مطالعه ماهوی مشارکت سیاسی مردم در آراء فقهای مشروطه و انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی دکتری تاریخ انقلاب اسلامی دانشگاه بوعلی سینا

3 دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق، دانشگاه ایلام

چکیده

از نظر فقهای امامیه یکی از اصول مورد عنایت در حکومت اسلامی، مشارکت سیاسی مردم در امر حکومت است. با توجه به اقوال مختلف فقهای عصر مشروطه، پهلوی و انقلاب اسلامی درباره­ی ماهیت مشارکت سیاسی مردم که منجر به نقد و نظر از سوی برخی روشنفکران گشته است، مسأله واکاوی دیدگاه فقها و ریشه­ یابی علت این تضارب اندیشه، اهمیت و ضرورت پرداختن به این مسأله را روشن می­ سازد. پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، ضمن برشماری و بررسی ادلّه مهم دال بر مشروعیت جهاد، شورا و انتخابات به­ عنوان مهم­­ترین مصادیق مشارکت سیاسی مردم در فقه امامیه، از طریق برشماری ادلّه عقلی، به تحلیل و به بازشناسی اقوال دوگانه فقها پرداخته و چنین به­ دست آورده که مشارکت سیاسی مردم هم حق است و هم تکلیف؛ و تنافی میان ادعای برخی فقهای مشروطه و پهلوی که بر حق بودنِ آن تأکید داشته­، فقهای عصر انقلاب اسلامی که بر تکلیف بودن مشارکت تأکید کرده­ اند، وجود ندارد و به اقتضای شرایط زمانی بوده است.

کلیدواژه‌ها