تحلیل رابطه اسرائیل و کردستان عراق و پیامد های امنیتی آن برای جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی- دانشگاه رازی

2 استادیار گروه علوم سیاسی- دانشگاه رازی

3 پژوهشگر (کارشناس ارشد علوم سیاسی)

چکیده

تحولات عیمق در عراق پس از جنگ خلیج فارس در سال 1991، و بویژه خلاء قدرت ایجاد شده پس ازسقوط صدام در سال 2003، هجوم داعش به این سرزمین، و اخیرا برگزاری رفراندوم استقلال در کردستان عراق و گسترش فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی کردها در راستای اهداف استقلال طلبانه خود در این کشور، در کنار حضور پررنگ آمریکا و متحدان این کشور در خاورمیانه پس از 11سپتامبر و طرح استراتژی‌های خاورمیانه بزرگ و خاورمیانه جدید، زمینه مناسبی برای توسعه حضور و نفوذ اسرائیل درکردستان عراق فراهم آورده است. نفوذ اسرائیل در کردستان عراق در واقع تداوم استراتژی امنیت ملی و سیاست خارجی اسرائیل در خاورمیانه برای خروج از انزوا و تسلط بر این منطقه است. پرسش اصلی پیش روی این مقاله اینست که افزایش حضور و نفوذ اسرائیل در کردستان عراق چه آثار و پیامدهایی را بر امنیت ملی و منافع ایران ایجاد خواهد نمود؟ در این مقاله اهداف، منافع، و زمینه‌های تسهیل‌کننده و اقدامات اسرائیل برای حضور در کردستان عراق بررسی شده و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و برمبنای چارچوب مفهومی موازنه تهدید تلاش شده‌است تا ضمن تبیین جنبه‌های مختلف سیاستها و روابط اسرائیل با کردهای عراق، تبعات آنها بر امنیت ملی ایران واکاوی شوند. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهند که حضور و نفوذ اسرائیل در منطقه کردستان عراق، در راستای تحقق اهداف راهبردی این رژیم، ازجمله ایجاد یک متحد استراژیک جدید در منطقه می‌باشد که در نهایت می‌تواند تهدیدات جدی امنیتی برای ج. ا. ایران در بر داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


