تبیین تقابل جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در یمن از چشم انداز امنیت هویت محور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

3 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

4 استاد گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

ایران و عربستان به عنوان دو قدرت منطقه ای، از دیرباز به عنوان دو رقیب اصلی در منطقه خاورمیانه شناخته می شوند، اما طی سال های اخیر روابط میان این دو کشور بسیار پیچیده تر شده و ابعاد جدیدی به خود گرفته است. در این میان، یکی از مسائلی که در سال های اخیر روابط تیره میان این دو کشور را پیچیده تر ساخته است بحران و جنگ داخلی در یمن می باشد. از همین رو، هدف نوشتار حاضر، تبیین تقابل جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در قبال بحران یمن براساس رویکرد هویتی و نظریه امنیت هستی شناختی می باشد. نویسنده با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی بوده است که هویت چه نقشی در تقابل جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در بحران‏ یمن داشته است؟ فرضیه ای که در پاسخ به سئوال مذکور مطرح می‏شود این است که تضاد بین هویت انقلابی شیعی ایران و هویت وهابی عربستان ، علت اصلی تقابل بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در بحران‏ یمن می باشد. با توجه به هویت سنی و وهابی عربستان سعودی و نگرانی این کشور از گسترش تشیع و تقویت نفوذ ایران در خلیج فارس و در نتیجه در کل خاورمیانه، می‏توان تقابل ایران و عربستان در یمن را بر اساس رویکرد امنیت هویت محور تبیین کرد. به واقع این بدان معناست که تقابل های ایران و عربستان در خاورمیانه بیشتر تحت تاثیر هویت شیعی و انقلابی و هویت سنی و وهابی دو کشور قرار دارد

کلیدواژه‌ها


-   احمدی، وحیده (1394)، «تجاوز عربستان به یمن: اهداف و چشم انداز»، فصلنامه ماه نگار راهبردی دیده‌بان امنیت ملی، شماره 37، 55-34.
-   استیل، برنت جی (1392)، امنیت هستی‌شناختی در روابط بین‌الملل، ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، فرزاد رستمی و محمدعلی قاسمی؛ تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-   حی تی، فیلیپ کی (1344)، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج اول، تبریز: چابخانه شفق با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین.
-   موسوی خمینی، روح ا... (1378)، صحیفه نور، تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی.            
-   سریع‌القلم، محمود (1374)، «تبیین مبانی سیاست خارجی عراق»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دوم، ش 2: 393-383.
-   فوزی، یحیی (1391)، «علل شکل‌گیری و ماهیت جنبش‌های سیاسی در خاورمیانه: بررسی موردی جنبش سیاسی در یمن»، مقاله 2، دوره 1، شماره 1، بهار 1391: 34-17.
-   کریملو، د (1383)، جمهوری یمن، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
-   گیدنز، آنتونی (1378)، تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
-   مسجد جامعی، زهرا (1380)، نظری بر تاریخ وهابیت، تهران: صریر دانش.
-   موسوی‌زاده، علیرضا و جاودانی مقدم، مهدی (1387)، «نقش فرهنگ ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، دانش سیاسی، ش2 : 187-225.
-   ناظمی قره‌باغ، مهدی (1390)، وهابیت در جهان اسلام پس از 11 سپتامبر، تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات اندیشه سازان نور.
-   وبر، ماکس (1370)، اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، مترجم: عبدالمعبود انصاری، تهران: سمت.
-   Al- Rashed, Madawi (2002), A History of Saudi Arabia, London, Cambridge University Press.
-   Baroni Samiah Elizabeth (2007), “Color Me Green: Saudi Arabia Identity and the Manifestation of Power”, Pro Quest Dissertations and Theses Cambridge: Cambridge University Press.
-   Enayat, Hamid (1982), Modern Islamic Political Thought, Austin, University of Texas Press.
-   english.alarabiya.net/.../2014/.../30
-   fa.alalam.ir/news/230584(A) … 2011/February/28
-   fa.alama.ir/news/1633766(B) … 2014/December/18
-   Giddens, Anthony. (1991), Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age.
-   hdr.undp.org/en/countries/profiles/YEM … 2015/July/13
-   http: //uk.reuters.com/article/2014/12/09uk-yemen-houthis-insight-
-   Moshirzadeh, H (2007), “Discursive Foundation of Iran’s Nuclear Policy”, Security Dialogue, Vol38, No4, 521-543.
-   tabank.ir/fa/news/389685 …2015/January/19
-   Wynbrandt, James (2004), A Brief History of Saudi Arabia, New York, Checkmark Books.