تهدیدات هویتی از نگاه امام و مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در دورانی که متفکران و فیلسوفان اجتماعی خبر از آغاز دوران جدیدی بنام «عصر اطلاعات» و گسترش مناسبات عقلانی مبتنی بر مادی‌گرایی را در جهان توسعه‌یافته نوید می‌داد به ناگاه به دنبال یک سلسله تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، انقلابی شکوهمند در ایران به وقوع پیوست که جهانیان را به دلیل اتکاء به قدرت نرم افزارانه به شگفتی واداشت. وقوع انقلاب اسلامی به دلیل اتکاء به قدرت نرم افزارانه آن به شگفتی واداشت؛ از این رو، در این پژوهش به دنبال آنیم تا روشن سازیم که چه تهدیدات هویتی ساختار حقیقی جمهوری اسلامی ایران را با خطر نفوذ و رخنة هر گونه فرهنگ بیگانه و یا سلطة آنها مواجه می‌سازد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت، مبانی قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران، بر مؤلفه‌هایی مانند اسلام‌گرایی شیعی، ملی‌گرایی ایرانی، عدم تعهدگرایی و انقلابی‌گرایی استوار است که شکل‌دهنده ساختار قدرت در جمهوری اسلامی ایران می‌باشند و موفقیت‌های زیادی را در داخل و خارج به دنبال داشته‌اند؛ اما در برخی موارد، به دلیل عدم ابتناء سیاست‌گذاری‌های کلان بر آن مولفه‌ها، و نگاه تک بعدی و غیر سیستماتیک بدین مولفه‌ها که حول دال مرکزی اسلام‌گرایی شیعی تعریف می‌گردند به عامل ضد خویش و تهدیدزا تبدیل می‌شوند. ما در این پژوهش بر اساس چارچوب نظری مبتنی بر نظریه تهدید در حوزه امنیت، و با روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر دیدگاه و نظرات حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری بعنوان رهبران جمهوری اسلامی به احصاء اینگونه تهدیدات بالقوه و بالفعل مبتنی بر منابع نرم‌افزارانه می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها


-  افتخاری، اصغر (1391)، تهدید نرم: رویکردی اسلامی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و تحقیقات فناوری.
-  افتخاری، اصغر (1379)، انتظام ملی، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی.
-  افتخاری، اصغر (1385)، کالبد شکافی تهدید، تهران: مرکز مطالعات دفاعی و امنیت ملی.
-  امامی، اعظم (1391)، تحلیلی بر دیدگاه‌های انقلاب نرم، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
-  بوت، جان. ای (تابستان و پائیز 1373)، نظریه‌های مذهب و قیام: تجربه آمریکای مرکزی، ترجمه حمیرا مشیرزاده، سیاست خارجی، سال هشتم، شماره 2.
-  پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مدظله‌العالی).
-  تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد (1410 ق)، غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح سید مهدی رجائی، قم: دارالکتاب الإسلامی، چاپ دوم.
-  جمالزاده، ناصر (1392)، قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق (علیه اسلام)، چاپ اول.
-  جمعی از نویسندگان (1385)، انقلابی متمایز جستارهایی در انقلاب اسلامی ایران، قم: موسسه بوستان کتاب.
-  خامنه‌ای، سید علی (آیت الله) (1388)، از تهاجم فرهنگی تا جنگ فرهنگی، به اهتمام مجتبی احمدی و....، تهران: سازمان بسیج مستضعفین، معاونت فرهنگی اجتماعی.
-  خامنه‌ای، سید علی (آیت الله) (1389-الف)، دیپلماسی فرهنگی و جنگ نرم، تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
-  خامنه‌ای، سید علی (آیت الله) (1389-ب)، امام از منظر امام، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی، دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها.
-  خامنه‌ای، سید علی (1390)، روایت (کلام رهبر فرزانه انقلاب در موضوع آزاد اندیشی)، تهران: دانشگاه امام صادق، بسیج دانشجویی دانشگاه.
-  دهقانی فیروزآبادی، دکتر سید جلال و وهاب پور، پیمان (1392)، امنیت هستی شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول.
-  ربیعی، علی (1383)، مطالعات امنیت ملی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
-  شجاعیان، محمد(1382)، انقلاب اسلامی و رهیافت فرهنگی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-  عنایت، حمید(1377)، انقلاب اسلامی: مذهب در قالب ایدئولوژی، ترجمه امیر اسعداللهی، ماهنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 137-138.
-  فوزی، یحیی (1379)، امام خمینی و هویت ملی در ایران، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 4، تابستان 1379، صص 63-85.
-  لاریجانی، محمد جواد (1369)، مقولاتی در استراتژی ملی، چاپ اول، تابستان، مرکز ترجمه و نشر کتاب.
-  موسوی‌خمینی، سید روح الله (امام)(1385)، صحیفه امام، جلد 1-21، تهران: موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی (ره).
-  هالستی، کی.جی (1373)، مبانی تحلیل سیاست بین‌الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
-  هرسیج، حسین و تویسرکانی مجتبی (1389)، تأثیر مؤلفه‌های هویت‌ساز ایرانی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، شماره 9، فصل بهار.