روایت "حکومت" در اندیشه سیاسی آیت الله جوادی و آقای صالحی نجف آبادی با تاکید بر دوگانه انتصاب- انتخاب حاکم اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

هدف: هدف این پژوهش فهم نگاه آیت‌الله جوادی و آقای صالحی در باب محتوای «حکومت» شامل؛ غایت حکومت، کیستی حاکم، محدودیت‌های اِعمال قدرت و حق اعتراض به ضد حاکمیت با بهره‌گیری از اُلگوی نظری «غایت- مشروعیت» است.
روش‌شناسی پژوهش: با استفاده از روش هرمنوتیکی به تحلیل محتوای اندیشه‌ها و معانی کنش‌های سیاسی و اجتماعی می‌پردازیم. در این روش به مؤلفه‌های چهارگانه کنش (یا متن)، کنشگر (یا مؤلف)، زمینه و مفسر توجه می شود و «معناکاوی» در آن مقوله‌ای بنیادین است.
یافته‌ها: نتایج حاصله حکایت از آن دارد که جوادی هدف حکومت را خلیفه‌الله شدن انسان می‌داند و صالحی حکومت را مؤظف به انجام اقدامات برای دوام و قوام اجتماع اسلامی می‌داند. در حوزه کیستی حاکم؛ جوادی معتقد به حاکمیت فقیه به نصب عام از جانب معصوم است و صالحی آن را متعلق به فقیه منتخب مردم می‌داند. در حوزه محدودیت‌های اِعمال قدرت: جوادی؛ اجتهاد، عدالت و مدیریت، مجلس خبرگان و قانون اساسی را مطرح می‌کند و در اندیشه صالحی؛ رأی مردم، مشورت و عدم دخالت در زندگی خصوصی آنان و برخی شروط هنجاری مطرح هستند. و نهایتاً جوادی حقوق مردم را به موازین اسلام و نظام اسلامی منحصر می‌کند و صالحی دست مردم را برای اقدام اصلاحی یا براندازانه باز می‌گذارد.
نتیجه‌گیری: با توجه به حاکمیت یافتن فقهای شیعی (انتخاب- انتصاب) و نتایج سیاسی ناشی از فرایند مدرنیته (شهروند-حقوق)؛ نگاه این دو فقیه شیعی به «حکومت»، تلفیقی از سنتِ اسلامی- شیعی و تجربیات بشری ناشی از مدرنیته می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


  • -      Quran karim-      Nahj al-Balagha

    • Ahmadvand, Shuja & Ruhollah Islami (2017). Political Thought in Ancient Iran, Tehran, Samt Publications.

    -      Aristotle (2008). Politics, translated by Hamid Enayat, Tehran, Pocket books joint stock Company, fifth edition.-      Akbari, Kamal (2008). The Evolution of Shia Political Jurisprudence, Tehran, Radio Research Office.-      Bavi, Mohammad (2016). Controlling power in Imam Khomeini's thought, Imam Khomeini's portal.-      Haqigat, Seyyed Sadegh (2012). Basics of Political Thought in Islam, Qom, Mofid University Publications, first edition.-      Hali, Abdul Halim and Kashif al-Ghata, Mohammad Jafar and Abbas Tabrizian, Mohammad Reza Zakari (2009). Tehran, Bostan Ketab Publishing House, second edition.-      Seyyed Emami, Kavos (2013). Research in Political Science, Tehran, Cultural and Social Studies Research Institute, third edition.-      Alam, Abdu Rahman (2012). Foundations of Political Science, Tehran, Nei Publishing House, 25th edition.-      Fareh Rou, Gulilmo (1991). Guardian Angels of Civility, translator; Abbas Sahimi, Tehran, Office of Political and International Studies.-      Fay, Brian (2018). Paradigmology of Human Sciences, translator; Morteza Mardiha, Research Institute of Strategic Studies, first edition. -      Firahi, Davud (2021). Modern Government and Law Crisis, Tehran, Ney Publishing.-      Lakzai, Najaf (2010). The Challenge of Religious Politics and Sultanate Order, Islamic Science and Culture Research Institute, third edition.-      Marsh, David & Jerry Stocker (1999). Method and Theory in Political Science, translator; Amirhossein Yousifi, Tehran, Strategic Studies Research Institute, first edition.-      Manouchehri, Abbas. (2016). Beyond Suffering and Dream (Volume 1), Tehran, Islamic History Research Institute: Human Sciences Research and Development Institute.-      Manochehri, Abbas (2013). Approach and Method in Political Science, Tehran, Samit Publications, third edition.-      Javadi Amoli, Abdullah (1979). The final review of the constitution in the seminar of Faiziyah School, Qom, Imam's Islamic Propaganda Office, Booklet No. 5. -      Javadi Amoli, Abdullah (2000). Velayat Faqih; Province of Faqahat and Adalat, Qom, Isra Publishing Center, second edition.-      Salehi, Nematullah (2015). Velayat Faqih; Saleh Government, Omid Farda Publications.-      Rajaei, Farhang (2023). Painful Iranian Political Matter, Tehran, Political Quarterly, No. 26: 143-156. -      Yusufzadeh, Hossein Ali (2012). Islamic Government in the Age of Absence from the View of Safavid Era Scholars, Islamic Government Quarterly, 18th year, number 4, serial 70: 120-93. -      Marrow. Jhon (2005). History of western political thought. London. Palgrave mammalian.