آفاق تمدن نوین اسلامی در سپهر اندیشه‌ی آیت الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

2 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد

3 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی.

چکیده

بهترین راه برای بررسی و مطالعه‌ی پدیده‌های مرکب به دست آوردن فهمی کلی از آن‌ها است که جغرافیای حوزه‌ی مطالعاتی مطلوب را به پژوهشگران نشان دهد. از این روی برای مطالعه‌ی پدیده‌ی آینده محور «تمدن نوین اسلامی» لازم است ابتدا مرزهای مفهومی آن مورد بازشناسی قرار گیرد. آیت الله خامنه‌ای به عنوان تاثیرگذارترین عالم شیعی در قرن بیست و یکم دارای سپهری اندیشه‌ای است که افق‌های گوناگون آن سیراب از آموزه‌های اصیل اسلامی است؛ به همین علت شناخت مرزهای مفهومی تمدن نوین اسلامی در اندیشه‌ی ایشان گامی مهم در راستای نیل به معرفت صحیح از فرهنگ سیاسی تشیع می‌باشد. سوال اصلی نوشتار حاضر آن است که آفاق تمدن نوین اسلامی در سپهر اندیشه‌ی آیت الله خامنه‌ای چیست؟ برای پاسخگویی به این پرسش انگاره‌ی تمدن نوین اسلامی در چهار حوزه‌ی کلان هستی شناسی، معرفت شناسی، غایت شناسی، و روش شناسی در اندیشه‌ی آیت الله خامنه‌ای مورد مطالعه و بازتفسیر قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد تمدن نوین اسلامی در اندیشه‌ی ایشان از لحاظ هستی شناسی به صورت دوبعدی، در قالب معرفت شناسی آفاقی، با غایت سعادت طلبی، و در نهایت روش شناسی اخلاقی فهم می‌گیرد. نوشتار حاضر در زمره‌ی پژوهش‌های کیفی فلسفی-سیاسی است که باروش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته و منابع آن از طریق مطالعه‌ی اسنادی و رجوع به منابع موجود گردآوری شده است.

کلیدواژه‌ها


-   آدمی، علی (1387)، درآمدی بر دانشگاه تمدن ساز؛ بایسته‌های نظری، تهران: انتشارات دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
-   آراسته خو، محمد (1369)، نقد و نگرش بر فرهنگ اصطلاحات علمی اجتماعی، تهران: گستره.
-   اباذری، یوسف؛ شریعتی، سارا؛ فرجی، مهدی (1390)، «فراروایت تمدن یا فرآیند تمدن‌ها؟ خوانشی از پروبلماتیک فرهنگ و تمدن»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره چهارم، شماره2، تابستان.
-   افتخاری، اصغر (1392)، «مفهوم سیاست در مکتب رضوی»، فصلنامه فرهنگ رضوی، سال اول، شماره سوم.
-   بنتون، تد؛ کرایب، یان (1384)، فلسفه علوم اجتماعی، مترجم: شهناز مسمی پرست و محمود متحد، تهران: آگه.
-   پهلوان چنگیز (1390)، فرهنگ شناسی: گفتارهایی در زمینه فرهنگ و تمدن، تهران: قطره.
-   التهاوی، محمدعلی (1996)، موسوعه کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبه لبنان.
-   جونز، و.ت (1383)، خداوندان اندیشه سیاسی، مترجم: علی رامین، تهران: امیرکبیر.
-   خرمشاد، محمدباقر (1392)، «انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و تمدن نوین اسلامی»، راهبرد فرهنگ، شماره بیست و سوم، پاییز.
-   خرمشاد، محمدباقر (1388)، «انقلاب اسلامی، انقلاب تمدن‌ساز؛ دانشگاه ایرانی، دانشگاه تمدن ساز»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، شماره6، تابستان.
-   دورانت، ویل (1391)، تاریخ تمدن، مترجم: گروه مترجمان، 13 جلدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-   سجودی، فرزان (1393). نشانه شناسی کاربردی، چاپ سوم. تهران: نشر علم.
-   سرپرست سادات، سید ابراهیم (1392)، «ظرفیت‌سنجی نظام‌های اندیشگی ایرانی در تمدن سازی»، امنیت پژوهی، سال دورازهم، شماره42، تابستان.
-   سید امامی، کاووس (1387)، پژوهش در علوم سیاسی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری و انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
-   سیدیان، سید مهدی؛ شعبان‌نیا، قاسم (1384)، «حقوق بشر از دیدگاه اسلام غرب»، ماهنامه معرفت، شماره 93، شهریور.
-   صادقی فسائی، سهیلا؛ ناصری راد، محسن (1390)، «عناصر بنیادین پژوهش کیفی در علوم اجتماعی: هستی شناسی، معرفت شناسی، روش شناسی و روش»، مجله مطالعات علوم اجتماعی ایران، دوره پنجم، شماره 20 .
-   لوکاس، هنری (1393)، تاریخ تمدن، مترجم: عبدالحسین آذرنگ، 2جلدی، تهران: سخن.
-   مارش، دیوید؛ فولانگ پاول (1378)، « پوست نه پوستین: هستی شناسی و معرفت شناسی در علوم سیاسی»، مترجم: سیدعلی میر موسوی، فصلنامه علوم سیاسی، سال11، شماره 42 .
-   مراد، سعید (1992)، نظریه السعاده عند فلسفه الاسلام، القاهره: مکتبه الانجم المصریه.
-   مهیمنی، محمدعلی (1379)، گفت و گوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها، تهران: ثالث.
-   میلز، سی رایت (1382)، بینش جامعه شناختی، مترجم: عبدالمعبود انصاری، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-   های، کالین (1385)، درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی، مترجم: احمد گل محمدی، تهران: نی.
- Barbuor, Rosaline.S (2007), Introducing to Qualitive Research: A Students Guide to Craft of Doing, London: Sage Publication.
- Blaikie¸ N. (1993), Approaches to Social Enquiry. Cambridge: Polity press.
- Burnett Tylor, Edward (2010), Primitive Culture, Cambridge: Cambridge University Press.
- Carter, Stacy. M & Little, Miles (2007), “Justifying Knowledge, Justifying Method, Taking Action: E pistemologies, Methodologies and Methods in Qualitive Research”, Qualitive Health Research, Vol.17, No.10.
- Crotty, M (1998), The Fundation of Social Research. London: Sage Publication.
- Harding, S (1987), “Introduction: Is There a Femenist Method?” In: Femenism and Methodology: Social Issues, Bloomington: Indiana University Press.
- Schwandt, T (2001), A Dictionary of Qualitive Inquiry, London: Sage.
- Walliman, Nicholas. S.R (2006), Social Research Methods, London: Sage.