تحلیل تطبیقی انقلاب اسلامی ایران با جنبش 14 فوریه بحرین بر اساس نظریه نسل چهارم گلدستون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

نظریۀ «نسل چهارم گلدستون» به‌عنوان یکی از نظریه‌های متأخری که پیرامون علل رویداد انقلاب‌ها ارائه گردیده، از سوی برخی پژوهشگران حوزه انقلاب اسلامی مورد ارزیابی قرارگرفته است. در پژوهش پیش رو تلاش شده است تا از رهگذر تحلیل تطبیقی انقلاب ایران با جنبش 14 فوریه بحرین به وسیله نظریه نسل چهارم جک گلدستون، شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو رخداد را مورد ارزیابی قرار داده و این فرضیه را تبیین ساخت که تشابهات قابل توجهی میان جنبش‌ بحرین و انقلاب ایران وجود دارد. این امر به سبب تأثیرپذیری جنبش‌های مردمی این کشور از انقلاب اسلامی ایران بوده است، و نه دخالت جمهوری اسلامی ایران در بحرین. سؤال پژوهش به‌صورت مشخص ازاین‌قرار است که چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان انقلاب اسلامی ایران و جنبش‌ 14 فوریه بحرین وجود دارد؟ یافته‌های این پژوهش که به روش مقایسه تطبیقی و گردآوری منابع مبتنی بر روش کتابخانه‌ای و مصاحبه نخبگانی به‌دست‌آمده، حاکی از این است که جنبش‌های مردمی بحرین به ویژه جنبش 14 فوریه، به سبب تأثیرپذیری از انقلاب‌های معاصر منطقه غرب آسیا به ویژه انقلاب اسلامی ایران، به سبب برخورداری از ماهیت مردمی و روحیه استکبار و استبداد ستیزی مشابهی که بر آنان حاکم بوده، جهت نیل به پیروزی، در مسیرهای یکسانی گام نهاده‌اند که موجب شباهت‌های میان آنان شده است. نظام بحرین جهت نفی تشابهات جنبش 14 فوریه و انقلاب اسلامی ایران، درصدد نفی تأثیرپذیری جنبش‌های بحرین از انقلاب ایران برآمده و علل آن را دخالت میدانی ایران در بحرین می‌داند، درحالی که یافته‌های این پژوهش صحت ادعای مذکور نگارندگان را اثبات می‌کند.

