جمهوری اسلامی ایران و ناصریسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور

2 هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

ناصریست‌ها از جمله احزاب و تشکلهای فعال و تأثیرگذار در مصر هستند که اشتراکات زیادی در مواضع سیاست خارجی خود با جمهوری اسلامی ایران دارند. با این‌ حال، نقاط افتراقی نیز وجود دارد. مقابله آن‌ها با اسرائیل، جهان‌سوم گرایی و عدم تعهد مهمترین نقاط اشتراک است. پان‌عربیسم و سکولاریسم نیز مهمترین نقاط افتراق آن‌ها با جمهوری اسلامی ایران است. اما در شرایط کنونی، نقاط افتراق به حالت مسکوت درآمده‌اند. ناصریست‌ها از ظرفیت‌های بالایی برای برقراری رابطه سازنده با ایران، به ویژه در مورد حمایت از بشار اسد، برخوردار هستند. برقراری رابطه با آن‌ها با چالش‌های کمتری نسبت به برقراری رابطه با اسلام‌گرایان افراطی برای ایران همراه است. با این حال، سکولار بودن آن‌ها مانع از شکل‌گیری ادبیات علمی مناسب در اینباره در ایران شده است. حال سوال آن است که با بررسی نقاط اشتراک و افتراق میان جمهوری اسلامی ایران و ناصریسم محورهای همکاری دوجانبه چه خواهند بود؟ برای این منظور در ابتدا چیستی ناصریسم و احزاب آن و چگونگی روابط میان آنها با جمهوری اسلامی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. سپس، مهمترین بنیادهای فکری این گروه برای تطابق با بنیادهای فکری جمهوری اسلامی بررسی خواهد شد. با بررسی نقاط افتراق و اشتراک می توان رویکرد مناسب برای برقراری رابطه را استخراج نمود. در نهایت این مقاله، نشان می‌دهد که جهان سوم‌گرایی و عدم تعهد رویکرد مناسبی است که همگرایی بیشتر را ایجاد خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها


-  احتشامی، انوشیروان (1377)، «آیا جمهوری اسلامی ایران جایگزینی انقلاب برای کشورهای جهان سوم است؟»، ترجمه‌ی زهره پوستین‌چی، مطالعات انقلاب اسلامی، دوره اول، زمستان، شماره 1: 208-108.
-  آسایش طلب طوسی، محمد کاظم (1380)، «پان عربیسم؛ افسانه یا واقعیت؟»، سیاست خارجی، پاییز، شماره 59: 800-783.
-  الفتره الانتقالیه، برنامج الحزب:
 http://egyptelections.carnegieendowment.org/ar/2010/09/29
-  باشگاه خبرنگاران (1392)، اظهارات حمدین صباحی در خصوص ایران، 12 آبان:
-  پایگاه اطلاع‌رسانی جهان اسلام (1396)، احزاب و گروه‌ها، اخوان المسلمین، 24 تیر:
http://www.asnoor.ir/Public/Parties/ViewParties.aspx?Code=101050
-  حسینی، مختار و دیگران (1381)، برآورد استراتژیک مصر، جلد اول، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
-  خبرگزاری فارس (1391)، الصباحی: تشکیل اتحادیه مشترک با ایران ضروری است/عربستان باید به جایگاه مصر احترام بگذارد، 17 اردیبهشت:
-  دیپلماسی ایرانی (1391)، ایران و اخوان رقیب هم می‌شوند؟، 26 مرداد:
http://irdiplomacy.ir/fa/page/1905550
-  ذوالفقاری، محمد (1389)، «جریان اخوان المسلمین در خاورمیانه»، پژوهش‌های منطقه‌ای، بهار، شماره 3 : 129-105.
-  قلوبی، جواد (1387)، «نقش آمریکا و رژیم صهیونیستی در مناسبات سیاسی ایران و مصر»، مطالعات آفریقا، پائیز و زمستان، شماره 18: 52-17.
-  کریم‌نیا، حمید (1388)، «موقعیت مصر در مواجهه با سنت و لیبرالیسم»، مطالعات آفریقا، بهار و تابستان، شماره‌ی 19: 110-63.
-  گرین، استیون (1368)، جانبداری، ترجمه سهیل روحانی، تهران: بینا.
-  مؤسسه کارنیغی للسلام الدولی، الفتره الانتقالیه، صفحه البدایه، حزب الکرامه:
http://egyptelections.carnegieendowment.org/ar/2012/02/15
-  هادیان، حمید (1388)، «ژئوپولیتیک جهان اسلام: الزامات جغرافیایی (مرزها) و شعار پان عربیسم»، پژوهش نامه سیاست خارجی، اردیبهشت، شماره 21 :148-129.
-  Abou al-Aynaynn, Mohamed (2012), Massive New Coalition Unites To Rival Political Islam in Egypt, 11 October:
-  http://www.al-monitor.com/pulse/politics/2012/10/egypt-civil-democratic-movement-forms-to-unite-liberal-groups-against-religious-forces.html
-  Eygept Independent (2012), National Salvation Front threatens civil disobedience, November 30:
http://www.egyptindependent.com/news/national-salvation-front-threatens-civil disobedience
-  Ginat, Rami (1997), Egypt's Incomplete Revolution: Lutfi al-Khuli and Nasser's Socialism in the 1960s, Great Britain: Routledge.
-  Hanna, Sami Ayad & Gardner, George H. (1969), Arab Socialism. [al-Ishtirakīyah Al-ʻArabīyah]: A Documentary Survey, Netherlands: E. J. Brill, Leiden.
-  Hatami, M. R. & Boghairy, Ali (2013), “Competing Islamic Narratives in the Middle East”, Iranian Journal of Foreign Policy, Vol. 4, No. 1, Spring, pp. 129-155.
-  Hegab, Salma (2013), Nasserist parties to merge, Egypt Daily News, January 16: http://www.dailynewsegypt.com/2013/01/16/nasserist-parties-to-merge.
-  Osman, Tarek (2010), Egypt on the Brink: From Nasser to the Muslim Brotherhood, USA: Yale University Press.
-  Podeh, Elie & Winckler, Onn (2004), Rethinking Nasserism: Revolution and Historical Memory in Modern Egypt, USA: University Press of Florida.
-  Rejwan, Nissim (1974), Nasserist Ideology: Its Exponents and Critics, Israel: Tel Aviv University.
-  Sabry, Mohannad (2013), Egyptian Leftist Bloc Leader Calls Morsi 'New Mubarak', Almonitor, March 11:http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2013/03/morsi-new-mubarak-opposition-leader-hamdeensabahi.html?utm_source=&utm_medium=email&utm_campaign=6506#ixzz2djWVzl9h.
-  Yazbeck Haddad, Yvonne (1982), Contemporary Islam and the Challenge of History, USA: State University of New York.
-  Enein, Ahmed Aboul (2012), Nasserists join forces, September 20, Daily News Eygept:  http://www.dailynewsegypt.com/2012/09/20/nasserists-join-forces.