خوداتکایی: مفهوم و الگوی امنیتی جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل دانشگاه گیلان

2 دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

هدف: مفهوم امنیت در جهان سوم با توجه به ویژگی‌‌های خاص آن، با مفهوم امنیت در دنیای غرب تا حدودی متفاوت است. در غرب، امنیت بیشتر در بُعد خارجی تعریف می‌شود؛ یعنی مربوط به محیط و بازیگران خارجی است، در حالی‌که امنیت در جهان سوم، اغلب بُعد داخلی دارد و اندک مواردی که در بُعد خارجی تعریف می‌شود، بیشتر متأثر از موضوعات امنیتی داخلی است. این تحقیق با هدف بررسی مفهوم امنیت از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران به دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که مهمترین رویکرد امنیتی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی چه بوده است؟ پاسخ موقتی ارائه شده مبتنی بر این است مفهوم امنیت از دیدگاه ایران، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مبتنی بر امنیت جمهوری اسلامی ایران با رویکرد مبتنی بر خودیاری بوده است.
روش‌شناسی پژوهش: روش تحقیق در این پژوهش، روش توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات و داده‌ها، شیوه کتابخانه‌ای است.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش با کاربست نظریه رئالیسم تدافعی، نشان می‌دهد که رویکرد امنیتی خود اتکایی جمهوری اسلامی ایران و عدم ائتلاف و اتحاد با سایر بازیگران، از یک سو منجر به تقویت توان بازدارندگی کشور شده و از سوی دیگر باعث ایجاد سوء برداشت‌های دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از اهداف و مقاصد آن شده است.
نتیجه‌گیری: مهمترین رویکرد امنیتی ایران اتکای به خود و پرهیز از اتحاد و ائتلاف با بازیگران نظام بین‌المللی بوده است.

کلیدواژه‌ها


-      Abdullah Khani, Ali, (2010), Security Theories, Second Edition, Tehran: Abrar Moaser. (in Persian)
-      Amanian, Hassan, (2003), "Security Challenges of the Islamic Republic of Iran after the Victory of the Islamic Revolution until Now (Internal - External)", Quarterly Journal of Islamic Revolution Thought, 3 (6): 20-43. (in Persian)
-      Dehghani Firoozabadi, Seyed Jalal, (2008), A Conceptual Framework for Evaluating the Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran, Tehran: Vice Chancellor for Research, Islamic Azad University, First Edition. (in Persian)
-      Dehghani Firoozabadi, Seyed Jalal, (2009), Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran, Tehran: Samat. (in Persian)
-      Dehghani Firoozabadi, Seyed Jalal, (2015), Principles and Foundations of International Relations (1), Tehran: Samat. (in Persian)
-      Elman, Colin, (2007), Realism in International Relations Theaory for the Twenty First Century, Landon: Routledge.
-      Heine Bush, Raymond, (2004), Foreign Policy of the Middle East, translated by Golmohammadi, Ali, Ehteshami Publications of the Research Institute for Strategic Studies, Tehran.
-      Heine Bush, Raymond, (2006), "Identity Policies in the Middle East" in Louis Fast, Middle East International Relations, translated by Ahmad Soltaninejad, Ministry of Foreign Affairs Office of Political and International Studies Publications, Tehran.
-      Herati, Mohammad Javad, (2013), Future Scenarios of Two-Way Interaction between "Islamic Awakening" and "Discourse of the Islamic Revolution of Iran, Studies of the Islamic Revolution", 10 (3): 285-302. (in Persian)
-      Houshangi, Hossein, Eftekhari, Asghar, (1398), Fundamentalism and Salafism, first edition, Tehran, Imam Sadegh University Press. (in Persian)
-      Karami, Jahangir, (2005), “Middle East Security Environment and Defense Policy c. Iran”, Quarterly Journal of Defense Policy, 5 (52-53): 12-27. (in Persian)
-      Lobell, Steve. Eretal (ed), (2009), Neo Classical Realism, the State and Foreign Policy, Combridge: Cambridge.universityPress.
-      Lotfian, Saeedeh, (2011), "Imagination of the threat and national security policies of the Islamic Republic of Iran", Foreign Relations Quarterly, 3 (1): 15-37. (in Persian)
-      Mohammadi, Manouchehr, (1998), Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran, Tehran: Dadgostar Publishing. (in Persian)
-      Moshirzadeh, Homeira, (2005), Evolution in theories of international relations, Tehran: Samat. (in Persian)
-      Movahedi Savoji, Mohammad Hussein, (2005), "Muslim Brotherhood, Politics, Worldview, Goals and Principles", African Studies, 3 (12): 78-95. (in Persian)
-      Pournemat, Ardeshir, Simbar, Reza, Koolaee, Elaheh, Sajjadpour, Seyed Kazem, (2019), “The great Basin and the Geopolitical Balance in Today’s World”, International Journal of Political Science, Vol. 9, No. 2: 1-12. (in Persian)
-      Rahimi Roshan, Hassan, (2009), "Iran's Security Policy in the First Decade of the Islamic Revolution with Emphasis on Defense", Iranian Islamic Revolution Studies Quarterly, 2 (16): 30-52. (in Persian)
-      Sari al-Qalam, Mahmoud, (2000), Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran: A Theoretical Review and Coalition Paradigm, Tehran: Center for Strategic Research. (in Persian)
-      Simber, Reza, (2000), "Review of the concept of security in the field of international relations", Foreign Policy, 14 (3): 715-729. (in Persian)
-      Simber, Reza, Padrvand, Mehdi, Ezzati, Mohsen, (1396), "Study of Iran's foreign policy in the Syrian crisis with emphasis on the theory of threat balance (2011-2017)", Bi-Quarterly Studies of Islamic Revolution and Holy Defense, New Volume, 3 ( 1): 7-34. (in Persian)
-      Sotoudeh, Mohammad, (2001), "Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran and the Structure of the International System", Quarterly Journal of Political Science, Baqer al-Uloom University, 3 (16): 63-84. (in Persian)
-      Walt, Stephen M., (1987), The Origins of Alliance, Cornell University press.
-      Walt, Stephen M., (2008), Why Alliance Endure or Collaps?, Survival , Vol. 39. No.2.
-      Walt, Stephen, (2008), “Alliance in a Unipolarity”,World Politics Magazin,Vo.1, No. 3.
-      Yazdan Fam, Mahmoud, (2005), Bush War on Terrorism, Tehran, Institute for Strategic Studies. (in Persian)
-      Yousefi, Batool, (2011), A Research on the Theoretical Foundations of the Islamic Awakening in the Recent Century: Emphasizing the Thoughts of Grand Ayatollah Seyyed Ali Khamenei (as) Supreme Leader of the Islamic Revolution, Tehran: Publishing the Software Movement. (in Persian)