مقایسه تطبیقی تأثیر «شاه» بر عملکرد مجلس شورای ملی در دو دوره قاجاریه و پهلوی اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه شاهد

2 دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی دانشگاه امام صادق

3 جامعه شناسی سیاسی، دانشکده علوم انسانی دانشاه شاهد

10.22084/rjir.2025.29814.3822

چکیده

هدف: هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تطبیقی تأثیر شاه بر عملکرد مجلس شورای ملی در دو دوره قاجاریه و پهلوی اول است.

روش: روش مورد استفاده در این پژوهش مقایسه تطبیقی با رویکرد توصیفی-تحلیلی است. یکی از روش های پژوهش کمی و کیفی ست. در این روش بایستی نظرات گروه های متفاوت را در یک موضوع واحد با هم مقایسه کنید و نقاط مشترک‌ و متفاوت هر کدام را در آن موضوع نشان دهید.

یافته ها: مجلس شورای ملی به‌عنوان نماد محدودسازی قدرت استبدادی شاه فراز و نشیب‌های بسیاری داشته است. به‌واقع این‌که آیا مجلس شورای ملی توانست قدرت شاهان قاجار و پس‌ازآن پهلوی را محدود نماید یا خیر محل مناقشه پژوهشگران حوزه سیاست و تاریخ بوده است؛ اما از آن مهم‌تر نگاه شماتیک و از بالا به عملکرد مجلس شورای ملی در دوره قاجاریه و پهلوی اول است تا به‌نوعی مشخص شود که از حیث سیاسی مجلس چه نسبتی با شاه در دو دوره مذکور برقرار نموده است.

نتیجه گیری: نتایج نشان می‌دهد که برخلاف تصویر ساخته‌شده از قاجار مبنی بر تضاد دائمی با مجلس شورای ملی، آخرین شاهان قاجار فاقد توانایی لازم برای مقابله با نهاد قانونی مشروطه یعنی مجلس بودند و رضاشاه پهلوی از فقدان قدرت سیاسی مطلقه برای تجمیع برآیند قدرت مجلس به نفع خود سود برد.

کلیدواژه‌ها