راهبرد جمهوری اسلامی ایران در نظام بین الملل چند قطبی: مطالعه موردی گروه بریکس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان

2 دکتـرای روابط بیـن‌المـلل از دانشـگاه گیـلان

چکیده

هدف: جمهوری اسلامی ایران می ­تواند با استفاده از فرصت ساختاری تضعیف هژمون و با توجه به درگیری آمریکا در غرب آسیا و مشکلات متعدد داخلی و خارجی از یک‌سو و از سوی دیگر به‌سبب ناکامی در حل منازعه اسرائیلی- فلسطینی و با پشت ­گرمی عضویت در بریکس می­تواند به‌دنبال تقویت نقش رهبری مشروع خود در معادلات منطقه غرب آسیا برآید و به نوعی نفوذ مثبت خود در منطقه غرب آسیا را نهادینه کند.
روش‌شناسی پژوهش: روش پژوهش تحلیلی توصیفی و ابزار گردآوری داده­ ها نیز کتابخانه­ ای است.
یافته‌ها: با توجه به شرایط کنونی نظام بین‌الملل، این نوشتار در صدد پاسخ به این پرسش است که مهم­ترین عامل تأثیرگذار بر تصمیم ایران مبنی بر عضویت احتمالی در بریکس و اهداف ایران در عضویت در این گروه چه می‌باشد؟ مهمترین یافته ­های پژوهش حاکی از این است که ایران تحت تأثیر و با استفاده از شرایط ایجاد شده در ساختار نظام بین‌الملل (تضعیف هژمونی جهانی آمریکا و ایجاد فرصتی ساختاری)، با اتخاذ سیاست متناسب با عضویت در این گروه به‌دنبال مقابله با هژمونی­ گرایی آمریکا در سطح جهانی و در نتیجه تضمین امنیت ملی خود می‌باشد و مفهوم هژمونی و نظریه‌های ساختاری بهتر می‌توانند این رفتار را تبیین نمایند.
نتیجه‌گیری: 1- ایران می‌تواند با حضور چین و روسیه بزرگ‌ ترین معضل خود یعنی تخاصم با آمریکا را تا اندازه‌ای حل کند، به این معنا که به مخالفت با سلطه­ گری آمریکا ادامه دهد. بدون این‌که در نظام بین‌الملل منزوی شود.
2- همچنین ایران می­تواند با پشتیوانه جدید امنیتی- اقتصادی که به سبب عضویت در بریکس کسب می‌کند، به تقویت قدرت خود در غرب آسیا هم‌زمان با تضعیف هژمونی آمریکا در منطقه اقدام کند.