-   اخوان کاظمی، مسعود؛ عزیزی، پروانه (1390)، «کردستان عراق هارتلند ژئوپلیتیکی اسرائیل»، فصلنامه راهبرد، شماره 60، سال بیستم.
-   امیدی، علی (1393)، «پیامدهای امنیتی تجزیه احتمالی عراق برای ایران»، سایت دیپلماسی ایرانی، 16 تیر.
-   تقی‌پور، تقی (1383)، استراتژی پیرامونی اسرائیل، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
-   جدید بناب، علی (1382)، عملکرد صهیونیسم نسبت به جهان اسلام، قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی امام خمینی.
-   جلال‌پور، شیوا؛ لطیفی‌نیا، علی (1395)، «کالبد شکافی سیاست خارجی اسرائیل در قبال کردستان عراق»، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، نشر شاپا. 
-   حاجی یوسفی، امیر محمد؛ حاجی زرگر باشی، روح الله (۱۳۹۰)، سیاست خاورمیانه‌ای ایالات متحده: توازن تا هژمونی، تهران: مؤسسه مطالعات آمریکا.
-   حسین نژاد، مهدی (1393)، حضور رژیم صهیونیستی اسرائیل در کردستان عراق، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی فلسطین.
-   حق‌پناه، جعفر (۱۳۸۷)، کردها و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
-   خسروی، علیرضا (1387)، «افزایش حضور اسرائیل در عراق، استراتژی گسترش و نفوذ»، فصلنامه راهبرد، شماره 48.
-   خسروی، علیرضا (1392)، «حضور اسرائیل در کردستان عراق و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران»، فصلنامه پانزده خرداد، دوره سوم، سال دهم، شماره 36.
-   دوئرتی، جیمز؛ فالتزگراف، رابرت (1388)، نظریه‎های متعارض در روابط بین‎الملل، تهران: نشر قومس.
-   روحی، نبی‌الله (1385)، «سیاست خاورمیانه‌ای رژیم صهیونیستی و کردستان عراق»، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره‌های 57-56.
-   روحی، نبی‌الله (1389)، «سیاست خارجی رژیم صهیونیستی و اقلیت های قومی مذهبی»، آفاق امنیت، شماره 8.
-   زارع، وحید (1396)، «تاریخچه روابط رژیم صهیونیستی و کردستان عراق»، خبرگزاری فارس (03/07/1396).
-   زیباکلام، صادق؛ عبدالله پور، محمدرضا (1390)، ژئوپلیتیک شکننده کردستان عراق، عاملی همگرا در نزدیکی کردهای عراق به اسرائیل، فصلنامه سیاست، دوره 41، شماره 4، زمستان.  
-   صالحی، سید‌جواد (1393)، «پیامد استقلال کردستان عراق»، پایگاه خبری تحلیلی فرجام
-   عباسی، مجید و دیگران (1392)، «راهبرد اتحاد پیرامونی رژیم صهیونیستی و نظریه موازنه تهدید در روابط بین‌الملل»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و هفتم ، شماره 1.
-   عباسی، مجید؛ سیفایی، رضا (1391)، «اصول سیاست خارجی اسرائیل: با تأکید بر دو عنصر هویت و مشروعیت»، فصلنامه آمریکا شناسی- اسرائیل شناسی، سال سیزدهم، شماره 4.
-   فلاح، رحمت الله (1389)، راهبردهای اسرائیل در اوراسیا، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
-   قهرمانپور، رحمن (1384)، «رژیم صهیونیستی و دیپلماسی خروج از انزوا درپی عقب‌نشینی از غزه»، نمای راهبردی، سال سوم، شماره 7.
-   کریمیان، کامیل (1383)، تعاملات و نگرش کردها به بازیگران داخلی و خارجی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-   لیتل، ریچارد (1389)، تحول در نظریه‌های موازنه قوا، ترجمه: غلامرضا چگنی زاده، چاپ اول، تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقات بین‌المللی ابرار معاصر.
-   متقی، ابراهیم (1376)، «تحلیل رفتار اسرائیل در برابر جمهوری اسلامی ایران»، مجله سیاست دفاعی، سال 5، شماره 2.
-   محمدیان، علی؛ ترابی، قاسم (1395)، «تبیین تأثیرات تحولات عراق بر اقلیم کردستان»، مجله علوم سیاسی، سال هجدهم، شمار 72.
-   ملکوتی، محمد جواد؛ قاسمی، سید شاهو؛ ملکوتی، سجاد (1394)، «تحولات اقلیم کردستان عراق و تأثیرات آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران پس از سرنگونی صدام»، مجله علوم و فنون مرزی.
-   ملکی، مصطفی (1386)، «نگاه سازه‌انگارانه به تحولات خاورمیانه: قاعده‌سازی»، همشهری دیپلماتیک، سال دوم، شماره 21، نیمه دی.
-   موسوی‌زاده، علیرضا؛ جاودانی مقدم، مهدی (1388)، «جایگاه استراتژیک کردستان عراق در سیاست خارجی اسرائیل و الزامات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره11.
-   نکدیمون، شلمو (1382)، موساد در عراق و کشورهای همسایه، ترجمه معاونت پژوهشی، تهران: انتشارات دانشکده امام باقر.
-   Alnoami, Saleh. (2015), Strategic dimensions of the relationship between Israel and Iraqi Kurdistan, Middle East Monitor, September 1.
-   Baldwin, David (1997).The Concept of Security, Review of International   Sudies, No, 23, January.
-   Bengio, Ofra (2017), Has Ierael’s Support for Kurdistan’s Independence Helped or Harmed the Kurds?, BESA Center Perspectives Paper, No. 637. November 9.
-   Entessar, Nader (1992).Kurdish Ethno Nationalism, The United States of America, Lynne Rienner Publisher.
-   Henri, Barkey (2014), Kurdish Independence: One day but Certainly not Now, Available at:
http //www. The –American-Interest. Com./2014/08/08- Kurdish- Independence - One day -but –certainly- not now.
-   Hersh, Seymour, Plan B, The new Yorker, 21 June 2004.
-   Khosravi, Jamal (2016), The Presence of Israel in Iraqi Kurdistan and its Security Challenges for Iran’s National Security, Journal of Politics and Law, Vol. 9, No. 7, August 30.
-   Liga, Aldo (2017), The Israel Factor and the Iraqi Kurdish Quest for Independence, Instituto Affari Internazionali (IAI), October.
-   Meintjes, Albertus Jacobus (2018), The Complications of Kurdish independence, World Politics Review, October 4.
-   Wahab, Bilal (2017), Why Israel Is Cheering On Iraqi Kurds' Push for In The Complications of Kurdish Independence.