واکاوی نقش گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی بر سینمای سیاسی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشـجوی کارشناسی ارشد دانشـگاه بین‌المللی امـام خمینی(ره) قزوین

2 استادیار، عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)

چکیده

هدف: گفتمان «اسلام سیاسی فقاهتی» که برآمده از مفاهیم و هنجارهای برساخته انقلاب اسلامی است، از همان ابتدا نسبت به سایر اندیشه‌ها، جریان‌های فکری و نهادها با حساسیت نگریسته است. این مسأله از یک‌سو به دلیل ماهیت فرهنگی- اجتماعی انقلاب اسلامی و از سوی دیگر جایگاه خطیر سینما بر حوزه‌های فرهنگی و افکار عمومی دارای اهمیت مضاعفی است. مقاله حاضر درصدد است بر اساس دسته‌بندی تاریخی رایج ابرگفتمان اسلام سیاسی فقاهتی مشتمل بر پنج خرده گفتمان «مصلحت‌گرایی اسلامی، سازندگی، مردم‌سالاری، عدالت‌محوری و خرده گفتمان اعتدال» به تبیین و بررسی نمودهای سینمای سیاسی در هر یک از این دوره‌ها بپردازد.
روش ­شناسی پژوهش: پژوهش با بهره­­ گیری اسناد مکتوب و آثارسینمایی و از طریق روش توصیفی- تحلیلی و در چارچوب گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی، به این پرسش پاسخ می­دهد که گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی چه جایگاهی بر روند سینمای سیاسی ایران داشته است؟
یافته­ ها: به نظر می‌رسد سیاست‌های کلان فرهنگی کشور در حوزه سینمایی طی چهار دهه گذشته با وجود فراز و فرودهای نسبی تحت تأثیر ابرگفتمان اسلام سیاسی فقاهتی شکل گرفته است. به‌گونه‌ای که اغلب تصمیم‌گیرندگان و مسئولین حوزه سینمایی در هر مقطع زمانی متناسب با خرده‌گفتمان‌های برآمده از این ابرگفتمان با اقداماتی نظیر تشکل‌سازی (مانند حوزه هنری انقلاب اسلامی)، نهادسازی (مانند سازمان سینمایی) و یا حمایت از تولید فیلم‌های با مفاهیم برساخته انقلاب اسلامی (مانند فیلم‎های دفاع مقدس) از خطوط کلی یکسانی تبعیت نموده‌اند.
نتیجه‌گیری: اسلام سیاسی فقاهتی در چارچوب ترویج «فرهنگ انقلابی» و مقابله با «تهاجم فرهنگی» تلاش نموده شاخص‌ها و مفاهیم سازنده این گفتمان همچون ظلم‌ستیزی، نفی بی‌عدالتی و کمک به هم‌نوعان را از طریق سینما تولید و بازتولید نماید.

کلیدواژه‌ها


-      Ajili, H; Afshariyan, R. (2017), “The discourse of moderation in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran”, Strategic Research of Politics, 5(19), 43-73.
-      Azad Armaki, Taghi; khalegh panah, k. perfection. (2011), “Cinema about cinema: Ignorance in Iranian cinema after the Islamic Revolution and the controversy over cinema itself”,Quarterly Journal of Cultural Studies and Communication, No. 25.
-      Aghababaei, Ehsan. (2015), “Analysis of the narrative of how the family is represented in the cinema after the Islamic Revolution of Iran”, Iranian Journal of Sociology, Article 5, Volume 16, Number.
-      Avini, S. Morteza, (1998), Magic Mirror. Volumes 2 and 3, Dialogues, Lectures and Cinematic Articles, Tehran: Saqi Publishing.
-      Ejlali, Parviz. (2014), “Cinema and Revolution, the dissemination and acceptance of cinema in Iranian society and culture (1390-1388)”, Conversational Social Cultural Quarterly, No. 65, 140-78.
-      Ahmadi Amoui, Bahman. (2006), Political Economy of the Islamic Republic of Iran, Tehran: New Step Publishing.
-      Akvani, S. Hamdollah; Norouzi Nejad, Jafar (2014), “Discourse Analysis of the Eleventh Presidential Election of Iran”, Islamic Revolution Approach, Volume 8, Number 27.
-      Bagheri, Shahla (2015), “Islamic civilization discourse capacity building”, Article 3, Volume 3, Number 5.
-      Bashir, Hassan (2005), Analysis of Valve Discourse for the Discovery of the Unspoken, Tehran, Imam Sadegh University Press, Fourth Edition.
-      Bashirieh, Hussein. (2002), Analysis of Valve Discourse for Discovering the Unspoken, Tehran: Imam Sadegh University Press, Fourth Edition.
-      Behroozlak, Gholamreza. (2003), “Political Islam and Contemporary Islamism”, Pegah Hozeh, No. 209.
-      Beheshti, Mohammad. (1999), “And the beginning of the story was as follows: The course and destiny of Fajr Film Festival in a conversation with Seyed Mohammad Beheshti”,Film Report Magazine, No. 49.
-      Beheshti, Mohammad, (2001), Cinema Architecture, Cinema Building. Interview with Seyed Mohammad Beheshti, Director of the Eleventh Festival of Fajr Festival, Film Magazine, No. 281.
-      Jafarpisheh Fard, Mostafa (2010), “Explaining the concept of jurisprudence”, 26 October 89.
-      Javadi Yeganeh, Mohammad R.; Aghasi, Mohammad, (2013), A Comparative Study of the Image of Clergy in Iranian Cinema and Hollywood Cinema, Presented at the Conference "Rouhani in Cinema Frame".
-      Hosseini, Seyed Majid. (2013), The Evolution of Political Culture in Popular Iranian Cinema, Tehran: It's happening.
-      Hosseini Zadeh, Mohammad Ali (2016), Political Islam in Iran, Qom: Mofid University.
-      Haghighat, Seyed Sadegh. (1997), Transnational Responsibilities in the Foreign Policies of the Islamic State, Tehran: Presidential Strategic Research Center.
-      Hanif, Mohammad. (2016), Political story, story of revolution, Tehran, Al-Ghadir.
-      Khomeini, Ruhollah (2006), Sahifa Noor, vol. 10, Imam Khomeini Publishing House.
-      Danesh, Mehrzad. (2017), “Cultural Artistic Monthly”, Social Cinema and Literature, No. 63, Year 14, Tehran: Iranian Printing.
-      Dehghani Firoozabadi, Jalal. (2012), Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran, Tehran, Samat.
-      Dehghani Firoozabadi, Jalal. (2005), Discourse Evolution in the Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran, Tehran, Iran.
-      Sohrabzadeh, Abbas. (2016), Image, voice, politics; reflecting on the impact of the new media on Iran's political landscape in the 1980s, Tehran: Tisa.
-      Government Cultural Policies (with an Emphasis on Cinema) in the 1970s, (2006), Information Center of the Supreme Council of the Cultural Revolution.
-      “Policies for Countering Cultural Invasion”, Session No. 459, Information Center of the Supreme Council of the Cultural Revolution.
-      Sadr, Hamid Reza. (2006), An Introduction to the Political History of Iranian Cinema. Tehran: Ney Publishing.
-      Saffaran, Elias; Malekshahian, Giti. (2018), “Semiotic study of religious elements in the films "Under the Moonlight"”, "A Sugar Cube" and "Today" by Reza Mirkarimi. Journal of Humanities Research and Art, Year 3, Issue 2, 61-58.
-      Talebi Nejad, Ahmad. (2017), Cinema If It Is, Analytical History of Cinema after the Revolution, Tehran: Rozaneh.
-      Asr Azad, Sahar, (2016), Once Upon a Time, Political Cinema, Farabi Quarterly, serial number 78.
-      Alavipoor, Seyed Mohsen; Manouchehri, Abbas. (2013), Theoretical politics. Two Quarterly Journal of Research, No. 14.
-      Enayat, Hamid. (1983), Political Thoughts in Contemporary Islam, translated by Baha'u'llah Khorramshahi, Tehran: Kharazmi Publications.
-      Fotouhi, Mahmoud. (2011), Stylistics: Theories, approaches and methods, Tehran: Sokhan.
-      Farajpour, Amin. (2011), Analytical history of political cinema in Iran, First Edition, Tehran: Namjoofard Publications.
-      Fereydoun, Hossein; Ghavam, Abdul Ali. (2018), Factors affecting the discourse of moderation in public policy. A Case Study of the Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran Based on the Theory of James Rosena, Journal of Public Policy Research, No. 1.
-      Ghobadzadeh, Nasser. (2001), A pathological account of the rupture of the system and the people in the second decade of the revolution, Tehran: Dictionary of Discourse.
-      Kasraei, Mohammad Salar; Sorry Shirazi, Ali. (2009), Laclau and Mouffe's discourse theory is an effective tool for understanding and explaining political phenomena, Politics Magazine, No. 11.
-      Mostaghasi, Saeed (2011), The evolution of the genre in post-revolutionary cinema. Farabi Cinema Quarterly, No. 43-42.
-      Motahhari Morteza. (2005), “A Comparative Study of the Productions of the Sacred Defense Cinema of the Art Center in the 60's with the Theories of Seyed Morteza Avini”, Studies in Culture and Communication, Volume 16, Number 30.
-      Nosrati, Ali Asghar (2014), Differences between jurisprudence and political jurisprudence, Ch. Aval, Qom: Islamic Sciences and Culture Research Institute, Qom Seminary Islamic Propaganda Office.
-      Vahidzadeh, Mohammad Reza. (2017), Stylistics of the Art of the Islamic Revolution with a Comparative Look at the Poetry and Painting of the Revolution, Tehran: Surah Mehr.