تبیین نظریه «نظام انقلابی» مبتنی بر فطرت در اندیشه امام‌خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی گروه فلسفه و کلام دانشکده شهید محلاتی(ره) و دانش آموخته دکترای رشته فلسفه دین دانشگاه پیام‌نور، قم

چکیده

هدف: این مقاله در نظر دارد تا نظریه «نظام انقلابی» که با پدیده «انقلاب اسلامی ایران» عجین شده بود و در سیر تکاملی­‌اش از سوی مقام ­معظم ­رهبری مطرح گردید را مورد بررسی قرار دهد. پژوهش حاضر در پی یافتن پاسخ این سوال است که آیا نظریه نظام انقلابی بر اساس اندیشه امام خمینی(ره) که بنیانگذار این پدیده است، مبتنی بر یک امر بر‌ساخته بشری بوده یا منبعث از فطرت است؟ در صورت درستی هر یک، نظام انقلابی از چه آموزه­ هایی برخوردار است؟
روش‌شناسی پژوهش: نگارنده در آثار امام خمینی(ره) با بهره ­­گیری از روش تحلیل مضمون پیش رفته و معنای «نظام انقلابی» در زمینه معنایی اندیشه ایشان را یافته و در سه قالب هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی به نظم درآورده است.  
یافته‌ها: نظریه «نظام­ انقلابی» از آموزه‌های اصیل و حیانی و فطری بشر برای سعادت تمامی انسان‌‌ها برگرفته‌ شده و در مکتب­ اسلام تبلور یافته و رابطه انسان، جهان و خدا را به‌ طور وثیقی به­ هم پیوند زده و نظریه ­ای بی‌­بدیل و منسجم در مقابل دیگر نظریه نظام ­های برساخته است. نظریه «نظام ­انقلابی» منبعث از «فطرت اجتماعی الهی» و بر «جهان ‌بینی الهی» استوار یافته و آموزه­ های بنیادینش مانند عدل توحیدی، حفظ وحدت کلمه و استکبار ستیزی و استسلام برای جوامع و انسان‌ها ضرورت­‌ بخش هستند.
نتیجه‌گیری: «نظام انقلابی» یک امـر تشکیکی و حرکتی جوهـری در «نظام­ خلقت» است که با نظام‌های دوقطبی و چندقطبی سازگار نیست. این نظریه؛ نظریه‌ای پیشینی، هنجاری و تجویزی است و معطوف به یک زمان و مکان خاص نمی­ گردد و می‌تواند ملاکی برای تشخیص واقع‌گرایی بودن نظریات انقلاب قرار بگیرد و نظریه‌ای واقع‌گراست و به انقلاب با عنوان ابزار نگریسته نمی­ شود.