کلیدواژه‌ها


-      Brics summit: Africa 2013, Brazil, 2014, Russia, 2015.
-      Brutsch, Christian and Papa, mihaela (2013), “deconstruction the brics: bargaining coalition, imaginel community or geopolitical fad?”, The chines journal of international politics. Vol6.
-      Eagleton, Terry (2002), An Introduction to Ideology, Translation: Akbar Masoom Beigi, Tehran: Ad Publishing.
-      Fatemi Nejad, A., Shafizadeh B., and Mohammadzadegan, A. (2015), “Foreign Policy of Emerging Powers Towards the United States; Accompanying or balancing?” International Political Research Quarterly of Islamic Azad University of Shahreza, No. 23, summer, 67-96. (In Persian)
-      Flemes Daniel (2010). Regional Leadership in the Global System: Ideas, Interests and Strategies of Regional Powers, Farnham, Ashgate.
-      Izadi, Jahanbakhsh and Khoshinani Motahhari, M (2015), “The Unfinished Alliance of the BRICS and its Relationship with the Islamic Republic of Iran”. Quarterly Journal of International Relations Studies, Volume 8, Number 38, fall, 41-68. (In Persian)
-      Jafari, Ali Akbar and Fallah, Mehrdad (2018), "A stronger BRICS economy and an alternative to the liberal economy of the West". Politics Quarterly, Volume 48, Number 1, Spring. (In Persian)
-      Karami, Jahangir (2006), “Hegemony in International Politics: A Conceptual Framework, Historical Experience and Its Future”. Political Science Research, No. 3, fall and winter. (In Persian)
-      Karami, Jahangir and Koozegar College, and (2014), "Anti-hegemonic model of Iran, Russia and China in Central Asia". Central Asia and Caucasus Quarterly, No. 85, spring. (In Persian)
-      Kennedy, P (1987), The Rise and fall of Great Powers, New York: Random House.
-      Keyvan Hosseini, Asghar (2010), “Anti-American Theory: The evolution from journalism to scientific theory with an emphasis on European Americanism”. Journal of Political Science, Fifth Year, Number 3, summer. (In Persian)
-      Lemco, jonathan (2016), are emerging markts still built on the brics. Vanguard commentary. Source.
-      Luft, G (2008), Iran and Brazil Can Do It, So Can We, Washington post, Available at: http://www.washingtonpost.com.
-      Mojtahedzadeh, Pirooz (2010), "Political Geography and Geographical Politics". Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (Samt), Third Edition. (In Persian)
-      Morazán Pedro (2012), The Role of BRICS in the Developing World, Rutledge, in: http://www.europarl.europa.eu/activities/committees/studies.do?language=EN. (Accessed on, 25/9/2014).
-      Nayyar, D (2016), “BRICS, developing countries and global governance”, Journal Third World Quarterly, Volume 37, Issue 4.
-      Pape, R (2005), “Soft Balancing Against the United State”, International Security, Vol. 30, No. 1. 12.
-      Poor Qayyumi, Akbar (2009), “Study of the concept of hegemony; "Emphasizing American hegemony”, Journal of Defense Policy, Year 17, Issue 67, summer. (In Persian)
-      Rahmani, Mahmoud; Miri, A. (2015), "The Impact of the Soft Balance Components of China and Russia on American Hegemony". Central Asia and Caucasus Quarterly, No. 92, winter. (In Persian)
-      Sajedi, A (2009), “Geopolitics of the Persian Gulf security: Iran and the US”, IPRI Journal IX, No.2, 77-89. (In Persian)
-      Sanaei, Mehdi; Ebrahimabadi, Gholamreza (2013), “The Organization of Emerging Economic Powers (BRICS): Goals, Capabilities and Its Position in the International System”, World Studies Quarterly, Volume 3, Number 1, spring and summer. (In Persian)
-      Shafiee, Nozar; Kamaeizadeh, Yahya (2010), "Explaining Sino-US Relations to the Shanghai Cooperation Organization; "Based on the balance of soft forces." Central Asian Studies, Center for Advanced International Studies, School of Law and Political Science, Year 3, Issue 7, fall and winter, 51-77. (In Persian)
-      Shariatinia, Mohammad (2010), “India and China: Competition and Cooperation”, Website of the Strategic Research Institute, Vice President for Foreign Policy Research. (In Persian)
-      Shirkhani, Mohammad; Bayazidi, Reza and Rezazadeh, Mehdi (2014), "Soft Balance: Brix and the Challenge of American Supremacy". Journal of Political Science, Year 9, Issue 3, summer, pp. 145-174. (In Persian)
-      Shuri, Mahmoud (2003), "Hegemony and anti-hegemony". Strategy Quarterly, No. 27, spring. (In Persian)
-      Soleimanipoor, Hadi and Molaei, AS (2013), "Emerging Powers in the Transition of the International System". Foreign Relations Quarterly, Fifth Year, First Issue, 7-34. (In Persian)

-      Stuenkel, Oliver (2012), Why the BRICS should forget Jim O’Neill - 14 Sep. available at: http://www.postwesternworld.com/2012/09/14/why-the-brics-should-forget-jim-oneill

-      Valizadeh, Akbar, Hooshi Sadat, S (2013), "Geopolitics of BRICS Energy and the position of Iran". Quarterly Journal of Politics, Journal of the Faculty of Law and Political Science, Volume 43, Number 2, summer. (In Persian)
-      Wilson, J (2015), “Resource powers? Minerals, energy and the rise of the BRICS”. Journal Third World Quarterly, Volume 36, Issue 2.
-      Yazdani, Enayatollah and Mardayifar, Saeedeh (2017), "Explaining the effect and role of BRICS on the new world order". Quarterly Journal of Strategic Studies in Public Policy, Volume 7, Number 43, summer. (In Persian)