بررسی صورت‌بندیِ گفتمان «اسلامِ سیاسی» و «مارکسیسم-کمونیسم ایرانی» از انقلاب ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

هدف: اگر با منطق تحلیل گفتمان، تأثیر گفتمان‌های نظری - عملی بر وقوع انقلاب 1357 در ایران را تحلیل کنیم، گفتمان‌های متعددی را می‌یابیم که بعضی از آنها متأثر از سنت‌های غربی شکل گرفته و بعضی از آنها تأثیر بیشتری از سنتِ اسلامی پذیرفته‌اند. در این مقاله با ترسیم منازعات گفتمانی دو گفتمان مارکسیسم-کمونیسم ایرانی (با محوریت سازمان مجاهدین خلق) و گفتمان اسلام سیاسی (با محوریت اندیشه‌های امام خمینی(ره))، نشان داده‌ایم که چگونه در یک سیر تاریخی، گفتمان اسلام سیاسی بر گفتمان دیگر غلبه یافته است.
روش‌شناسی‌ پژوهش: تحلیل گفتمان با رویکرد لاکلا و موف تناسب قابل توجهی با موضوع این مقاله داشته و از آن استفاده شده است.
یافته‌ها: در ذیل گفتمان مارکسیسم-کمونیسم ایرانی، سه دوره‌ی 1344-1350 (اسلام و مبارزه‌ی مسلحانه)، 1350-1354 (نبردِ ایدئولوژیک و ناکامی در اقدام انقلابی) و 1354-1357 (قطع واقعیت با جهان خارج) و در گفتمان اسلام سیاسی، سه دوره‌ی 1342-1349 (مرجعیت شیعی)، 1349-1356 (ولایت فقیه) و 1356-1357 (پیروزی انقلاب اسلامی) شناسایی شده‌اند.
نتیجه‌گیری: بررسی منازعات گفتمانی فوق نشان می‌دهد که هر چند گفتمان اول، زودتر دست به کنش انقلابی و مبارزاتی زده است، اما به‌ جهت عدم ارتباط عمیق با زمینه‌های تاریخی و فکری جامعه‌ی ایرانی، در آستانه‌ی وقوع انقلاب، ارتباط وثیقی با واقعیت آن برقرار نکرد و در مقابل، گفتمان اسلام سیاسی بود که در یک سیر تاریخی، توانست غلبه‌ی گفتمانی خویش را محقق ساخته و به‌همین جهت، گفتمان انقلاب اسلامی را در ایران صورت‌بندی کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • Abrahamian, Ervand (1991). Iran between two revolutions, translated by Kazem Firouzmand and others, Tehran, Central Publishing. (In Persian)
  • Ahmadi Rouhani, Hossein (2005). People's Mojahedin Organization, Tehran, Center for Documents of the Islamic Revolution. (In Persian)
  • Alam Al-Hoda, Ali ibn Hossein (Seyed Morteza) (1984). Rasaila al-Sharif al-Mortaza, vol. 1 to 4, compiled by Mahdi Rajaee, with an introduction by Ahmad Hosseini Ashkuri, Qom, Dar al-Qur'an al-Karim, in Arabic.
  • Amiri, Hakimeh (2007). Oral History of the Islamic Mu`talfa meetings, Tehran, Islamic Revolution Records Center. (In Persian)
  • Azkia, Mustafa (1991). Sociology of Development, Tehran, Kayhan Publications. (In Persian)
  • Craib, Ian (2013). Modern Sociological Theories from Parsons to Habermas, translated by Abbas Mokhbar, Tehran, Age Publishing House. (In Persian)
  • Davari Ardakani, Reza (2008). Islamic Revolution and the Current State of the World, Tehran, Mehr Newsha Publications. (In Persian)
  • Eshghi, Laili (2015). A time between times: Imam, Shia and Iran, translated by Ahmad Naqibzadeh, Tehran, Flat Publishing. (In Persian)
  • Iqbal, Muzaffar (2007). The Making of Islamic Science, London, Greenwood Press.
  • Jorgensen, Marian and Phillips, Louise (2010). Theory and Method in Discourse Analysis, translated by Hadi Jalili, Tehran, Nei Publishing. (In Persian)
  • Kachuyan, Hossein (2004). “Development as destructive mirage”, Yas Strategy Magazine, No. 3, pp. 162-103. (In Persian)
  • Kachuyan, Hossein (2012). Iran's Islamic Revolution and the Opening of History: Islamic Awakening in the Arab Spring, Tehran, Surah Mehr Publications. (In Persian)
  • Khomeini, [Imam] Ruhollah (1989). the book of Imam Khomeini (RA), accessible in: http://emam.com
  • Khomeini, [Imam] Ruhollah (1994). Velayat Faqih, Tehran, Institute for editing and publishing the works of Imam Khomeini (RA). (In Persian)
  • Malekat, Srinivas R and Steves, Leslie (2008). Development Communication in the Third World, translated by Shaban Ali Bahrampour, Tehran, Research Institute of Cultural and Social Studies, Ministry of Science, Research and Technology. (In Persian)
  • McLeod, Thos H. (2008). Planning in Iran: Based on the experiences of Harvard University's consulting group in Iran in preparing the third construction plan, translated by Ali Azam Mohammad Beigi, Tehran, N.I. (In Persian)
  • Mehrabadi, Mozafar (2013). Examining the ideological changes of the People's Mojahedin Organization in 2014, Tehran, and Islamic Revolution Documentation Center. (In Persian)
  • Mofid, Muhammad bin Muhammad (1992). al-Maqna, Qom, Congress of Sheikh Mofid, in Arabic.
  • Motahari, Morteza (1983). About the Islamic Revolution, Qom, Sadra Publications. (In Persian)
  • Motahari, Morteza (1989). Criticism on Marxism, Tehran, Sadra Publishing House, second edition. (In Persian)
  • Motahari, Morteza (1999). The Future of Iran's Islamic Revolution, Tehran, Sadra Publishing House. (In Persian)
  • Najafi, Musa (2004). Philosophy of Modernity in Iran, Tehran, International Publishing Company. (In Persian)
  • Najafi, Musa (2018). The Philosophy of the Islamic Revolution and Our Future, Isfahan, Arma Publishing. (In Persian)
  • Pahlavi, Mohammad Reza (1962). Mohammad Reza Pahlavi's speech to the people of Qom, accessible in: http://www.iichs.ir/News-6485/4-%D8%A8%D9%87%D9% 85%D9 %86-1341/?id=6485
  • Parsania, Hamid (2010). Peymaneh Hadith: A Study in the Islamic Revolution, Qom, Ma'arif Publishing House. (In Persian)
  • Perston, P.W (1985). New Trend in Development Theory. Routledge.
  • Skocpol, Theda (1982). “Rentier state and Shi'a Islam in the Iranian Revolution”, Theory and Society, Vol. 11: 265-283.
  • Skocpol, Theda (1997). Governments and Social Revolutions, translated by Majid Ruinten, Soroush Publications. (In Persian)
  • Taleghani, Mojtabi (1976). “A letter to his father, Mujahid Magazine”, No. 6, July 1355 included in: Rastgo, Ali Akbar (2005) History in the Mirror of the People's Mujahedin, Tehran, Islamic Revolution Records Center. (In Persian)
  • Zabih, Sepehr (1985). History of Communist Movements in Iran, translated by Mohammad Rafiei Mehrabadi, Tehran, Atai Publishing House. (In Persian)
  • Zaeri, Qasem (2012). Representation of the West in the discourse of revived Islam, Tehran, Culture Strategy Magazine, issue 20: 39-7. (In Persian)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار