تحلیل کدهای ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران در تحولات منطقه خاورمیانه و تأثیر آن بر آینده انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گرایش آینده پژوهی مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی، دانشگاه شاهد

2 استادیار روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

3 کارشناسی ارشد مطالعات اوراسیای مرکزی از دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه و کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه از دانشگاه ازاد اسلامی واحد شهرضا

چکیده

هدف: غرب آسیا واجد نوعی از سیستم آنارشیک منطقه­ ای است که غالباً بر اساس قواعد واقع ­گرایانه سیاست و قدرت عمل می­ نماید. سرشت نهفته در این سیستم موجب گردیده که رویدادهای منطقه ­ای، دگرگونی در رفتار بازیگران، بر امنیت و منافع سایر اعضای این زیرسیستم راهبردی تأثیرات جدی بگذارد. موضوعات منطقه­ ای متعددی موجب به‌وجودآمدن دیدگاه تقابلی میان ایران و رقبای منطقه‌ای در خاورمیانه گشته و رسیدن به ثبات و تفاهم در روابط متقابل را سخت نموده است. لذا هدف اصلی مقاله حاضر پاسخ‌گویی به این سؤال است که کدهای ژئوپلیتیک منطقه ­ای ایران از یک سو چه تأثیری بر رفتار سیاسی و رقابت با بازیگران رقیب منطقه­ ای در خاورمیانه داشته است و از سوی دیگر این مسئله چه تأثیری بر آینده انقلاب اسلامی ایران برجای می ­گذارد؟
روش ­شناسی پژوهش: پژوهش حاضر ضمن استفاده از روش کیفیِ تحلیل منابع و اسناد کتابخانه ­ای سعی بر این دارد که به شیوه توصیفی و تحلیلی و بهره ­گیری از ابزار فیش‌برداری، مسئله پژوهش و ابعاد آن را به منظور یافتن پاسخ مناسب برای پرسش اصلی مورد کنکاش قرار دهد.
یافته­ ها: کدهای ژئوپلیتیکی منطقه­ ای ایران در غرب آسیا نشان گر مناطق حیاتیِ منافع این کشور است و به واسطه اهمیت راهبردی که دارند، رقابت این کشور با دولت­ های منطقه ­ای و برون ­منطقه ­ایِ رقیب و مقابله با تروریسم را به منظور تأمین منافع و امنیت ملی ناگزیر ساخته است. ایران یک کنشگر اصلی در تحولات سوریه، عراق، بحرین و یمن است بررسی روند این بحران ­ها بدون مداقه و امعان نظر پیرامون چرایی، چگونگی، انگیزه، اهداف، سیاست­ ها و اهرم­ های نقش ­آفرینی ایران میسر نیست.
نتیجه­ گیری: در صورت موفقیت دولت­ های رقیب  ایران در منطقه (نظیر ترکیه، عربستان سعودی و امارات) و رژیم ­های دشمن (نظیر آمریکا و رژیم صهیونیستی) و مشخصاً برهم خوردن موازنه قدرت علیه ایران در کدهای ژئوپلیتیکی عراق، سوریه، بحرین و یمن، آینده انقلاب اسلامی نیز با خطرات قریب و جدی در بعد فرامرزی و متعاقب آن امنیت سرزمینی مواجه خواهد شد. با اینکه در شرایط کنونی ایران از حضور، نفوذ و قدرت چانه ­زنی برجسته­ ای در کدهای ژئوپلیتیکی فوق الاشاره برخوردار است و اکنون روند تحولات غرب آسیا در جهت مطلوب منافع انقلاب اسلامی است، منتها این مسئله و روند در آینده قطعیت نداشته و ممکن است که در نتیجه وقوع برخی رویدادهای جدید، روندهای نوظهوری در جهت مخالف با منافع ایران و انقلاب اسلامی پدیدار گردد.

کلیدواژه‌ها


-      Almonitor (2015), “Oman Break From Gcc On Yemen Conflict”, Almonitor ,available at: Http://Www.Al-Monitor.Com/Pulse/Originals/2015/05/Oman-Response-Yemen Conflict.Html
-      AlMonitor. (2016), “Six Reasons Why Iran Won’t Join The War In Yemen”, AlMonitor, Available At: Http://Www.Al-Monitor.Com/Pulse/Originals/2016/03/Iran Saudi-Yemen-WarMilitary-Involvement.Html#, Access Date: 20/4/2016.
-      Asadi, ali akbar & Zare, mohammad. (2011), “The bahraini crisis: regional conflicts and approaches”, rahnaameh policy making, volume 1, number 2: 179-198.
-      Charbonneau, louis. (2015), “Iran submits four-point yemen peace plan to united nations”, Reuters, available at: www.reuters.com/article/us-yemen-security-iran.
-      Dijkink, Gertjan. (1998), “Geopolitical Codes And Popular Representations”, Geojournal, no 46: 293-299.
-      Ebrahimi, nabi. (2010), “Arab states' relation with new Iraq”, Strategic studies quarterly, volume 13, issue 47: 123-150.
-      Emadi, Seyyed Razi. (2015), “The Yemen Crisis and the Causes of Saudi Arabia's Attack”, Army Monthly.
-      Gaddis, J.L. (1982), Strtegies of Containment: A Critical Appraisal of Postwar American National Security Policy. New York: Oxford University Press.
-      Gelbart, Jonathan. (2010), The Iran-Syria Axis: Acritical Investigation, Stanford Journal of International Relation.
-      Glenn, Jerome. (2003), “Introduction to Future Research Methodology Series”, Futurenezulea Journal, Alailable at: www.Futurevenezuela.Org
-      Hashemi nasab, sayed saeed. (2010), “the bahraini crisis”, regional studies, no. 5.
-      Https://www.slideshare.net/AliasgharAbbasi/backcasting-method, 2016.
-      Jahankhah, adal and Didevara, zolfaghar. (2014), “The themes of islamic awakening (with bahrain as the case study)”, the journal of defense policy, vol. 22, serial no. 86: 67-105.
-      Kasraie, Mohammad Salar and Davari Moghaddam, Saeedeh. (2017), “The rise of ISIS in the Middle East: a sociological analysis”, Journal of Foreign Relations, Volume 7, Issue 1: 2-6
-      Katzman, Kenneth. (2013), Iraq:Politics,Governance and Human Rights, Congressional Research Service Report For Congress.
-      Khalaji, Mehdi. (2015), “yemens zaidis: a window for iranian influence”, The washingtoninstitute, available at: www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/yemens-zaidis-a-window-foriranian-influence
-      Kissinger, Henry. (1979), The White House Years, London: Weidenfeld And Nicolson.
-      Kolossov, V. (2003), “High And Low Geopolitics:Images of Foreign Countries in Eyes of Russia Citizens”, Geopolitics, Volume 8, Issue 1: 121-148.
-      Malekifar, Aqeel. (2014), futures studies: The Powerful Knowledge of Creating the Future, Foresight: Fundamentals and Approaches, Dawn, Tehran: Aradin Publishing.
-      Milani, Mohen. (2015), “Irans Game In Yemen : Why Tehran Isn’t To Blame For The Civil War”, Foreign Affairs.
-      Niakoui, Seyyed Amir and Bahmanesh, Hussein. (2012), “Conflicting Actors in the Syrian Crisis, Goals and Approaches”, Foreign Relations Quarterly, Volume 4, Number 4 (16): 97-135.
-      Niko, Hamid. (2012), “The Nature of the Bahraini Shiite Political Movement”,15 khordad quarely, Volume 3, 9 Year.
-      Pan, esther. (2006), “Syria, Iran and the mideast conflict”, foreign relation, available at: http://www.cfr.org.
-      Pascal, venier. )2004), “The diplomatic context: britain and international relations around”, available at: http://pascal.venier.free.fr/venier
-      Ritzinger, louis. (2015), “Why pakistan is staying out of yemen”, The national interet, available at: http://nationalinterest.org/feature/why-pakistan-staying-outyemen-12730
-      Romina, ibrahim and others (1392), “Explained the strategy of the persian gulf cooperation council in bahrain and syria developments with an emphasis on realism in securing regional pattern”, allameh tabatabaei university,1 conference theories of international relations and politics foreign.
-      Sadegh, seyed shamseddin and Lotfi, kamran. (2015), “Syria’s crisis and analyze of the islamic republic of Iran’s positions against syria crisis”, jostarha-ye siyasi-ye moaser, volume 6, issue 15: 123-144.
-      Sadegh, seyed shamseddin and others (2016), “Syria’s crisis and regional powers of geopolitical conflict”, a quarely journal of political studies of islamic world, volume 4, issue 4: 107-128.
-      Saeedi, Ibrahim. (1996), The syrian green book, tehran, ministry of foreign affairs.
-      Sardar, Hamid and Mousavi, Mirhadi. (2015), “Yemen's Position in the Foreign Policy of Saudi Arabia”, Foreign Policy Quarterly, Volume 29, Issue 1 - Consecutive Issue 113:  75-96.
-      Sower, abraham. (1382), “predicted in political science compare the exact sciences and the humanitie”, speech samt, number 9.
-      Taylor, Peter and Colin, Flint. (2000), Political Geography: World-economy, Nation-state and Locality 6th Edition,Fourth Editioned, London: Routledge press
-      Vaezi, Mahmood. (2008), “The Approaches of Iraqi Internal Groups to Iran and the US”, Deputy Foreign Policy Research, no. 12.رر