‌های هستی شناختی، دوفصلنامه علمی- پژوهشی، سال دوم ، شماره 3، بهار و تابستان.
-    میرباقری، محمد مهدی (بی­تا)، دین، مدرنیته، اصلاحات، قم: دفتر فرهنگستان علوم اسلامی.
-    هابز، تامس (1380)، لویاتان، تهران: نی.
-    هادوی­نیا، علی­اصغر (1382)، انسان اقتصادی در اسلام، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-    هایدگر؛ مارتین (1386)، هستی و زمان، ترجمه سیاوش جمادى، تهران: قنوس.
-    یوسفی، احمد علی (1386)، نظام اقتصاد علوی: مبانی، اهداف و اصول راهبردی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.