واکاوی عدالت جهاد و مسئله صلح بین‌الملل در اندیشه و آراء امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

2 دانشجوی دکترای روابط بین‌الملل دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

3 کارشناسی ارشد واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

چکیده

امام خمینی(ره)، نظام بین ­الملل را یک کل منسجم می­ داند که یکی از مهم ­ترین اجزای آن را کارگزاران و رهبران سیاسی تشکیل می­ دهند که اگر غیر مهذب و واجد غرایز نفسانی باشند حاملان اصلی جنگ، نزاع ­های جهانی و بر هم زنندگان اصلی صلح بین ­الملل هستند و اگر این کارگزاران، مهذب، عاقل و دارای اندیشه­ های انسانی باشند در نتیجه جهت نظام بین­ الملل رو به کمال و صلح جهانی خواهد بود. بنابراین امام خمینی(ره) صلح و جنگ در نظام بین ­الملل را محصول نوع کارگزاران حاکم بر آن می ­داند. از آنجایی که امام ریشه ­ی منازعات موجود در روابط بین­ الملل را عدم تهذیب نفس کارگزاران و قوای شهوانی و نفسانی آن ها می ­داند به همین خاطر جهاد در اندیشه­ ی سیاسی ایشان واجد یک دایره­ ی گسترده و بار اخلاقی قوی می­باشد؛ به‌طوری‌که از جهاد با نفس تا جهاد و مبارزه با دشمن را در بر می­گیرد. در پهنه­ ی نگاه امام خمینی(ره) اندیشه ­های امنیتی در قالب جهاد و صلح، نقش برجسته اما همسویی با سایر ابعاد فکری ایشان دارد. جهادِ مبتنی بر اندیشه­ های امام خمینی(ره) در دو سطح داخلی و خارجی برای مبارزه با استبداد و استکبار قابل تبیین است. در واقع در کنار تلاش امام برای رهایی بشر از کارگزاران مستبد داخلی، دغدغه­ ی دیگر امام(ره)، رهایی و آزادی همه­ ی بشریت از یوغ ستم و نابرابری­ هایی است که ساختار نظام بین­ الملل با درون مایه­ ی قدرت طلبی، بر آن ها تحمیل کرده است. مرکز ثقل راهبردهای امام(ره) برای تغییر و رهایی از این وضعیت، دفاع و تأمین صلح جهانی است. صلح مورد نظر امام(ره) مبتنی بر عدالت است و این مهم صرفاً در سایه­ی جهاد محقق می ­شود. 