کلیدواژه‌ها


-   البسام، خالد (2005)، کلنا فداک، البحرین و القضیة الفلسطینیة 1917-1948، الطبعة الاولی، بیروت، الموسسة العربیة للدراسات و النشر.
-   البسام، خالد (2006)، یومیات المنفی، عبدالعزیز الشملان فی سانت هیلانة 1956-1961، بیروت، الموسسة العربیة للدراسات و النشر.
-   بیگی، علیرضا (1395)، گواه میهن، بیانات رهبران انقلاب 14 فوریه بحرین و مخالفان نظام در دادگاه‌های نظامی نظام بحرین، باهمکاری سجاد رفیعیان، چاپ اول، قم: نشر شهید کاظمی.
-   بیگی، علیرضا (1395)، مبانی و تاریخ سیاه نظام بحرین، چاپ اول، قم: نشر شهید کاظمی.
-   بی‌نا (أ 2012)، فبرایر، محطات لاتزال مفتوحة، ربیع البحرین، حصاد الساحات، مرآة البحرین، یولیو، از 65 تا 75.
-   بی‌نا (ب 2012)، ائتلاف ثورة 14 فبرایر، سیرة مختصرة، ربیع البحرین، حصاد الساحات، الطبعة الثانیة، یولیو، مرآة البحرین، از 57 تا 62.
-   جمالزاده، ناصر (1391)، گفتارهایی درباره انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
-   الجمری، منصور (2008)، «بعض من سنوات الحرکة الإسلامیة الشیعیة فی البحرین»، تاریخ مشاهده (2/1/1396)، قابل مشاهده در سامانه ذیل:
-   حسین، جاسم (2015). «الإقتصاد البحرینی فی 2015: العقوبات و التحدیدات»، تاریخ مشاهده (29/11/1395)، قابل‌مشاهده در سامانه ذیل:
-   خسروشیری، علی (1389)، انقلاب اسلامی ایران و شیعیان لبنان، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
-   خلف، عبدالهادی (2003)، بناء الدولة فی البحرین: مهمة غیر منجزة، الطبعة الثانیة، بیروت، دار الکنوز الادبیة.
-   دبیرخانه شورای برنامه‌ریزی علوم دینی مدارس اهل سنت (1395)، «مشارکت اهل سنت در پیروزی انقلاب اسلامی»، 17 دیماه 1395، قابل مشاهده در سامانه ذیل:
-   الدقاق، عبدالله (1394)، انقلاب اسلامی بحرین پیروز خواهد شد، فصلنامه فرهنگ اسلامی، مرداد 1394، شماره 25، از 255 تا 267.
-   السندی، سیدمرتضی (1396)، رنج و امید، تجربه‌ای واقعی در زندان‌های نظام بحرین، ترجمه علیرضا بیگی، قم: نشر شهید کاظمی.
-   الشهابی، سعید (1996)، البحرین، قراءة فی الوثائق البریطانیة، 19201971م، الطبعة الاولی، لبنان، دارالکنوز الأدبیة.
-   الشهابی، عمر هشام (2013)، الخلیج 2013، الثابت و المتحول، کویت، مرکز الخلیج لسیاسات التنمیة.
-   عادل الأنیس، غسان (2012)، العلاقات الخلیجیة الإسرائیلیة، نموذج النظام البحرینی، الطبعة الثالثة، کانون الأول، صوت البحرین.
-   العالم (2017)، «لمحة تاریخیة عن الاحتجاجات فی ثورة البحرین»، تاریخ مشاهده (2/1/1396)، قابل مشاهده در سامانه ذیل:
-   العکری، عبدالنبی (2012)، البحرین، دور الحرکة الإسلامیة فی انتفاضة 14 فبرایر، الطبعه الاولی، لندن، مرکز البحرین للدراسات فی لندن.
-   العلوی، السید جعفر (2014)، ثورة البحرین نحو إسقاط حکم القبیلة، بحث حول إطروحات المعارضة البحرانیة، الطبعة الأولی، تیار العمل الاسلامی
-   غینغلر، جستن (2015)، صراع الجماعات و التعبئة السیاسیة فی البحرین و الخلیج، الطبعة الاولی، بیروت، مرکز اوال للدراسات و التوثیق.
-   گلدستون، جک (1385)، مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب‌ها، ترجمه محمد تقی دلفروز، چاپ اول، انتشارات کویر.
-   محمدی، منوچهر (1394)، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، چاپ پنجم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-   المرشد، عباس (2012)، النموذج الخلیفی فی التغییر السیاسی: اقتصاد الطائفیة و العنف فی البحرین، الطبعة الاولی، لندن، مرکز البحرین للدراسات.
-   ملکوتیان، مصطفی و بقایی، خرم و نیری، هومن (1391)، گونه‌شناسی نظریه‌های انقلاب، فصلنامه سیاست، بهار 1391، شماره 21، از 333 تا 350.
-   ملکوتیان، مصطفی (1394)، نگرشی به نظریه‌های انقلاب و نقد و ارزیابی آنها، دوفصلنامه مطالعات تحول در علوم انسانی، سال دوم، شماره چهارم، پاییز و زمستان 1394، از 142 تا 181.
-   منوچهری، عباس (1380)، نظریه‌های انقلاب، چاپ اول، انتشارات سمت.
-   مومن، عبدالله (2002)، التغییر الدموغرافی فی البحرین، الطبعة الولی، بیروت، دارالفنون للنشر.
-   نادریان، حسین (1392)، «مروری کوتاه بر دو نظریه از دو نسل نظریه‌پردازان انقلاب؛ انقلاب در نظریه‌های انقلاب»، پایگاه تحلیلی تبیینی برهان، تاریخ مشاهده (20/9/1396)، قابل مشاهده در سامانه ذیل:
-   نوروزی، ایمان (10/11/1395). «سقوط نظام بحرین اوضاع منطقه را متحول خواهد کرد»، تاریخ مشاهده (28/12/1395)، قابل مشاهده در سامانه ذیل:
 http://yon.ir/eQuaB
-   Foran, John, (1993), Theories of Revolution: Toward a Fourth Generation? Sociological Theory, Vol. 11, NO. 1, March: 1-20.
-   Goldstone, Jack, (1980), "Theories of Revolution: The Third Generation", World Politics, the Trustees of Princeton University, 425-453.
-   Goldstone, Jack, (2001), "Toward a Fourth Generation of Revolutionary Theory", Annual Review of Political Science, Vol 4: 139 – 187.
-   Goldstone, Jack, (2009), "Rethinking Revolution: Integrating Origins, Processes, and Outcomes", CSSAAME (Comparative Studies of South Asia, Africa, and the Middle East), Vol 29: 8-32.

-   Index Mundi, (2017), "Bahrain Literacy", last seen (12/3/2017), retrieved from below website: http://yon.ir/eLKjv

-   International Covenant on Civil and Political Rights, (1976), UNHR, available in below link: http://yon.ir/8rZJR
-   Pujani, Sana, (2014), "Top 10 sin cities in the world". List dose, available in below link: http://yon.ir/M3vg4
-   Skocpol, Theda, (1980), States and Social Revolution, Cambridge University press, 1980, 9.286.
-   Smart Travel, (2017), "Bahrain Nightlife-Clubs, Bars & Nightlife Tips", retrieved from below website: http://yon.ir/ymz5M