جایگاه جمهوریت با تأکید بر آثار آیت‌الله خامنه‌ای به روش تحلیل‌ مضمونی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه زنجان

چکیده

هدف: حاکمیت دموکراتیک یک خواسته‌ عمومی در دوره‌ جدید است. نظام‌های غیر‌دموکراتیک در معرض سقوط و انقراض هستند. تمایز آنها در تعیین‌کنندگی و دخالت رأی‌ مردم ‌است. هدف مقاله پیش‌رو، بررسی جایگاه جمهوریت در دیدگاه رهبری است.
روش‌شناسی پژوهش: برای کشف مؤلفه‌های جمهوریت در آثار رهبری با روش تحلیل مضمون، همه آثار ایشان در حد اشباع داده‌های تحقیق‌ مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ابتدا متون با دقت چندین بار مطالعه و عبارات مربوط استخراج شدند. سپس مضامین تحقیق در قالب مضامین پایه، مضامین سازمان‌دهنده و مضامین فراگیر تعیین و جهت ارزیابی در اختیار متخصصان قرار گرفتند.
یافته‌­ها: یافته‌های تحقیق در قالب جداول مضامین‌پایه، سازمان‌دهنده، فراگیر و شبکه مضامین نشان ‌دادند که: 1- نظام‌سیاسی اسلام، دو ساحت دارد، ساحت الهی (ساحت صفات) و مردمی (ساحت انتخاب) که رابطه ارگانیک دارند و نافی یکدیگر نیستند. 2- خواست و اراده مردم، نقش کلیدی در جمهوری اسلامی دارد و منطق آن از نظام دموکراسی سکولار متمایز است. 3- حاکمیت قانون وجه مشخصه نظام مردم سالار و تأمین‌کننده حقوق مردم است. 4- مردم صرفاً مکلف به تبعیت نیستند، بلکه حق ‌اساسی در ایجاد حاکمیت و نظارت بر عملکرد کارگزاران در تمام سطوح دارند.
 نتیجه­‌گیری: ‌بررسی شش مؤلفه ‌اساسی جمهوریت (مشروعیت، حاکمیت‌قانون، مشارکت مردم، برابری‌ سیاسی، حقوق و آزادی‌ها) در بیانات ‌رهبری نشان ‌داد که اندیشه ‌سیاسی ‌وی در باب نقش مردم به قرائت‌سوم در برابر دو ذهنیت ابزار‌انگاری مردم یا ابزار‌انگاری دین نزدیک است. مستندات از آثار ایشان در تضاد با دو قرائت‌ مذکور هستند.

