تبیین علل انقلاب در قرآن برمبنای الگوی علل اربعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیآت علمی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

پژوهش حاضر در تلاش است تا با بهره گیری از آموزه‌های قرآنی به بررسی علل انقلاب در قرآن بپردازد. نوشتار حاضر از منظری جامع، به دنبال تبیین علل انقلاب در قرآن است.
در این پژوهش تلاش می‌گردد تا با بررسی آیات قرآنی به علل مادی، صوری، فاعلی و غایی انقلاب در قرآن پرداخته شده است.
بررسی آموزه‌های قرآنی درباره براندازی نظام سیاسی و تلاش برای تغییر ان از موضوعات مهمی که در مقاله حاضر با عنوان «بررسی علل و عوامل انقلاب» به آن پرداخته شده است. سوالاتی که مقاله حاضر به آن می‌پردازد عبارت است از اینکه عوامل انقلاب از دیدگاه قرآن چیست؟ مبانی جواز انقلاب در قرآن کدام است و در نهایت چه اهدافی در قرآن و چه غایاتی برای آن احراز شده است؟
الگوی انقلاب در قرآن الگوی انقلاب متعالیه است. در خصوص جواز انقلاب در قرآن آیاتی وجود دارد که جواز و ضرورت انقلاب به معنی قیام و براندازی نظام سیاسی ناصالح را تأیید می‌نماید.مانند آیات امر به معروف و نهی از منکر آیات مرتبط با جهاد آیات با قیام با حاکم ناصالح و همچنین ضرورت تشکیل حکومتی مبتنی بر آموزه‌های دینی و وحیانی.
از نگاه قرآن انقلاب درونی بر انقلاب بیرونی تقدم دارد. بدین معنا که تحول و تغییر ابتدا می‌باید در درون انسان‌ها رخ دهد و سپس این تحول درونی منجر به تحول در جامعه گردد. به تعبیر دیگر جان‌های تحول یافته مطالبه محیطی تحول یافته را می‌نماید که این محیط همان حیات طیبه است.

کلیدواژه‌ها


-   قرآن کریم.
-   نهج البلاغه.
-   اسماعیلی، محمدمهدی و عباسی، میثم (1395)، عقلانیت انقلاب اسلامی از دیدگاه آیت­الله خامنه‌ای، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، سال دوم، پائیز و زمستان، شماره2.
-   جمشیدی، محمدحسین و ایران نژاد، ابراهیم (1391)، نظریه انقلاب اسلامی در اندیشه سیاسی شهید صدر، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، تابستان، شماره 29.
-   جوادی آملی، عبدالله (1384)، بنیان مرصوص امام خمینی، قم: نشر اسراء.
-   جوادی آملی، عبدالله (1389)، تفسیر تسنیم، قم: انتشارات اسراء.
-   جوادی آملی، عبدالله (1391)، ادب فنای مقربان، تحقیق و تنظیم احسان ابراهیمی و مجید حیدری‌فر، قم: انتشارات اسراء.
-   حرّ عاملی، محمد بن حسن (بی‌تا)، وسائل الشیعه، تهران: المکتبه الاسلامیه.
-   حسینی بهشتی، سیدمحمد (1378)،  ارزش‌ها از نگاه شهید بهشتی، تهران: انتشارات روزنامه جمهوری اسلامی.
-   حشمت زاده، محمدباقر (1378)، چارچوبی برای تحلیل و شناخت انقلاب اسلامی در ایران، تهران: نشر معاصر.
-   خامنه­ای سیدعلی (1393)، رساله آموزشی، تهران: انقلاب اسلامی.
-   خامنه‌ای، سیدعلی (1383)، بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی.
-   خامنه‌ای، سیدعلی (1395)، بیانات در مراسم بیست‌ و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی(ره).
-   خویى، سید ابوالقاسم (1410)، منهاج الصالحین (للخوئی)، قم: نشر مدینة العلم.
-   رستمی، مصطفی (1394)، علل انقلاب در قرآن، پایان نامه دکتری مدرسی معارف اسلامی گرایش انقلاب اسلامی، قم: دانشگاه معارف اسلامی.
-   رستمی، مصطفی (1395)، الگوی انقلاب متعالی در آموزه‌های قرآنی، فصلنامه پژوهش­های انقلاب اسلامی، سال پنجم، پائیز، شماره 18.
-   زمزم، علیرضا (1381)، انقلاب اسلامی از دیدگاه شهید محمدجواد باهنر، فصلنامه اندیشه انقلاب اسلامی، تابستان، شماره2.
-   زمزم، علیرضا (1391)، انقلاب و انقلاب اسلامی از دیدگاه شهید باهنر، روزنامه رسالت، دوازدهم شهریور.
-   الشیرازی، صدرالدین (1380)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
-   شیروانی، علی (1377)، معارف اسلامی در آثار شهید مطهری، قم: معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.
-   صدر، سیدمحمدباقر (1380)، سنت‌های تاریخ در قرآن، تهران: نشر تفاهم.
-   صدر، سیدمحمدباقر (1381)، برآمدن شیعه و تشیع، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه.
-   عمید زنجانی، عباسعلی (1384)، فقه سیاسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-   فارسی، جلال‌الدین (بی‌تا)،  فلسفه انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-   فیرحی، داوود؛ لک زایی، نجف (1387)، فلسفه سیاسی اسلامی و پیشینه‌ها و تمایزها، پگاه حوزه، شماره 55.
-   قاسمی، فرج الله (1388)، ادله قرآنی ضرورت حکومت، فصلنامه حکومت اسلامی، پاییز، شماره53.
-   قرشى، على اکبر (1377)،  تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
-   محمد جواد، مغنیه (1424)، تفسیر الکاشف‏، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
-   مدرسى، محمدتقى (1377)، ‏تفسیر هدایت،‏ مشهد: بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى.
-   مصباح یزدی، محمد تقی (1377) آموزش فلسفه، قم: شرکت چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
-   مصطفوی، حسن (1368)،  التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
-   مطهری، مرتضی (1377)، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران: انتشارات صدرا.
-   مطهری، مرتضی (1378)، یادداشت‌های شهید مطهری، تهران: انتشارات صدرا.
-   مطهری، مرتضی (1387)، آینده انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات صدرا.
-   منتظرى، حسینعلى (1409)، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة، قم: نشر تفکر.
-   موسوی خمینی، سید روح الله (1379)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   موسوی خمینی، سیدروح الله (1360)، ولایت فقیه (حکومت اسلام)، بی‌جا: چاپ‌خانه بهمن. 
-   موسوی خمینى، سید روح الله (1379)، تحریر الوسیلة، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
-   موسوی خمینی، سید روح الله (1384)، تفسیر سوره حمد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   موسوی خمینی، سید روح الله (1421)، البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
-   نجفی‌، محمدحسن بن‌ باقر (بی‌تا)، جواهر الکلام‌ فی شرح‌ شرائع‌ الاسلام‌، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
-   یزدى، محمد (1415)، فقه القرآن، قم: مؤسسه اسماعیلیان.