تحلیل جایگاه روستا در مصوبات هیات دولت ایران بعد از انقلاب اسلامی (مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف: مسأله توسعه‌ی روستایی در ایران همواره در نظام سیاست­ گذاری کشور مورد توجه بوده و از اهداف اصلی دولت­ ها طی چهار دهه محسوب می­ شده است، از آنجا که دولت به‌عنوان مؤثرترین سازمان سیاسی، در قلمروهای مختلف زندگی روستائیان تأثیرگذار است، مطالعه ­حاضر به بررسی جایگاه روستا در مصوبات هیأت دولت و تبیین چرایی ضعف و قوت دولت­ ها در توجه به روستا، با توجه به پایگاه اجتماعی کارگزاران سیاسی می­ پردازد.
روش‌شناسی پژوهش: به لحاظ ماهیت از نوع بنیادی و به لحاظ هدف از نوع توسعه­ ای است. تحلیل داده­ ها مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی با رویکرد هولستی است. واحد تحلیل مصوبات روستایی یازده هیأت دولت طی سال­ های 1396-1357 است. منبع اطلاعات، نرم­ افزار حافظه قوانین است.
یافته­ ها: نسبت مصوبات روستایی به کل مصوبات دولت­ ها، بسیار اندک است به­ طوری‌که دولت موقت، 8/16 درصد و دولت اول 3/9 درصد، دولت دوم و شورای موقت انقلاب 1/7 درصد، دولت سوم 3/8 درصد و دولت چهارم 7/8 درصد، دولت پنجم 1/4 درصد، دولت ششم 7/6 درصد، دولت هفتم 8/8 درصد، دولت هشتم 2/7 درصد، دولت نهم 7/11 درصد، دولت دهم 9/10 درصد و دولت یازدهم 8/10 درصد از مصوبات خود را به حوزه روستا و کشاورزی اختصاص داده­ اند. در مجموع در بُعد از انقلاب تنها 6/8 درصد مصوبات هیأت دولت مربوط به حوزه روستا و کشاورزی بوده ­است.
نتیجه­ گیری: طی چهار دهه گذشته روند توسعه و عمران روستاها به دلیل حاکمیت نظام برنامه­ ریزی بخشی، براساس انتظار تحقق نیافته و ناپایداری این فضاهای سکونتی تشدید گردیده ­است. مطابق یافته­ ها قوانین و آیین­ نامه­ هایی که توسط هیأت دولت برای حفظ و توسعه روستاها به‌عنوان کوچک‌ ترین واحد اقتصادی- اجتماعی کشور به تصویب رسیده، عمدتاً با اختصاص بودجه‌ به‌ امور عمرانی و نه توسعه‌ای در روستاها، چندان موفق نبوده­ است.

کلیدواژه‌ها


-      Afshar Kohan, Javad (2009), “State and Development: A Critical Revieve of the Book of State Directes Development”, Politic Quarterly, Vol. 39, No. 2: 373-381. (In Persian)
-      Alvani, Mahdi; Sarafizadeh, Asghar (2001), “Analysis of factors affecting the formation of public policy in the Islamic Republic of Iran and the optimal model”, Management Studies in Development and Evolution, Vol. 8, No. 29-30: 117-132. (In Persian)
-      Amirentekhabi, Shahram; Javan, Farhad; Javid, Loghman (2018), “An Analysis of Rural Habitations in Country's Development Plan The Case Study of Economic-Social Plans after the Islamic Revolution (1989-2016)”, Socio-Cultural Research of Rahbord, Vol. 7, No. 29: 35-72. (In Persian)
-      Azkia, Mostafa; Dibaji-Forooshnai, Shokouh (2016), “Criticism The Rural Development Plans in Iran”, Quarterly Journal of Social Studies and Research in Iran, Vol. 5, No. 1: 103-125. (In Persian)
-      Badri, Ali; Rezvani, Mohammad-Reza; Khodadadi, Parvin (2019), “Analyzing the Qualitative Content of Spatial Policies of Rural Development in Iran’s Post Islamic Revolution”, Journal of Spatial Planing, Vol. 9, No. 32: 1-24. (In Persian)
-      Bahadori-Jahromi, Ali; Kadkhodaee, Abbasali (2011), “The Concept of Executive Power”. IQBQ. Vol. 15, No. 2: 133-153. (In Persian)
-      Constitution of the Islamic Republic of Iran, "Articles 113 to 151", https://www.majlis.ir/ (In Persian)
-      Dabirnia, Alireza (2014), “Competence of Parliament to create the supreme councils within the executive Independence of powers or legislative supremacy”, Journal of Justice, Vol. 78, No. 88: 115-143. (In Persian)
-      Danaeifard, Hassan (2010), “Methodology for formulating the national entrepreneurship policy of the country”, Journal of Entreprenership Development, Vol. 2, No. 6: 125-155. (In Persian)
-      Daneshfard, Karam (2010), General Policy Making Process, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran. (In Persian)
-      Fathollahi-Galambahri, Saadi; Kalantari, Khalil; Amiri, Ali (2017), “Content Analysis of Rural Development Laws In Socio-Economic and Cultural Development Plans of Iran”, Iranian Journal of Agriculture Economic s and Development research, Vol. 48, No. 1: 67-77. (In Persian)
-      Ghaffari-Moghadam, Zahra; Saboohi, Mahmoud (2004), Investigating the effective factors on migration from rural to urban areas in Iran. Presented in the Iranian Agricultural Economics Association, Ferdowsi University of Mashhad. (In Persian)
-      Ghasemi, Maryam; Karami-Mehrian, Fereshteh (2014), “Investigating the position of the village in the approvals of the parliament during the years 1956-2008”. National Conference on Sustainable Rural Development on the horizon of 2025, Isfahan, September. (In Persian)
-      Holstey, Ole.R. (1994), Content analysis in social sciences and humanities, first edition, translated by Nader Salarzadeh Amiri, Tehran: Allameh Tabatabai University Press.
