نسبت مشروعیت و مشارکت سیاسی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه باقر العلوم (ع)

2 دانشجوی دکتری دانشگاه باقرالعلوم (ع)

چکیده

چکیده
نظریة حکومتی امام خمینی(ره) معادلة سه مفهومی (دین، ولایت، ملت) است. در این که سه مؤلفة فوق در دستگاه فکری و اجتهادی امام خمینی(ره) چگونه جمع می­شوند، از منظرهای مختلف قابل بحث است. در این نوشتار، تلاش شده تا از منظر مشروعیت سیاسی و مشارکت سیاسی موضوع فوق مورد تأمل قرار گیرد. سؤال اصلی تحقیق این است که از دیدگاه امام خمینی(ره)، چه نسبتی بین مشارکت سیاسی و مشروعیت سیاسی وجود دارد؟ فرضیة مقاله این است که در تفسیر اجتهادی امام، جایگاه بحث مشروعیت، پیشینی بوده و در فلسفة سیاسی می­گنجد و ماهیتاً از سنخ حکومتی است. ولی مقام بحث مشارکت سیاسی، مقام پسینی و در قلمرو جامعه شناسی بوده و  ماهیت آن از سنخ نظارتی است. بدین لحاظ، ماهیت حکومت از تضارب آن دو منتج شده و در مدل حکومتی «جمهوری اسلامی» به تعادل رسیده  است که «جمهوری» ناظر به بُعد نظارتی و مشارکتی و «اسلامی» ناظر به بُعد حکومتی و مشروعیتی آن است. در نتیجه، به لحاظ روشی، نقطة تعادل و جوش آن دو معطوف به تفسیر اجتهادی ایشان است.
 

کلیدواژه‌ها


آخوند خراسانی،(1412 ق)کفایة الاصول، ج2.قم،موسسه نشر اسلامی
ارسطو، (1371)، سیاست، ترجمه حمید عنایت، چاپ سوم، تهران: انقلاب اسلامی.
توسلی، غلامعباس، (1373)، نظریه­های جامعه شناسی، تهران: سمت.
حائری یزدی، مهدی، (1995)، حکمت و حکومت ، شادی.
امام خمینی، روح اله، (1362)، طلب و اراده، ترجمه احمد فهری، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
ــــــــــــــــــــــ، (1376)، ولایت فقیه، تهران: نشر آثار.
ــــــــــــــــــــــ، (1379)، کتاب البیع، ج2، تهران: نشر آثار.
ـــــــــــــــــــــ، (1365)، تحریر الوسیله، ج 1، باب امر به معروف و نهی از منکر.تهران ،مکتبه الاعتماد
ــــــــــــــــــــ ، (1377)، صحیفة امام.موسسه نشر اثار امام ، تهران
ــــــــــــــــــــ ، بی­تا، کشف­الاسرار، قم: آزادی
در جستجوی راه از کلام امام، (1362) دفتر سیزدهم، تهران: امیرکبیر.
دیلمی، احمد،(1381)، مقدمه­ای بر مبانی حقوقی- کلامی نظام سیاسی در اسلام، تهران: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری.
ذکری، محمد جواد، (1377)، ارسطا، قم : مرکز فرهنگی نهاد نمایندگی.
راش، مایکل، (1377)جامعه و سیاست ، ترجمه منوچهر صبوری سمت ، تهران.
روسو، ژان ژاک، (1368)، قرارداد اجتماعی، ترجمه زیرک زاده، تهران: ادیب.
سجادی، عبدالقیوم، (1382)، مبانی تحزب در اندیشه سیاسی اسلام، قم : بوستان کتاب.
عالم، عبدالرحمن، (1383)، بنیادهای علم سیاست، تهران: نی.
عمید، حسن، (1369)، فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر.
الفراء، محمدبن حسین (قاضی ابویعلی)، (1406ق)، الاحکام السلطانیه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
فیرحی،داود، (1377)، مفهوم مشارکت سیاسی،فصلنامه علوم سیاسی، شماره1.
کدیور، محسن، (1377)حکومت ولایی،هفته نامه راه نو، شماره 10.
کلینی، فروع، (1368)، کافی، تهران: اسلامیه، ج 1.
کواکبیان، مصطفی، (1378)، مبانی مشروعیت در نظام ولایت فقیه، چ 2، تهران: عروج.