کلیدواژه‌ها


  • The Holy Quran
  • Ackoff، L (2000). From mechanistic to social systemic thinking، Cambridge: MA: Pegasus Communications inc.
  • Alvin, Stanford Cohen (2002). Theories of Revolution, translated by Alireza Tayeb, second edition, Tehran: Qoms. (In Persian)
  • Amini, Seyed Javad; Mobini, Mohammad (2019). “Elucidating the Strategic Concept of Revolutionary System Theory in the Islamic Republic of Iran”, Scientific Quarterly of Islamic Revolution Research: Vol. 8, No. 30: 23-48. (In Persian)
  • Ardabili, Abdolghani (2002). Lectures on Imam Khomeini's Philosophy, Tehran: Imam Khomeini Publishing House. (In Persian)
  • Aristotle (1990). About the soul, translated by Ali Morad Davoodi, third edition, second book, second chapter, Tehran: (In Persian)
  • Aristotle (1999). Logic, translated by Mir Shamsuddin Adib Soltani, Tehran: (In Persian)
  • Augustine (2001). Confessions, translated by Sayeh Meysamy, Tehran: (In Persian)
  • Azari Qomi, Ahmad (1993). A Commentary on Imam Khomeini's Divine Political Will, Third Edition, Qom: Dar al-Alam. (In Persian)
  • Azhari, Muhammad ibn Ahmad (1992). Tahzib al-Lugha, Vol. 14, Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi. (In Arabic)
  • Bashirieh, Hossein (2009). Liberalism and Conservatism, Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
  • Bozorgmehr, Manouchehr (1978). Experimental Philosophers of England, Vol. 1, Tehran: Society of Wisdom and Philosophy. (In Persian)
  • Dehkhoda, Ali Akbar (1967). Dehkhoda Culture, Tehran: University of Tehran. (In Persian)
  • Farahidi, Khalil Ibn Ahmad (1994). Al-Ain, second edition, Vol. 8, Qom: Hijrat Publishing. (In Arabic)
  • Fayyaz, Ebrahim (2007). Islamic Perspective on Communication and Media, Collection of Religious and Media Articles, Tehran: Radio Research Office. (In Persian)
  • Fazeli, Qader (2002). Will of Imam Khomeini (Javidnameh). ninth edition, Tehran: Fazilat Alam. (In Persian)
  • Hadi Ibn Mehdi Sabzevari (2002). Lectures on Imam Khomeini's Philosophy, First Edition, Vol. 3, Tehran: Imam Khomeini Publishing House. (In Persian)
  • Hatto، (1949). Revolution, An Enquiry into the Usefulness of historical term, Vol. 58. Mind.
  • Heidegger, Martin (2007). Existence and Time, translated by Siavash Jamadi, Tehran: Phoenix. (In Persian)
  • Hosseinifar, Reza (2013). Imam Khomeini and Islamic Awakening, Tehran: University of Islamic Education, Vice Chancellor for Research, Department of Islamic Revolution. (In Persian)
  • Ibn Abi Jumhur, Muhammad ibn Zayn al-Din (1985). Awali al-Laali al-Ghariziyya fi al-Ahadith al-Diniyah, first edition, Vol. 4, Qom: Dar Sayyid al-Shuhada for publication. (In Arabic)
  • Ibn Manzoor, Muhammad ibn Makram (1987). Language of the Arabs, Vol. 12, Beirut: Dar al-Sadr. (In Arabic)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (1994). Anwar al-Hedayeh, second edition, Qom: Oruj Publishing. (In Arabic)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (1999). Etiquette of Prayer, Tehran: Imam Khomeini Publishing House. (In Arabic)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2000). Kitab al-Bayy, first edition, Tehran: Oruj Publishing. (In Arabic)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2001). Sharh Chehel Hadith, 24th edition, Qom: Imam Khomeini Publishing House. (In Persian)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2002). Al-Istishab, second edition, Tehran: Orouj Publishing. (In Arabic)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2003). Explanation of the hadith of the soldiers of reason and ignorance, seventh edition, Qom: Imam Khomeini Publishing House. (In Persian)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2007). Unity from Imam Khomeini's point of view, fifth edition, Tehran: Imam Khomeini Publishing House. (In Persian)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2008). Imam Khomeini's political-divine will, 18th edition, Tehran: Orouj Publishing. (In Persian)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2010). "Sahifa Imam", fifth edition, 22 volumes, Tehran: Institute for Organizing and Publishing Imam Khomeini's Works. (In Persian)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (2013). Tafsir Surah Hamad, 13th edition, Tehran: Imam Khomeini Publishing House. (In Persian)
  • Imam Khomeini, Ruhollah (Bita). Velayat-e Faqih (Islamic Government), Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini. (In Persian)
  • Javadi Amoli, Abdullah (2008). The Relationship between Religion and the World; Review and Critique of the Theory of Secularism, Fifth Edition, Qom: Esra Publishing. (In Persian)
  • Jilsone, Athens (1996). Fundamentals of Christian Philosophy, translated by Mohammad Mohammad Rezaei and Seyyed Mahmoud Mousavi, first edition, Qom: Islamic Propaganda Office. (In Persian)
  • Johari, Ismail Ibn Hammad (2005). Al-Sahah, Vol. 5, Beirut: Dar al-Alam. (In Arabic)
  • John Locke (1970). Research in Human Understanding, Summary of Pringle Pattison, translated by Shafaq Rezazadeh, Tehran: Dehkhoda. (In Persian)
  • Khamenei, Seyed Ali (1991). Velayat, Tehran: Islamic Propaganda Organization Publishing Center. (In Persian)
  • Khamenei, Seyyed Ali (2001). Statements in the meeting of the officials of the Judiciary, the families of the martyrs of the 7th of Tir and a group of judges. at: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3072. (In Persian)
  • Khamenei, Seyyed Ali (2011). Statements in the meeting of members of the Assembly of Experts. at: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17226. (In Persian)
  • Khamenei, Seyyed Ali (2012). The lesson of speaking the Holy Quran on the twenty-seventh day; "Establishing social justice". at: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=20755. (In Persian)
  • Khamenei, Seyyed Ali (2013). Statements in the meeting of 50,000 Basij commanders across the country. at: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24552. (In Persian)
  • Khamenei, Seyyed Ali (2019). Statement of the second step of the revolution addressed to the Iranian nation. at: https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673. (In Persian)
  • Khamenei, Seyyed Ali (2021). Statements in a TV speech on the occasion of the Besat. at: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=47510. (In Persian)
  • Moein, Mohammad (1981). Moein Persian Culture, Vol. 1, Tehran: Amirkabir. (In Persian)
  • Monfasani, john (1998). Renaissance Humanism, from the Middle Ages to Modern Times, London and Newyork: Routlendge.
  • Motahari, Morteza (1993). Collection of works, eighth edition, Qom: Sadra. (In Persian)
  • Plato (2001). The Works of Plato, Translated by Mohammad Hassan Lotfi and Reza Kaviani, Third Edition, Vol. 1, Tehran: Kharazmi. (In Persian)
  • Plotinus (1987). Volume of Works (Development), Translated by Mohammad Hassan Lotfi, Fifth Edition, Seventh Treatise, Vol. 2, Tehran: Kharazmi. (In Persian)
  • Sadr, Sayyid Muhammad Baqir (1990). Al-Islam Yaqud Al-Hayat, Beirut: Dar Al-Ta'rif Press. (In Arabic)
  • Sadr, Seyyed Mohammad Baqir (1999). Quranic School, Vol. 2, Qom: Publication of the Scientific Collection for Martyrs. (In Arabic)
  • Sanehpour, Maryam (2010). A Critique of the Principles of Humanist Epistemology, Second Edition, Tehran: Young Thought Center. (In Persian)
  • Tabatabai, Allameh Mohammad Hussein (1995). Tafsir al-Mizan translation, fifth edition, Vol. 2, Qom, Qom: Seminary Teachers Association. (In Persian)
  • Turaihi Fakhruddin bin Muhammad (1995). Bahrain Assembly, third edition, Vol. 6, Tehran.