بازتعریف حزب مطلوب و نقش آن در جامعه سیاسی از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانشجوی دکتری گرایش مسائل ایران دانشکده علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

یکی از لوازم اساسی در بومی‌سازی و تولید علوم انسانی اسلامی، بازطراحی مفاهیم بنیادین این حوزه است. از این منظر تلقّی و تعریفی که از جامعه و سیاست و نسبت این دو در جامعه‌شناسی سیاسی ارائه می شود، می‌تواند در تعریف و جایگاه احزاب به‌عنوان نهاد واسط میان جامعه و حکومت، تأثیرگذار باشد. اعتقاد نویسندگان این مقاله بر این است که در مبانی فکری رهبران انقلاب اسلامی و طرّاحان نظام جمهوری اسلامی، نظریه سیاست اسلامی و جامعه‌شناسی اسلامی قابل استنباط و استخراج است که می‌توان بر اساس آن به تبیین جامعه سیاسی و جایگاه و نقش احزاب در آن دست‌یافت. بر این اساس؛ نظریات حضرت امام خمینی(ره) به عنوان پایه گذار انقلاب اسلامی ایران و حضرت آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی و آیت الله مرتضی مطهری در مورد احزاب مورد تاکید قرا گرفته اند. چارچوب نظری در این مقاله نظریه «اصالت توأمان فرد و جامعه» است که بر اساس آن محوریت قدرت به ‌عنوان موضوع و غایت «سیاست» نفی شده و سیاست به «علم هدایت جامعه»، باز تعریف می شود. در این نگاه، احزاب به ‌عنوان نهادهای اجتماعی موثّر در جامعه‌پذیری سیاسی و هدایت اجتماعی مورد توجّه قرار می گیرند و بر این اساس تمایز حزب در رویکرد اسلامی با ادبیات موجود غربی از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی تبیین می‌گردد. روش تحقیق این مقاله توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


-   اختر شهر، علی (1388)، مؤلفه‌های جامعه‌پذیری در حکومت دینی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوّم.
-   آیور، مک (1346)، جامعه و حکومت، ترجمه ابراهیم علی‌کنی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-   بشیریه، حسین (1387)، جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نشر نی، چاپ شانزدهم.
-   جعفری هرستانی، علی (1394)، مبانی معرفتی اندیشه امام خمینی، با تأکید بر انسان‌شناسی و نظریه فطرت، تهران: انتشارت سدید.  
-   جمعی از نویسندگان (1385)، جامعه‌گرایان و نقد لیبرالیسم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
-   حسینی خامنه‌ای (رهبر معظّم انقلاب)، سیدعلی (1390)، استاد در کلام رهبر؛ گردآوری از مجتبی پیرهادی؛ تهران: صدرا.
-   حسینی خامنه‌ای (رهبر معظّم انقلاب)، سیدعلی (1392)، طرح کلی اندیشه اسلامی، تهران: نشر صهبا، چاپ اوّل
-   حسینی خامنه‌ای (رهبر معظّم انقلاب)، سیدعلی (1394)، ولایت و حکومت، تهران: انتشارات صهبا، چاپ چهارم.
-   دووژه، موریس (1386)، اصول علم سیاست، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ چهارم.
-   رجایی، فرهنگ (1365)، سیاست چیست و چگونه تعریف می‌شود، فصلنامه سیاست خارجی، سال سوم، شماره 1.
-   ریتزر، جورج (1386)، نظریه جامعه‌شناسی سیاسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی، چاپ دوازدهم.
-   ساروخانی، باقر (1370)، دایرة المعارف علوم اجتماعی، تهران: انتشارات کیهان، چاپ اوّل.
-   ستوده، هدایت‌الله و همکاران (1376)، مفاهیم کلیدی جامعه‌شناسی، تهران: آوای نور، چاپ دوم.
-   طباطبایی (علامه)، سید محمد حسین (1374)، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، قم: انتشارات سازان تبلیغات اسلامی، ج 4و 5.
-   عالم، عبد الرحمن (1386)، بنیاد‌های علم سیاست، تهران: نشر نی، چاپ هفدهم.
-   غفاری، غلامرضا و ابراهیمی لویه، عادل (1389)، جامعه‌شناسی تغییرات اجتماعی، تهران: نشر آگرا و نشر لویه، 1389، چاپ هفتم.
-   مطهری، مرتضی (1384)، مجموعه آثار، ج 1(عدل الهی)، تهران، انتشارات صدرا.
-   مطهری، مرتضی (1385)، مجموعه آثار، ج 2(جامعه و تاریخ)، تهران: انتشارات صدرا.
-   مطهری، مرتضی (1385)، مجموعه آثار، ج 2 (انسان در قرآن)، تهران، انتشارات صدرا.
-   مطهری، مرتضی (1385)، مجموعه آثار، ج2 (انسان و ایمان)، تهران، انتشارات صدرا.
-   مطهری، مرتضی (1387)، مجموعه آثار، ج 13 (نقدی بر مارکسیسم)، تهران، انتشارات صدرا.
-   مطهری، مرتضی (1388)، مجموعه آثار، ج 15 (فلسفه تاریخ)، تهران: انتشارات صدرا.
-   مطهری، مرتضی (1389)، مجموعه آثار، ج 24 (آینده انقلاب اسلامی)، تهران: انتشارات صدرا.
-   مطهری، مرتضی (1391)، مجموعه آثار، ج 23 (ده گفتار)، تهران: انتشارات صدرا.
-   مقام معظم رهبر حسینی خامنه‌ای (رهبر معظّم انقلاب)، سیدعلی، بیانات مقام معظّم رهبری.
WWW.Khamenei.ir
-   مک کوایل، دنیس (1385)، نظریه ارتباطات جمعی، ترجمه پرویز اجلالی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه سازمان‌ها، چاپ دوم.
-   موسوی خمینی (امام)، روح الله (1385)، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی، چاپ سیزدهم.
-   موسوی خمینی (امام)، روح الله (1387)، آداب الصّلوة، تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی، چاپ هفتم.
-   موسوی خمینی (امام)، روح الله (1389)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی، چاپ پنجم، ج 21-1.
-   میخلز، ربرت (1392)، جامعه‌شناسی احزاب سیاسی، ترجمه احمد نقیب زاده، تهران: قومس، چاپ سوم.
-   نقیب زاده، احمد (1378)، حزب سیاسی و عملکرد آن در جوامع امروز، تهران: نشر دادگستر، چاپ اول.
-   نوروزی، حسینعلی (1381)، احزاب سیاسی و نظام‌های حزبی، تهران: نشر ه، چاپ اول.