کلیدواژه‌ها


Abolhamd, AbdulHamid (1991). Basics of Political Science. Tehran: TosPress. (In Persian)
Alam, Abdurrahman (2013). Foundations of Political Science. Tehran: NeiPress. (In Persian)
Amid, Hassan (1984). Farhang Amid, 3Vol. Tehran: AmirKabir Publications. (In Persian)
Ansari, Hamid (2006). The criterion is the nation's vote. Tehran: Institute for compilation and publication of Imam Khomeini’s Works. (In Persian)
Arblaster, Anthony (2010). Democracy. Translated by Hassan Mortazavi, Tehran: Ashian Publications.
Ashrafi, Akbar (2018). “From the elected guardian of the people to Religious Democracy: Investigating the People's Place in the Velayat System from the Perspective of Imam Khomeini and Ayatollah Khamenei”, Journal of Islamic Revolution, Vol. 9, No. 33: 1-14. (In Persian)
Attride-Stirling, J (2001). “Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research”, Qualitative Research, Vol. 1, No. 3: 385-405.
Bashirieh, Hossein (2008). Political Sociology. Tehran: NeiPress. (In Persian).
Bazargan, Mehdi (1984). Iran's revolution in two movements. Tehran: NaraghiPress. (In Persian)
Bentham, David and Boyle, Kevin (2000). What is Democracy?. Translated by Shahram Naqsh Tabrizi, Tehran: QaqnosPress. (In Persian)
Braun, V. & Clarke, V (2006). “Using thematic analysis in Psychology”. Qualitative Research in Psychology. Vol. 3, No. 2: 77-101.
Dara, Jalil and Khaki, Mohsen (2016) “Efficiency and continuity of the religious democracy system from the perspective of social capital”. Journal of Islamic Revolution Studies. Vol. 14, No.51: 203-222. (In Persian)
Forati, AbdulWahab (2008). “Spirituality, Politics and Democracy”. Journal of Islamic Revolution Studie. Vol., 4, No.14: 189-204. (In Persian)
Giddens, Anthony (1995) Sociology. Tehran: NeiPress. (In Persian)
Habibi, Arash (2017). SPSS software, electronic publishing. Pars Madiri website. (In Persian)
Hashemi, Seyed Mohammad (1995). Fundamental Rights of the Islamic Republic of Iran. 2vol. Tehran: University of Shahid Beheshti. (In Persian)
Jahangir, Mansour (editor) (2009). Constitution of the Islamic Republic. Tehran: DoranPress. (In Persian)
Karimiwala, Mohammad Reza and Zamani, Mohammad Mahdi (2017). “The political position of the people in the theory of the absolute authority of the jurist in thought of Imam Khomeini and the Theory of Caliphate in the Thought of Ekhvanol-al Muslimin of Egypt”. Journal of Islamic Revolution Vol. 15, No. 54: 47-64. (In Persian)
Khamenei (Ayatollah), (Sayed) Ali (1989-2022). Statements and speeches. (In Persian)
Kia, Ali Asghar and Faqihinejad, Mehdi (2017). “Analysis of the Content of the Concepts of Communication and Development in terms of the fourth and fifth development programs of the Islamic Republic of Iran”. Biquarterly scientific-research studies of Iranian Islamic development model. Vol. 6, No.11: 33- 71. (In Persian)
Kivisto, Peter (2004). Fundamental Thoughts in Sociology. Translated by Manouchehr Sabouri, Tehran: NeiP (In Persian)
Lakzaei, Najaf and Moghimi, Gholam Hassan (2013). “The ratio of legitimacy and political participation in Imam Khomeini's political thought”. Journal of the Islamic Revolution. Vol.1, No. 1: 1-28. (In Persian)
Leftrich, Adrian (2003). Democracy and Development. Translated by Ahad Aliqolian and Afshin Khakbaz. Tehran: tarhenoo. (In Persian)
Madani, Jalaluddin (2009). Constitutional Rights and Political Institutions of the Islamic Republic of Iran with the Latest Developments. Tehran: Payedar. (In Persian)
Misbah Yazdi, Mohammad Taqi (2009). Mishkat: LegalTheory of Islam. 2Vol. Qom: Publications of Imam Khomeini Education and Research Institute. (In Persian)
Misbah Yazdi, Mohammad Taqi (2009). Questions and answers about Islamic political System. Qom: Publications of Imam Khomeini Education and Research Institute. (In Persian)
Pour Ahmadi, Hossein & Fawzi, Yahya (2013). The Discourse of Reforms in Iran. Tehran: Danesh Va Andishe. (In Persian)
Qazi (Shariat Panahi), Abolfazl (2016). Essentials of Constitutional Rights. Tehran: MizanPress. (In Persian)
Qomi, Mohsen and Faqihi-Vaazi, Mehdi (2012). “Efficiency of Political Jurisprudence in the Religious Democracy System”. Journal of Islamic Revolution Researchs.Vol. 2, No. 4: 7-24. (In Persian)
Samadiar, Hossein, Arabian, Asghar and Naqibi, Abulqasem (2019). “Political Legitimacy in Rule based on reason with an approach to Imam Khomeini's intellectual foundations”. Rsearch JournalMatin.Vol. 22, No.89: 5-83. (In Persian)
Shabani, Qasim (2013). Fundamental Rights and Government Structure of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Ettelaat. (In Persian)
Shiakhzadeh, Mohammad (2012). Imam Khomeini's leadership model. Biquarterly Journal of Islam & Manegment. 1, No. 1: 7-36. (In Persian)