ارزیابی تطور اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) (با تأکید بر نظریه ولایت مطلقه فقیه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ و تمدن و انقلاب اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکترای مدرسی معارف اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

از جمله مسائلی که پیرامون اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) بدان پرداخته شده، بررسی تغییر یا تغییرات رخ‌داده در نظریه ولایت فقیه ایشان از ابتدا تا انتهای حیات فکری ایشان است. علت ورود به این بحث، عباراتی از کتاب کشف اسرار ایشان است که برخی مدعی تفاوت ماهوی آن با سایر آثار نوشتاری و گفتاری ایشان در دوره‌های بعدی حیات فکری وی شده‌اند. در این پژوهش که به روش استنادی تحلیلی به انجام رسیده است با مراجعه به آثار و بیانات امام خمینی(ره) از ابتدا تا انتهای حیات پر برکت ایشان، نظریه ولایت فقیه و مبانی آن در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، به‌صورت جداگانه مورد مطالعه قرار گرفته است. نتیجه‌ای که از این تحقیق حاصل شد، عدم تفاوت در اصل نظریه با همه مبانی آن است. بیشترین اختلاف، که عمدتاً بین کشف اسرار با دیگر منابع و یا سیره عملی امام دیده می‌شود، دو مورد است؛ یکی اجمال و تفصیل در تبیین این اندیشه در منابع متقدم و متأخر و دیگری ساختار و نظام‌سازی و به تعبیر دیگر روش اِعمال حاکمیت فقیه است که در مرحله اجرا و عینیت یافتن آن در متن جامعه به کمال رسیده است.

کلیدواژه‌ها


-   جوادی آملی، عبدالله (1375)، بنیان مرصوص، قم: مرکز نشر اسراء.
-   حکمی‌زاده، علی‌اکبر (1322)، «اسرار هزار ساله»، هفته‌نامه پرچم، ش 12، تهران: چاپخانه پیمان.
-   شیخ حر عاملى، محمد بن حسن (1409ق)‏، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‏.
-   کلانتری، ابراهیم (1394)، ولایت فقیه پرسش‌ها و پاسخ‌ها، قم: دفتر نشر معارف.
-   مصباح یزدی، محمدتقی (1391)،- الف، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، قم: مؤسسه آموزشى امام خمینى.
-   مصباح یزدی، محمدتقی (1391)،- ب، نظریه سیاسی اسلام، قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
-   مصباح یزدی، محمدتقی (1395)، حکیمانه‌ترین حکومت، قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
-   موسوی خمینی، سید روح‌الله (1363ق)، کشف اسرار، تهران: چاپخانه اسلامیه.
-   موسوی خمینی، سید روح‌الله (1378)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
-   موسوی خمینی، سید روح‌الله (1384)، -الف، الاجتهاد و التقلید، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
-   موسوی خمینی، سید روح‌الله (1384)، -ب، تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
-   موسوی خمینی، سید روح‌الله (1387)، وصیت نامه سیاسى- الهى‏، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
-   موسوی خمینی، سید روح‌الله (1388)، - ب، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
-   موسوی خمینی، سید روح‌الله (1388)،- الف، کتاب البیع، ج2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.