چارچوب نظریه نخبه گرایی در اندیشه سیاسی شهید مطهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)

2 استادیار علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

هدف: نظریات نخبه‌گرایی بر پایه مبانی و اصول فلسفی خاص خود سامان می‌یابند و متناسب با همان مبانی، کنش‌های سیاسی ویژه‌ای را تجویز می‌کنند. این نظریات می‌توانند به عنوان الگوی تحلیلی برای توصیف و تبیین وضع موجود یا تجویز برای وضع مطلوب مورد استفاده قرار گیرند. هدف این مقاله، تبیین چارچوب نظریه نخبه‌گرایی بر مبنای سنت اسلامی در اندیشه سیاسی شهید مطهری است.
روش‌شناسی پژوهش: این مقاله داده‌های خود را با استفاده از روش مطالعه اسنادی گرداوری نموده و با روش تفسیری اشتراوس، متون مرتبط مورد تحلیل قرار گرفته است.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مبانی فلسفه اجتماعی شهید مطهری از قبیل اصالت توأمان فرد و جامعه، تکامل اجتماعی جوامع و رابطه فرد و جامعه مبانی اصلی نظریه نخبه‌گرایی ایشان را سامان می‌دهد که با تمرکز بر آن‌ها چارچوب نظریه نخبه‌گرایی در اندیشه سیاسی شهید مطهری طراحی شده و برخی ثمرات تحلیلی آن از جمله الگو اثرگذاری نخبگان سیاسی در تغییر و تحولات اجتماعی بیان می‌شود.
نتیجه‌گیری: در دیدگاه شهید مطهری، نخبگان به عنوان اقلیت اثرگذار اجتماعی و سیاسی، زمانی در ایجاد تغییرات سیاسی موفق ظاهر می‌شوند که علاوه بر داشتن یک دسته ویژگی‌های ذاتی و اکتسابی، کنش خود را بر پایه یک بینش و عقبه هوشمندانه سامان دهند. آنان باید علاوه بر شناخت بستر اجتماعی و فرهنگ جامعه خود، نیاز حقیقی جامعه را شناخته و در چارچوب فلسفه تاریخ و مسیر کلی تکامل اجتماعی، جریان‌ها و جنبش‌های سیاسی را رهبری و راهبری کنند.

کلیدواژه‌ها


-      The Holy Quran.
-      Baqi Nasrabadi, Ali (2009), A Journey in the Social Thoughts of Martyr Ayatollah Motahari, Qom: Book Garden. (In Persian)
-      Bashirieh, Hossein (1999), History of Political Thoughts in the Twentieth Century, Vol. 1, Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
-      Bashirieh, Hossein (2016), Political Sociology (The Role of Social Forces in Political Life), Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
-      Batomor, TB (1992), Elites and Society, translated by Alireza Tayeb, Tehran: University of Tehran Press. (In Persian)
-      Biro, Allen (1988), Culture of Social Sciences, translated by Baqer Sarukhani, Tehran: Kayhan. (In Persian)
-      Closco, George (2013), History of Political Philosophy, translated by Khashayar Deihimi, Vol. 1, Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
-      Closco, George (2014), History of Political Philosophy, translated by Khashayar Deihimi, Volume 2, Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
-      Farhadi, Ruhollah (2009), “Old and New Elitism”, Rahavard Siyasi Magazine, Year 7, No. 26 and 27. (In Persian)
-      Ghorbani, Ghodratullah (2005), An Introduction to the Religious-Political Thought of Shahid Motahari, Tehran: Imam Khomeini Research Institute and the Islamic Revolution. (In Persian)
-      Laswell, H and M.Kaplan (1950). Power and Society, New Haven.
-      Marsh, David and Stoker, Jerry (2005), Methods and Theory in Political Science, translated by Amir Mohammad Haji Yousefi, Tehran, Institute for Strategic Studies. (In Persian)
-      Mosca ,G (1939). The Ruling Class, New York , Mc Graw Hill.
-      Motahari, Morteza (1987), Philosophy of Ethics, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (1988), The Problem of Cognition, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (1991), Islam and the requirements of time, vol. 2, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (1992), Man and Destiny, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (1998), Islamic movements in the last hundred years, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (1998b), Collection of works of Shahid Motahari, Tehran: Sadra (In Persian).
-      Motahari, Morteza (2010), Society and History, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (2011), Philosophy of History, Volume 4, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (2011b), Philosophy of History, Volume 3, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (2013), Mahdi Uprising and Revolution from the perspective of philosophy of history, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (2013), Philosophy of History, Volume one, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (2013), The Future of the Islamic Revolution of Iran, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (2013b), Man and Faith, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (2014), Revelation and Prophecy, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (2014b), Divine Justice, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Motahari, Morteza (2017), Occult Relief in Human Life, Tehran: Sadra. (In Persian)
-      Najafi, Musa (2015), Philosophy of the evolution of history in the East and West of Islamic civilization, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies. (In Persian)
-      Parsania, Hamid (2013), Social Worlds, Tehran: Farda Publishing. (In Persian)
-      Parsania, Hamid (2015), Seven Waves of Reforms, Qom: Book Garden. (In Persian)
-      Rafi, Hussein; Ghorbi, Seyed Mohammad Javad (2011), “Essays on Classical Elitism with Emphasis on the Views of Wilfredo Pareto”, Journal of International Relations Studies, No. 14. (In Persian)
-      Roche, Gay (1991), Social Change, translated by Mansour Vosoughi, Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
-      Sari al-Qalam, Mahmoud (2002), Rationality and the Future of Iran's Development, Tehran: Markaz Publications. (In Persian)
-      Strauss, Leo (1986), "How to Begin to Study Medieval Philosophy", The Rebirth of Classical Political Rationalism; an introduction to the thought of Leo Strauss: essays and lectures; selected and introduced by Thomas L. Pangle, Chicago: University of Chicago Press.
-      Strauss, Leo (2008), What is political philosophy?, translated by Farhang Rajaei, Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company.
-      Tabatabai, Mohammad Hussein (1417), Al-Mizan Fi Tafsir Al-Quran, vol. 2, Beirut: Scientific Institute for Publications.
-      Tabatabai, Mohammad Husseinb (1957), Tafsir al-Mizan, vol.7, translated by Mohammad Baqir Mousavi Hamedani, Qom: Islamic Publications Office. (In Persian)
-      Vago, Stefan (1994), An Introduction to Theories and Models of Social Change, translated by Ahmad Reza Gharavizad, Jihad Daneshgahi Publishing Institute, Bija. (In Persian)
-      Yousefian, Javad (1991), “Social Thought in Ancient Greece”, Journal of the Development of Social Science Education, Second Year, No. 80. (In Persian)