-      Howlett, Michael. (2019), Designing public policies: Principles and instruments. Routledge. First edition, London and New York, 236 p.
-      Jomehpour, Mahmood (2005), An Introduction to: Rural Development Planing Approach and Methods, Samt Publication, Tehran, Iran. (In Persian)
-      Kadkhodaei, Abbas-Ali; Darvishvad, Abolfazl (2012), “Supervision on Governmental Regulations (Principles 85 and 138 of the Constitution)”, Quarterly Journal of Public Law Knowledge, Vol. 1, No. 1: 99-118. (In Persian)
-      Mahdavi, Masoud; Najafi-Kani, Aliakbar (2004), “Dehyaris, A New Step in Iranian Rural Management”, Geographical Research Quarterly, Vol. 37 No. 53: 21-39. (In Persian)
-      Mahdavi, Masoud (2010), An Introduction to Rural Geography of Iran, Samt Publication, Tehran, Iran. (In Persian)
-      Mahdavi-Hajilouei, Massoud; Zarei, Yaghou; Rahmanian-Koushkaki, Mahdi & Rakhshani, Asma (2013), “The Analysis Geographical Spaces’ Inequality of Development among Iran’s Central Rural Regions”, Journal of Iranian Social Development Studese, Vol. 5 No. 4: 71-86. (In Persian)
-      Mahdian, Azizollah; Sartipipoor, Mohsen (2013), “A Review of the Evolutions of Rural Housing Upgrading and the Future Perspective”. Journal of Housing and Rural Environment,  Vol. 31 No. 140: 3-12. (In Persian)
-      OECD, (2006), The New Rural Paradigm: Policies and Governance, OECD Rural Policy, Reviews, Paris, OECD publishing, first edition, Paris, 176 p.
-      Olfert, M. Ross., & Partridge, Mark. D. (2010), Best practices in twenty‐first‐century rural development and policy. Growth and Change, Vol. 41 No. 2: 147-164.
-      Planning and Budget Organization (2006), Economic Report for 2004 and Monitoring the Five-Year Performance of the Third Development Plan, Planning and Budget Organization, Tehran, Iran. (In Persian)
-      Planning and Budget Organization, (2008), Documents of the Third Economic, Social and Cultural Development Plan of the Islamic Republic of Iran (2000-2004), Planning and Budget Organization, Tehran, Iran. (In Persian)
-      Ramezani, Malihe; Fozi, Yahya & Rahimi, Rauf (2019), “Scrutiny social base of government cabinet in Islamic republic of Iran (1981-2019)”, Contemporary Political Investigations, Vol. 10, No. 2: 52-55. (In Persian)
-      Rezvani, Mohammad-Reza (2011), An Introduction to Rural Development Planing in Iran, Ghoomes Publication. Tehran, Iran. (In Persian)
-      Saeedi, Abbas; Rokanuddin-Eftekhari, Abdolreza; Darabi, Hassan (2006), “The Role of Government Investments in Stabilizing the Rural Population (Case Study of Kashan District)”, Geographical Researches, Vol. 21, No. 4: 53-71. (In Persian)
-      Shakoori, Ali (2012), Agricultural development policies in Iran, Samt Publication, Tehran, Iran. (In Persian)
-      Statistics Center of Iran, (2016), Excerpts from the results of the 2016, General Census of Population and Housing, www.amar.org.ir
-      Tofigh, Firooz (2006), Planning in Iran and its future perspective, Institute for Management and Planning studies, Iran, Tehran. (In Persian)
-      Vice President for Rural Development and Deprived Areas, (2016), Rural Development Document, Tehran, Koosha Publications. (In Persian)
-      Vice President for Strategic Planning and Supervision, (2011), Economic Report for 2009 and Supervision of the Five-Year Performance of the Fourth Development Plan, Tehran: Vice President for Strategic Planning and Supervision.