تحلیل جایگاه زنان در گفتمان امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

2 دکتری جامعه‌شناسی، پژوهشگر مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف: در تحقیق حاضر برآنیم تا نظام معنایی جایگاه زنان در گفتمان امام خمینی(ره) و دلالت‌های الگوی سوم زنان مدنظر ابرگفتمان انقلاب اسلامی را بازشناسیم.
روش‌شناسی پژوهش: با روش تحلیل گفتمان لاکلو و موفه جایگاه زنان در سخنرانی‌های امام که در جلدهای مختلف صحیفه گردآوری شده، تحلیل شده است.
 یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که دال مرکزی سوژه زن در گفتمان امام(ره) «زن مسلمان» است. دال‌های حجاب و عفاف، مساوی با مرد، مشارکت سیاسی، آزاد، تربیت‌کننده، مقام مقدس مادری و عالم و باتقوا نظام معنایی «زن مسلمان» را مفصل‌بندی کرده و سامان می‌دهند و چنین زنی است که می‌تواند با حضور در عرصه‌های مختلف اجتماع حافظ انقلاب اسلامی باشد. اما دال خالی این صورت‌بندی مسائل حقوقی است.
نتیجه‌گیری: به نظر لاکلو و موفه تطور گفتمانی زمانی رخ می­دهد که پادگفتمان­ها شروع به تشکیک در نشانگان معنایی گفتمان مسلط کنند. گفتمان­های رقیب می­توانند در نقش یک گفتمان ضدهژمونیک ظاهر شوند و یک رشته کنش­های جمعی را در برگرفته و در بازتولید نظم اجتماعی- سیاسی حاکم ایجاد اختلال کنند. از این­رو لازم است که هویت «زن مسلمان» مورد توجه جدی قرار گیرد و ضمن نگهداشت و پاسداشت هسته اصلی­اش دلالت­های به روز آن در جامعه ایرانی که در حال تحول و دگرگونی دمادم است، بازتعریف و بازبرساخت شود.

کلیدواژه‌ها


  • Alipoor, Parvin; Zahedi, Mohammad Javad, Maleki, Amir and Javadi Yegane, Mohammad Reza (2016). “Analysis of the discourse of sexual justice in the sixth five-year economic, cultural and social development program of the Islamic Republic of Iran”, Social Studies and Research in Iran, Vol.6, No. 2: 203-229. (In Persian)
  • Azimi Dolatabad, Amir and Alipoor, Parvin (2020). “Analysis of the Status of Women in the Islamic Revolutionary Sub-discourses”, Journal of Sociolinguistics, Vol. 3, No. 9: 41-58. (In Persian)

Fairclough, N. (2001). “The dialectics of discourse”, Textus, Vol. XIV, No. 2: 231-242.

  • Fairclough, Norman (1995). Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language, London: Longman
  • Ghawam, Seyyed Abdul Ali and Asadi, Meshkat (2013). “Examining the position of women in various discourses of contemporary Iranian history, Intercultural Studies, Vol. 9, No. 23: 9-39. (In Persian)
  • Howarth, David (1998). “Discourse Theory”, Political Science, Vol 1, No. 2: 156-183. (In Persian)
  • Hudson, V. M. (2015). Women’s status and national and international security. In J.D. Wright (ed.), International encyclopedia of the social & behavioral sciences (pp. 638–643). Oxford: Elsevier Ltd.
  • Jorgensen, Marian and Phillips, Louise (2014). Theory and Method in Discourse Analysis, translated by Hadi Jalili, Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
  • Kothari, Massoud; Tafarshi, Amir Ali and Alvinko, Masoumeh Sadat (2016). “Imam Khomeini and the construction of women's identity in the Islamic Revolution, How Pahlavi II's discourse and the hegemony of the meaning of Imam Khomeini”, Women in Development and Politics, Vol. 15, No.3: 327-357. (In Persian)
  • Laclau, Ernesto and Mouffe, Chantal (2014). Hegemony and Socialist Strategy (Towards Radical Democratic Politics), translated by Mohammad Rezaei, Tehran: Sales Publication. (In Persian)
  • Nikkhah Qomsari, Narges and Helalistodeh, Mina (2012). "From a sexual subject to a revolutionary subject: Representation of women in the discourse of the Islamic revolution", Social Studies of Iran, Vol.7, No. 3: 150-171. (In Persian)
  • Nikkhah Qomsari, Narges; Sadeghi Fasai, Soheila (2011). “Women beyond traditional roles: examining the position of women in the words of Imam Khomeini”. Women in Culture and Art (Women's Studies), Vol. 4, No. 2: 5-24. (In Persian)
  • Porzaki, Gitti (2018). “Evolution in a statement in the Islamic Republic of Iran, antagonistic, agonistic”, political sociology of the Islamic world, Vol.7, No. 15: 231-254. (In Persian)
  • Ruiz Ruiz, J. (2009). “Sociological Discourse Analysis: Methods and Logic”, Forum Qualitative Sozialforschung Forum: Qualitative Social Research, Vol.10, No. 2: 1-3.
  • Shariati, Elham; Kalanter Motamedi, Hajar Sadat (2016). “The place of women in the thought of Imam Khomeini and its social effects”, Social theories of Muslim thinkers, Vol7, No. 2: 131-153. (In Persian)
  • Sharifi, Saleh (2011). “The place of women in the spiritual advancement of society from the perspective of Imam Khomeini”, Islamic research journal of women and family, Vol. 4, No 11.
  • Simbar, Reza; Rezapour, Daniyal (2017). “The position of women in the discourse of the leaders of the Islamic Revolution of Iran”, Women and Society, Vol. 9, No. 34: 133-154. (In Persian)
  • Stock, Ruhollah; Navabakhsh, Mehrdad and Ghasemi, Yarmohammed (2017). “The place and identity of women in the conflict of Iranian discourses (with emphasis on Imam Khomeini's discourse)”, Women and Culture, Vol. 10, No. 35: 22-7. (In Persian)
  • Tajik, Mohammad Reza (2017). “Alienity and identity, the formation of revolutionary discourse in Iran", Matin Quarterly, Vol. 1, No. 1: 83-107. (In Persian)