تطبیق اندیشه تقریب از منظر امام خمینی(ره) و آیت الله بروجردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اندیشه «تقریب» در دیدگاه­های امام خمینی(ره) و آیت­الله بروجردی است. با توجه به این که یکی از مقاصد مهم شریعت­های آسمانی و فرامین عقلی، مسأله‏ وحدت و اتحاد است و این مقصد ضرورتی‏ عقلی و شرعی و از عوامل حفظ بقای اجتماع انسانی می‏باشد و از طرفی، تفرقه که امروزه به یکی از تاکتیک­های سیاسی قدرت­های بزرگ در کشورهای اسلامی تبدیل گردیده، باعث شده است تا وحدت و اتحاد سیاسی مسلمانان یکی از دغدغه‏های مصلحان بزرگ تاریخ باشد، پژوهش حاضر به بررسی این سؤالات می­پردازد که امام خمینی(ره) و آیت­الله بروجردی (از جمله احیاکنندگان اندیشه تقریب) چگونه تقریب بین مذاهب را ارزیابی می­کردند؟ اتحاد سیاسی مسلمانان از نظر آنان چگونه محقق می‏شود؟ آیا وحدت، رویکردی تاکتیکی است و یا استراتژیکی؟ آثار و نتایج و پیامدهای اتحاد سیاسی جهان اسلام چیست؟  و راه‏های تقویت وحدت کدامند؟ با توجه به هدف و پرسش­های فوق، این پژوهش با استفاده از روش تحقیق اسنادی و با استناد به تمام آثار به­جا مانده از اندیشمندان فوق به بررسی موضوع پرداخته است. نتایج بررسی نشان می­دهد که امام خمینی و آیت­الله بروجردی طرح راهبردی تحقق وحدت و تقریب را در قالب یک نظریه­ی سیاسی و تلقّی وحدت به عنوان امری راهبردی و استراتژیک می­نگریستند و در تلاش بودند که طی یک فرایندی، در چند مرحله شامل ایجاد بستر و شرایط مناسب برای تحقق وحدت، فعال شدن نخبگان سیاسی و مذهبی به عنوان مجریان وحدت، به کارگیری ابزارهای لازم را برای حرکت در مسیر اتحاد سیاسی مسلمانان اعمال نمایند.

کلیدواژه‌ها


- قران کریم، ترجمه فولادوند.
- استرآبادی(بی­تا)، میرزا مهدی خان: جهانگشای نادری. بی نا.
- انصارى، حمید(1373)‏، حدیث بیدارى، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (س)، تهران.
- بروجردی، حسین طباطبایی(1416ق)، البدر الزاهر فی الصلاه الجمعه و المسافر، (مقرر- منتظری) مکتبیه منتظری، قم.
- ــــــــــــــــــــــ ( 1415ق)، نهایة الاصول، (مقرر- منتظری) نشر تفکر، قم.
- ــــــــــــــــــــــ (1417ق)، فی اصول فقه، (مقرر- اشتهاردی)، نشر اسلامی،  قم.
- ــــــــــــــــــــــ (1420ق)، تقریرات (مقرر- صافی گلپایگانی) دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
- دوانی، علی (1377)، نهضت روحانیون ایران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران.
- ـــــــــ (1372)، زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع آیت الله بروجردی،  مطهر، تهران.
- سبحانی، جعفر(1427 هـ ق)، رسائل و مقالات، موسسه امام صادق، قم.
- شلتوت، محمود(1367ق)، «تفسیر القرآن الکریم»، مجلة رساله الإسلام، شماره اوّل، سال سوم، ربیع الأول.
- علوی طباطبائی، حسین: (1341)، خاطرات زندگی ایت الله بروجردی، اطلاعات، تهران.
- گرامی، محمد علی(1381)، خاطرات گرامی. مرکز اسنادانقلاب اسلامی، تهران.
- امام خمینی، روح الله(1375)، سر الصلوة، مؤسسه نشر آثار امام‏ خمینی، تهران.
- ــــــــــــــــــ (1357)، ولایت فقیه، امیرکبیر، تهران.
- ــــــــــــــــــ صحیفه نور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، نرم‏افزار صحیفه نور
- ـــــــــــــــــ (1371)، وصیت‏نامه سیاسی ـ الهی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- ـــــــــــــــــ (1362)، در جستجوی راه از کلام امام، امیر کبیر، تهران.
- ـــــــــــــــــ (1366)، استفتائات، نشر اسلامی، قم، ج1.
- ـــــــــــــــــ (1378)، جهان اسلام از دیدگاه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، تهران.
-  ـــــــــــــــــ صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، تهران، 1379.
- ـــــــــــــــــ (1372)، کلمات قصار، پندها و حکمتها، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، تهران.
- مطهری، مرتضی(1363)، تکامل اجتماعی انسان، صدرا، تهران.
- مکی،حسین(1362)، تاریخ20 سالةایران، نشر ناشر، تهران.
- منظور الاجداد، حسین(1379)، مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست، شیرازه، تهران.
- معزالدین، محمدسعید(1374)، آوای وحدت، انتشارات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، تهران.
- واعظ زاده خراسانی، محمد (1385)، زندگی آیت الله العظمی بروجردی، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
- ـــــــــــــــــــــــ (1386)، مجله کیهان فرهنگی ، شماره، 257.
- یوسفیان، نعمت الله(۱۳۷۹)، شخصیت و دیدگاههای فقهی امام خمینی(ره)، مرکز تحقیقات اسلامی سپاه، قم.