کلیدواژه‌ها


-    قرآن کریم
-    نهج البلاغه (1384)، ترجمه محمد دشتی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ ششم.
-    ایرانی، مصیب (1388)، «استراتژی وحدت ملی و انسجام اسلامی با توجه به دیدگاه امام خمینی(ره)»، فصلنامه اندیشه تقریب، سال پنجم، شماره هجدهم.
-    آجیلی، هادی و اسماعیلی اردکانی، علی (1392)، «درآمدی بر معنا و مفهوم صلح در روابط بین­الملل، رویکرد اسلام سیاسی فقاهتی»، پژوهش­های سیاست اسلامی، سال اول، شماره چهارم.
-    آخوندی، مصطفی (1387)، فرهنگ موضوعی جهاد و دفاع در آینه آیات و روایات، قم: زمزم.
-    آرانی ستوده، محمد و دانشیار، علی‌رضا (1388)، «آسیب‌شناسی روابط بین‌الملل از دیدگاه امام خمینی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 19، سال ششم.
-    برزنویی، محمدعلی (1384)، «اسلام اصالت جنگ یا اصالت صلح»، مجله حقوقی، شماره 33.
-    بهزادی، محمدحسین و کاوه، محمد (1391)، «بررسی شاخص‌های جهانی اندیشه امام(ره) جهت رسیدن به نظم مطلوب»، اسلام و علوم اجتماعی، سال 4، شماره 8.
-    تبیان (1386)، استکبار جهانی و شیطان بزرگ از دیدگاه امام خمینی(س)، دفتر سی و یکم، تهران، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی(ره).
-    تبیان (1387)، سیاست خارجی در روابط بین‌الملل از دیدگاه امام خمینی، دفتر بیست و هشت، تهران: مؤسسه عروج.
-    تبیان (1388)، دفتر 24.
-    جمشیدی، محمدحسین و احسان اله، محمدی (1389)، «مبانی تحقق وحدت حوزه و دانشگاه از دیدگاه امام خمینی(ره)»، فصلنامه معرفت در دانشگاه اسلامی، سال چهاردهم، شماره 1.
-    حاجی زاده، علیرضا و محمود دارینی (1386)، استکبارجهانی و شیطان بزرگ از دیدگاه امام خمینی(ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ دوم.
-    خسروی، علی‌رضا (1392)، «فلسفه جنگ در مکتب امام خمینی(ره) علل و ضرورت‌ها»، پژوهشنامه دفاع مقدس، سال دوم، شماره 7.
-    داستانی بیرکی، علی (1387)، جهان اسلام از دیدگاه امام خمینی(س)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، سوم.
-    درویشی، فرهاد و فردی تازه کند، محمد (1393)، «بررسی اندیشه دفاعی حضرت امام خمینی(ره)»، فصلنامه راهبرد، سال 12، شماره 46.
-    سخنرانی‌های امام خمینی(ره) در تاریخ:  26/2/1358، 26/2/1358، 28/3/1358، 4/7/1358، 20/6/1359، 15/8/1362 
-    سید قطب (1368)، اسلام و صلح جهانی، ترجمه زین العابدین قربانی و هادی خسرو شاهی، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
-    شهیدی، محمود (1384)، «صلح پست مدرن بر مبنای سازنده­گرایی»، راهبرد، شماره 38.
-    ضمیری، عبدالحسین (1388)، حکمرانی مطلوب در اندیشه سیاسی امام خمینی، تهران: نشر ساغر مهر
-    عبداله‌خانی، علی (1383)، نظریه‌های امنیت: مقدمه‌ای بر طرح‌ریزی دکترین امنیت ملی (1)، تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، جلد اول.
-    عمویی، حامد و حسین­خانی، الهام (1390)، «دیدگاه­های رهیافت­های مختلف روابط­ بین­الملل نسبت به صلح»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 14.
-    قاسمی، محمدعلی (1392)، «تحلیلی از جایگاه جنگ وجهاد در اندیشه امام خمینی(ره)»، پژوهشنامه دفاع مقدس، سال دوم، شماره 7.
-    القاضی ابن البراج (1406ه ق)، المهذب، الناشر: مؤسسة النشر الإسلامی، ج1.
-    قوام، عبدالعلی (1386)، روابط بین‌الملل نظریه‌ها و رویکردها، تهران: سمت.
-    گیل، استفن (1385)، جهانی شدن، تمدن بازارنگر و نولیبرالیسم انضباط آفرین، در مفاهیم اساسی در روابط بین‌الملل: مارکسیسم، اندرولینکلیتر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌­المللی وزارت خارجه.
-    لاجوردی، قاسم (1390)، مبارزه با نفس اماره، قابل دسترس در: http://sqlqassem.persianblog.ir
-    مرکز اسناد انقلاب اسلامی (1391)، نگاهی تطبیقی به مفهوم «عدالت جهانی» در اندیشه امام خمینی(ره) و نظریه انتقادی روابط بین‌الملل، باز نشر در:  http://www.irdc.ir
-    مشیرزاده، حمیرا (1383)، «مبانی فرانظری مکتب انگلیسی در روابط بین­الملل»، پژوهش حقوق و سیاست، شماره 12.
-    مشیرزاده، حمیرا (1386)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، انتشارات سمت.
-    مطهری، مرتضی (1372)، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، تهران: انتشارات صدرا.
-    موسوی خمینی، سید روح اله (1323)، کشف اسرار، تهران: بی­تا.
-    موسوی خمینی، سید روح اله (1347)، شرح دعای سحر، ترجمه قهری، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اسلامی.
-    موسوی خمینی، سید روح اله (1369)، چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-    موسوی خمینی، سید روح اله (1372)، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
-    موسوی خمینی، سید روح اله (1377)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-    موسوی خمینی، سید روح اله (1386)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، دوره 21 جلدی.
-    موسوی خمینی، سید روح اله (1391)، توضیح­المسائل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-    موسوی خمینی، سید روح اله، (1368)، صحیفه‌ى نور، ج 9.
-    موسوی خمینی، سید روح اله (1375)، تفسیر سوره حمد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-    نجات‌پور، مجید؛ جعفری، علی؛ ستوده، علی‌اصغر و زرین کاویانی، بهروز (1392)، «رویکرد اسلام به جایگاه جنگ و صلح در نظام بین‌الملل در مقایسه با رئالیسم و لیبرالیسم»، فصلنامه آفاق امنیت، سال پنجم، شماره هجدهم.
-    ویلیامز، پل دی (1390)، درآمدی بر بررسی­های امنیت، ترجمه علی­رضا طیب، تهران: امیرکبیر.
-    Buzan, B, Waever, o. and De Wilde, J. (1998), Security: A New. Framework for Analysis, Boulder, Co: Lynne Rinner.
-    Mersheimer, J.J. (2006), Structure Realism, at Available: mearsheimer, uchicago. edu/pdfs/StructuralRealism.pdf by JJ MEARSHEIMER - ‎Cited by 259 - ‎Related articles Jul 31.
-    Schweller, Randall and David Priess, (1997), "A Tale of Two Realisma: Expanding the Institutions Debate", Mershon International Studies Review, Vol. 41.1.